Tổng quan nghiên cứu

Chính sách an sinh xã hội (ASXH) là một trong những công cụ quan trọng nhằm đảm bảo mức sống tối thiểu và nâng cao chất lượng cuộc sống cho các nhóm dân cư dễ bị tổn thương. Tại huyện Kbang, tỉnh Gia Lai, một vùng miền núi với tỷ lệ hộ nghèo khoảng 13,98% và hộ cận nghèo 17,20% tính đến cuối năm 2022, việc thực hiện chính sách ASXH có ý nghĩa thiết thực trong việc giảm nghèo, bảo trợ xã hội và hỗ trợ người có công cách mạng. Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng thực hiện chính sách ASXH tại huyện Kbang trong giai đoạn 2018-2023, nhằm đánh giá kết quả đạt được, những hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả trong thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các chính sách bảo trợ xã hội, xóa đói giảm nghèo và chính sách nhà ở cho người có công cách mạng, với mục tiêu cụ thể là đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh huyện Kbang đang phát triển kinh tế nông nghiệp, đồng thời đối mặt với nhiều thách thức về điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững và ổn định chính trị - xã hội tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về chính sách an sinh xã hội, bao gồm:

  • Lý thuyết về chính sách an sinh xã hội: ASXH được hiểu là hệ thống các chính sách và chương trình nhằm bảo đảm mức sống tối thiểu cho các cá nhân, hộ gia đình trước các rủi ro kinh tế - xã hội như mất việc làm, ốm đau, tuổi già, thiên tai. Lý thuyết nhấn mạnh vai trò chủ đạo của Nhà nước trong việc tổ chức và thực hiện các chính sách này.

  • Mô hình quy trình tổ chức thực hiện chính sách: Bao gồm các bước xây dựng kế hoạch, tuyên truyền, phân công phối hợp, duy trì, điều chỉnh, theo dõi kiểm tra và đánh giá tổng kết. Mô hình này giúp phân tích quá trình thực thi chính sách ASXH tại huyện Kbang.

  • Khái niệm chính sách bảo trợ xã hội, xóa đói giảm nghèo và ưu đãi người có công: Đây là các thành phần cấu thành hệ thống ASXH, với các nội dung cụ thể như trợ cấp xã hội thường xuyên, hỗ trợ đột xuất, tín dụng ưu đãi cho hộ nghèo, chính sách nhà ở cho người có công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp:

  • Thu thập tài liệu thứ cấp: Tổng hợp các văn bản pháp luật, nghị quyết, báo cáo tổng kết, các nghiên cứu trước đây liên quan đến chính sách ASXH tại Việt Nam và địa phương.

  • Phân tích thống kê và tổng hợp số liệu: Sử dụng số liệu từ các báo cáo của UBND huyện Kbang, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Gia Lai, các tổ chức liên quan về tỷ lệ hộ nghèo, số lượng đối tượng thụ hưởng chính sách, kinh phí chi trả trợ cấp xã hội, dư nợ tín dụng ưu đãi.

  • Phương pháp chọn mẫu: Tập trung nghiên cứu toàn bộ các chính sách ưu tiên tại huyện Kbang trong giai đoạn 2018-2023, không giới hạn mẫu nhỏ nhằm đảm bảo tính toàn diện.

  • Phân tích định tính và định lượng: Đánh giá thực trạng, kết quả thực hiện chính sách, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2023, tập trung vào giai đoạn triển khai các chính sách ASXH tại huyện Kbang.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng cường đối tượng thụ hưởng chính sách bảo trợ xã hội: Đến năm 2023, huyện Kbang có trên 15.930 người hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng, tăng 1.742 người so với năm 2018. Trong đó, có 7.405 người cao tuổi, 6.664 người khuyết tật và hơn 2.000 người nhận nuôi dưỡng tại cộng đồng. Kinh phí chi trả trợ cấp xã hội hàng năm đạt khoảng 76 tỷ đồng.

  2. Hiệu quả chính sách xóa đói giảm nghèo: Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ mức cao trước đây xuống còn 13,98% năm 2022, với 2.542 hộ nghèo và 3.000 hộ cận nghèo. Tổng dư nợ vốn vay ưu đãi cho hộ nghèo và cận nghèo đạt khoảng 30 tỷ đồng, với 658 lượt hộ vay vốn, giúp nhiều hộ thoát nghèo bền vững.

  3. Chính sách nhà ở cho người có công cách mạng được triển khai đồng bộ: Huyện đã thực hiện hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho các đối tượng người có công theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg, góp phần cải thiện điều kiện sống cho các gia đình chính sách.

  4. Công tác tổ chức và phối hợp thực hiện chính sách được nâng cao: UBND huyện phân công rõ trách nhiệm cho các phòng ban, xã, thị trấn; phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội trong tuyên truyền, vận động và giám sát thực hiện chính sách. Hệ thống chi trả qua bưu điện đảm bảo kịp thời, minh bạch.

Thảo luận kết quả

Kết quả trên cho thấy huyện Kbang đã đạt được nhiều thành tựu trong việc thực hiện chính sách ASXH, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, đặc biệt là các nhóm đối tượng yếu thế. Việc tăng số lượng người thụ hưởng và kinh phí chi trả phản ánh sự quan tâm và đầu tư ngày càng lớn của Nhà nước và địa phương. So với một số nghiên cứu tại các địa phương miền Trung Tây Nguyên, kết quả tại Kbang tương đối tích cực, tuy nhiên vẫn còn tồn tại hạn chế như mức trợ cấp xã hội còn thấp, thủ tục hành chính phức tạp, nhận thức của một bộ phận người dân chưa đầy đủ, dẫn đến việc tiếp cận chính sách chưa tối ưu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng đối tượng thụ hưởng và kinh phí chi trả hàng năm, bảng so sánh tỷ lệ hộ nghèo qua các năm, cũng như sơ đồ tổ chức phối hợp thực hiện chính sách tại địa phương. Những hạn chế này đòi hỏi sự điều chỉnh chính sách linh hoạt, tăng cường tuyên truyền và nâng cao năng lực cán bộ thực thi để đảm bảo hiệu quả bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nguồn lực tài chính cho chính sách ASXH: Đề xuất UBND tỉnh và huyện Kbang tăng ngân sách chi cho trợ cấp xã hội, nâng mức trợ cấp phù hợp với điều kiện kinh tế hiện nay nhằm cải thiện đời sống người hưởng chính sách. Thời gian thực hiện trong 2 năm tới, chủ thể là UBND tỉnh, huyện phối hợp với Sở Tài chính.

  2. Đơn giản hóa thủ tục hành chính và nâng cao năng lực cán bộ: Rà soát, cắt giảm các thủ tục không cần thiết, đồng thời tổ chức các lớp tập huấn nâng cao năng lực, đạo đức công vụ cho cán bộ làm công tác ASXH tại các cấp xã, huyện. Thời gian triển khai trong 1 năm, do Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện chủ trì.

  3. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân: Sử dụng đa dạng các kênh truyền thông như đài truyền thanh, hội nghị, sinh hoạt cộng đồng để phổ biến chính sách, quyền lợi và trách nhiệm của người dân trong việc tiếp cận ASXH. Chủ thể là UBMTTQ, các đoàn thể chính trị xã hội, thực hiện liên tục hàng năm.

  4. Phát triển các chương trình hỗ trợ sinh kế và đào tạo nghề: Tập trung hỗ trợ vay vốn, đào tạo kỹ năng nghề cho hộ nghèo, cận nghèo nhằm nâng cao thu nhập, giảm phụ thuộc vào trợ cấp xã hội. Thời gian thực hiện trong 3 năm, phối hợp giữa Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, Ngân hàng Chính sách xã hội và các tổ chức phi chính phủ.

  5. Tăng cường giám sát, đánh giá và điều chỉnh chính sách: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ, định kỳ đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách, kịp thời điều chỉnh phù hợp với thực tế địa phương. Chủ thể là UBND huyện, HĐND, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức xã hội, thực hiện hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ quy trình, thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách ASXH, từ đó áp dụng vào công tác quản lý, điều hành tại địa phương.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên ngành Chính trị học, Xã hội học: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách ASXH, đặc biệt trong bối cảnh vùng miền núi, dân tộc thiểu số, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu và luận văn.

  3. Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức quốc tế hoạt động trong lĩnh vực phát triển xã hội: Tham khảo để xây dựng các chương trình hỗ trợ phù hợp với đặc thù địa phương, tăng cường hợp tác với chính quyền địa phương.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chính sách, chương trình phát triển bền vững, giảm nghèo và bảo trợ xã hội hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách an sinh xã hội tại huyện Kbang bao gồm những nội dung chính nào?
    Chính sách ASXH tại huyện Kbang tập trung vào ba nội dung chính: bảo trợ xã hội (trợ cấp thường xuyên và đột xuất), xóa đói giảm nghèo (vay vốn ưu đãi, hỗ trợ sinh kế), và chính sách nhà ở cho người có công cách mạng. Ví dụ, năm 2023 có hơn 15.930 người hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng.

  2. Tỷ lệ hộ nghèo tại huyện Kbang hiện nay là bao nhiêu?
    Tính đến cuối năm 2022, tỷ lệ hộ nghèo tại huyện Kbang là khoảng 13,98%, tương đương 2.542 hộ, trong khi hộ cận nghèo chiếm 17,20%. Đây là kết quả của nhiều chương trình giảm nghèo bền vững được triển khai đồng bộ.

  3. Những khó khăn chính trong việc thực hiện chính sách ASXH tại huyện Kbang là gì?
    Khó khăn gồm nguồn lực tài chính hạn chế, thủ tục hành chính phức tạp, nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế, và năng lực quản lý, giám sát chưa đồng đều. Điều này ảnh hưởng đến việc tiếp cận và thụ hưởng chính sách của người dân.

  4. Các giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách ASXH?
    Các giải pháp gồm tăng cường nguồn lực tài chính, đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường tuyên truyền, phát triển sinh kế và đào tạo nghề, cùng với giám sát, đánh giá và điều chỉnh chính sách định kỳ.

  5. Vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong thực hiện chính sách ASXH tại huyện Kbang như thế nào?
    Các tổ chức như Mặt trận Tổ quốc, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên tham gia tuyên truyền, vận động nhân dân, giám sát việc thực hiện chính sách, đồng thời phối hợp vận động nguồn lực hỗ trợ từ cộng đồng và các tổ chức bên ngoài, góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách.

Kết luận

  • Huyện Kbang đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong thực hiện chính sách an sinh xã hội giai đoạn 2018-2023, với số lượng đối tượng thụ hưởng và kinh phí chi trả tăng đáng kể.
  • Tỷ lệ hộ nghèo giảm rõ rệt, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, đặc biệt là các nhóm yếu thế như người cao tuổi, người khuyết tật và hộ nghèo.
  • Công tác tổ chức, phân công, phối hợp thực hiện chính sách được cải thiện, tuy nhiên vẫn còn tồn tại hạn chế về nguồn lực, thủ tục hành chính và nhận thức của người dân.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường nguồn lực, nâng cao năng lực cán bộ, đơn giản hóa thủ tục, phát triển sinh kế và tăng cường giám sát, đánh giá chính sách.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cấp quản lý, nhà nghiên cứu và tổ chức xã hội tham khảo, góp phần nâng cao hiệu quả chính sách ASXH tại huyện Kbang trong thời gian tới.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá để hoàn thiện chính sách, hướng tới phát triển bền vững và công bằng xã hội tại huyện Kbang.