Thử nghiệm công thức tính toán chỉ số đánh giá tính dễ bị tổn thương cho vùng mưa lũ lưu vực sông Thạch Hãn

• Tác giả: Đỗ Bình Dương
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thanh Sơn
• Trường học: Trường Đại Học Khoa Học Tự Nhiên - Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Thủy văn học
• Đề tài: Thử Nghiệm Một Số Công Thức Tính Toán Chỉ Số Đánh Giá Tính Dễ Bị Tổn Thương Cho Vùng Mưa Lũ (Có Ngập Lụt) Lưu Vực Sông Thạch Hãn, Tỉnh Quảng Trị
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÍNH TỔN THƯƠNG
• 1.1. Khái niệm về tính dễ bị tổn thương
• 1.2. Tổn thương do lũ
• 1.3. Sự cần thiết của đánh giá tổn thương do lũ
• 1.4. Tổng quan nghiên cứu trong và ngoài nước
• 1.5. Đặc điểm địa lý tự nhiên lưu vực sông Thạch Hãn, Quảng Trị
• 1.5.1. Đặc điểm địa lý tự nhiên
• 1.5.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội
• 1.5.3. Tình hình về lũ lụt và những tổn thương do lũ gây ra trong những năm gần đây trên lưu vực sông Thạch Hãn
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ KHOA HỌC ĐÁNH GIÁ TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG DO LŨ LỤT
• 2.1. Một số công thức tính toán chỉ số đánh giá tính dễ bị tổn thương do lũ
• 2.1.1. Công thức Villagran de Leon
• 2.1.2. Công thức Shantosh Karki
• 2.1.3. Công thức UNESCO – IHE
• 2.1.4. Công thức Messner và Meyer
• 2.1.5. Phương pháp Richard
• 2.1.6. Phương pháp Balica-Unesco phát triển
• 2.2. Lựa chọn các chỉ số đánh giá tính dễ bị tổn thương do lũ
• 2.3. Khả năng phục hồi (R)
• 3. CHƯƠNG 3: THỬ NGHIỆM CÔNG THỨC BALICA TÍNH TOÁN CHỈ SỐ ĐÁNH GIÁ TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG CHO VÙNG MƯA LŨ (CÓ NGẬP LỤT) LƯU VỰC SÔNG THẠCH HÃN, TỈNH QUẢNG TRỊ
• 3.1. Thiết lập bộ chỉ số và công thức tính toán
• 3.1.1. Các nguồn số liệu
• 3.1.2. Điều tra xã hội học
• 3.1.3. Xác lập bộ tiêu chí
• 3.1.4. Tính toán bộ chỉ số dễ bị tổn thương
• 3.2. Chuẩn hóa số liệu
• 3.3. Tính trọng số và kết quả tính toán
• 3.4. Xây dựng bản đồ và đánh giá tính dễ bị tổn thương
• 3.4.1. Xây dựng bản đồ tính dễ bị tổn thương
• 3.4.2. Đánh giá tính dễ bị tổn thương
• 3.5. So sánh kết quả tính toán với kết quả BĐKH-19
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về nghiên cứu công thức đánh giá tính dễ bị tổn thương vùng mưa lũ

Nghiên cứu về tính dễ bị tổn thương do lũ lụt là một lĩnh vực quan trọng trong quản lý thiên tai. Đặc biệt, lưu vực sông Thạch Hãn, tỉnh Quảng Trị, là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề từ thiên tai này. Việc đánh giá tính dễ bị tổn thương không chỉ giúp xác định mức độ rủi ro mà còn cung cấp thông tin cần thiết cho các nhà quản lý trong việc xây dựng các phương án ứng phó hiệu quả.

1.1. Khái niệm về tính dễ bị tổn thương trong bối cảnh thiên tai

Tính dễ bị tổn thương được định nghĩa là mức độ mà một cộng đồng hoặc hệ thống có thể bị ảnh hưởng bởi các tác động của thiên tai. Các yếu tố như địa lý, kinh tế, xã hội và môi trường đều góp phần vào việc xác định tính dễ bị tổn thương của một khu vực.

1.2. Tầm quan trọng của việc đánh giá tính dễ bị tổn thương

Đánh giá tính dễ bị tổn thương giúp các nhà quản lý nhận diện các khu vực có nguy cơ cao, từ đó có thể triển khai các biện pháp phòng ngừa và ứng phó kịp thời, giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt gây ra.

II. Vấn đề và thách thức trong đánh giá tính dễ bị tổn thương vùng mưa lũ

Mặc dù có nhiều phương pháp đánh giá tính dễ bị tổn thương, nhưng việc áp dụng chúng trong thực tế vẫn gặp nhiều khó khăn. Các thách thức bao gồm thiếu dữ liệu chính xác, sự biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp và sự thay đổi trong hành vi của cộng đồng.

2.1. Thiếu dữ liệu và thông tin chính xác

Việc thiếu hụt dữ liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội trong khu vực nghiên cứu gây khó khăn cho việc đánh giá chính xác tính dễ bị tổn thương. Điều này dẫn đến việc đưa ra các quyết định không hiệu quả.

2.2. Biến đổi khí hậu và tác động của nó

Biến đổi khí hậu làm gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan, từ đó làm tăng tính dễ bị tổn thương của các khu vực. Các nhà nghiên cứu cần phải cập nhật thường xuyên các mô hình dự báo để phản ánh đúng tình hình thực tế.

III. Phương pháp đánh giá tính dễ bị tổn thương do lũ lụt

Có nhiều phương pháp khác nhau để đánh giá tính dễ bị tổn thương, trong đó phương pháp Balica và các công thức tính toán chỉ số là những phương pháp phổ biến. Những phương pháp này giúp xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tính dễ bị tổn thương và đưa ra các chỉ số cụ thể.

3.1. Phương pháp Balica trong đánh giá tổn thương

Phương pháp Balica sử dụng các chỉ số định lượng để đánh giá tính dễ bị tổn thương. Phương pháp này đã được áp dụng thành công tại nhiều khu vực khác nhau, bao gồm cả lưu vực sông Thạch Hãn.

3.2. Các công thức tính toán chỉ số đánh giá

Các công thức như Villagran de Leon, Shantosh Karki và UNESCO-IHE cung cấp các khung lý thuyết để tính toán chỉ số đánh giá tính dễ bị tổn thương. Những công thức này giúp các nhà nghiên cứu có cái nhìn tổng quan về mức độ rủi ro trong khu vực.

IV. Ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu đánh giá tính dễ bị tổn thương

Kết quả từ nghiên cứu đánh giá tính dễ bị tổn thương có thể được ứng dụng trong việc lập kế hoạch phòng chống thiên tai, xây dựng các chính sách phát triển bền vững và cải thiện khả năng phục hồi của cộng đồng.

4.1. Lập kế hoạch phòng chống thiên tai hiệu quả

Dựa trên các kết quả đánh giá, các nhà quản lý có thể xây dựng các kế hoạch phòng chống thiên tai phù hợp với đặc điểm của từng khu vực, từ đó giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt.

4.2. Cải thiện khả năng phục hồi của cộng đồng

Nghiên cứu cũng giúp xác định các yếu tố cần thiết để cải thiện khả năng phục hồi của cộng đồng trước các tác động của thiên tai, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

V. Kết luận và triển vọng tương lai trong nghiên cứu

Nghiên cứu về tính dễ bị tổn thương do lũ lụt là một lĩnh vực đang phát triển mạnh mẽ. Các phương pháp và công thức mới sẽ tiếp tục được nghiên cứu và cải tiến để đáp ứng tốt hơn với các thách thức từ thiên tai.

5.1. Tương lai của nghiên cứu tính dễ bị tổn thương

Với sự phát triển của công nghệ và khoa học, các phương pháp đánh giá tính dễ bị tổn thương sẽ ngày càng chính xác và hiệu quả hơn, giúp các nhà quản lý đưa ra các quyết định đúng đắn.

5.2. Tăng cường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu

Hợp tác giữa các quốc gia và tổ chức quốc tế trong nghiên cứu và chia sẻ dữ liệu sẽ giúp nâng cao hiệu quả của các nghiên cứu về tính dễ bị tổn thương, từ đó cải thiện khả năng ứng phó với thiên tai toàn cầu.