Tổng quan nghiên cứu

Ngành công nghiệp nhựa tại Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây, với tốc độ tăng trưởng hàng năm đạt khoảng 16% - 18%, chỉ sau ngành viễn thông và dệt may. Một số mặt hàng trong ngành có tốc độ tăng trưởng gần 100%, cho thấy tiềm năng và sức cạnh tranh lớn trên thị trường. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp sản xuất nhựa không chỉ phải cạnh tranh về chất lượng sản phẩm mà còn phải kiểm soát chặt chẽ chi phí sản xuất và giá thành để duy trì lợi thế cạnh tranh. Công ty TNHH TSK Việt Nam, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất các sản phẩm nhựa đóng gói, hướng tới thị trường xuất khẩu quốc tế, đang đối mặt với thách thức trong việc áp dụng kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm một cách chính xác và hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty TNHH TSK Việt Nam, nhằm cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho công tác quản lý và ra quyết định. Nghiên cứu tập trung vào số liệu thực tế năm 2019, phân tích dưới góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giá thành sản phẩm. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc giúp doanh nghiệp giảm giá thành, nâng cao chất lượng sản phẩm và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và chuẩn mực kế toán Việt Nam liên quan đến kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Hai chuẩn mực quan trọng được áp dụng là Chuẩn mực số 01 (VAS 01) về nguyên tắc kế toán chung và Chuẩn mực số 02 (VAS 02) về hàng tồn kho. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chi phí sản xuất (CPSX): Tổng giá trị hao phí lao động sống và lao động vật hóa trong quá trình sản xuất, bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung.
  • Giá thành sản phẩm: Biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí sản xuất tính cho một khối lượng sản phẩm đã hoàn thành, bao gồm giá thành sản xuất và giá thành toàn bộ (cộng thêm chi phí ngoài sản xuất).
  • Phân loại chi phí: Theo tính chất (nguyên vật liệu, nhân công, khấu hao), theo khoản mục (trực tiếp, gián tiếp), theo mối quan hệ với mức độ sản xuất (biến phí, định phí), và theo thẩm quyền ra quyết định (kiểm soát được, không kiểm soát được).
  • Phương pháp tính giá thành: Bao gồm phương pháp trực tiếp, tổng cộng chi phí, hệ số, tỷ lệ, loại trừ sản phẩm phụ và đơn đặt hàng, phù hợp với đặc điểm sản xuất của doanh nghiệp.

Ngoài ra, luận văn còn vận dụng các mô hình kế toán quản trị nhằm xây dựng định mức chi phí, dự toán chi phí và cung cấp thông tin phục vụ quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu nghiên cứu bao gồm:

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua quan sát trực tiếp quy trình sản xuất, phỏng vấn nhân viên kỹ thuật và kế toán tại Công ty TNHH TSK Việt Nam để hiểu rõ đặc điểm sản xuất, chi phí phát sinh và phương pháp kế toán hiện hành.
  • Dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các văn bản pháp luật, chuẩn mực kế toán, tài liệu chuyên ngành, báo cáo tài chính và chứng từ kế toán của công ty năm 2019.

Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Microsoft Office Excel và Word để xử lý số liệu, phân tích thực trạng và đánh giá hiệu quả công tác kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm của công ty trong năm 2019, được chọn vì tính đại diện và khả năng phản ánh thực trạng chính xác. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ dữ liệu (census) nhằm đảm bảo tính đầy đủ và chính xác.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm 2019, tập trung vào phân tích chi tiết các khoản chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung, đánh giá sản phẩm dở dang và tính giá thành sản phẩm theo các phương pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Công ty đã áp dụng phương pháp hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp theo giá gốc, sử dụng phương pháp đích danh để xác định giá xuất kho. Số liệu năm 2019 cho thấy chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 60% tổng chi phí sản xuất, phản ánh vai trò quan trọng của nguyên liệu trong giá thành sản phẩm.

  2. Chi phí nhân công trực tiếp: Chi phí nhân công trực tiếp chiếm khoảng 20% tổng chi phí sản xuất. Công ty thực hiện ghi nhận chi phí nhân công dựa trên bảng chấm công và các khoản trích theo lương theo quy định hiện hành. Tuy nhiên, việc phân bổ chi phí nhân công cho từng sản phẩm còn chưa chi tiết, ảnh hưởng đến độ chính xác của giá thành.

  3. Chi phí sản xuất chung: Chi phí sản xuất chung chiếm khoảng 15% tổng chi phí sản xuất, bao gồm chi phí nhân viên phân xưởng, vật liệu phục vụ sản xuất, khấu hao tài sản cố định và dịch vụ mua ngoài. Công ty áp dụng phương pháp phân bổ chi phí sản xuất chung theo tiêu thức tiền lương công nhân trực tiếp, tuy nhiên chưa phân biệt rõ giữa chi phí cố định và biến đổi, dẫn đến việc phân bổ chi phí chưa tối ưu.

  4. Đánh giá sản phẩm dở dang: Công ty sử dụng phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, phù hợp với đặc điểm sản xuất nhưng có hạn chế về độ chính xác do không tính đến chi phí nhân công và chi phí sản xuất chung cho sản phẩm dở dang. Số liệu cho thấy sản phẩm dở dang cuối kỳ chiếm khoảng 8% tổng giá trị sản xuất trong kỳ.

Thảo luận kết quả

Việc tập hợp và phân loại chi phí nguyên vật liệu trực tiếp theo phương pháp đích danh giúp công ty kiểm soát tốt chi phí nguyên liệu, tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp này đòi hỏi quản lý chặt chẽ từng lô nguyên liệu, phù hợp với quy mô sản xuất hiện tại của công ty. Chi phí nhân công trực tiếp được ghi nhận đầy đủ nhưng chưa phân bổ chi tiết cho từng sản phẩm, điều này có thể làm sai lệch giá thành sản phẩm và ảnh hưởng đến quyết định quản trị.

Phân bổ chi phí sản xuất chung theo tiêu thức tiền lương công nhân trực tiếp là phương pháp phổ biến nhưng chưa phản ánh đúng bản chất chi phí cố định và biến đổi, dẫn đến việc phân bổ chi phí chưa hợp lý khi sản lượng thay đổi. Việc đánh giá sản phẩm dở dang chỉ theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp làm giảm độ chính xác của giá thành sản phẩm, nhất là trong các sản phẩm có tỷ trọng chi phí nhân công và chi phí sản xuất chung cao.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều doanh nghiệp sản xuất nhựa tại Việt Nam, nơi mà công tác kế toán chi phí và tính giá thành còn nhiều hạn chế về phương pháp và công cụ quản lý. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ phân bổ chi phí theo từng yếu tố và bảng so sánh chi phí thực tế với định mức sẽ giúp minh họa rõ hơn các vấn đề tồn tại và hiệu quả của các giải pháp đề xuất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện phương pháp phân bổ chi phí sản xuất chung: Đề nghị công ty phân biệt rõ chi phí sản xuất chung cố định và biến đổi, áp dụng tiêu thức phân bổ phù hợp như phân bổ chi phí cố định theo công suất bình thường và chi phí biến đổi theo sản lượng thực tế. Mục tiêu giảm sai lệch giá thành sản phẩm, thực hiện trong vòng 6 tháng, do bộ phận kế toán và quản lý sản xuất phối hợp thực hiện.

  2. Chi tiết hóa phân bổ chi phí nhân công trực tiếp: Xây dựng hệ thống theo dõi và phân bổ chi phí nhân công trực tiếp cho từng sản phẩm hoặc đơn hàng cụ thể, giúp nâng cao độ chính xác của giá thành. Thời gian triển khai dự kiến 3 tháng, do phòng nhân sự và kế toán phối hợp thực hiện.

  3. Áp dụng phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương: Phương pháp này giúp phản ánh đầy đủ chi phí phát sinh cho sản phẩm dở dang, nâng cao tính chính xác của giá thành. Công ty cần đào tạo nhân viên kế toán và xây dựng quy trình đánh giá mới trong 4 tháng.

  4. Xây dựng và áp dụng định mức chi phí sản xuất: Thiết lập hệ thống định mức chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung dựa trên số liệu thực tế và kế hoạch sản xuất, phục vụ cho việc dự toán và kiểm soát chi phí. Thời gian thực hiện 6 tháng, do bộ phận kế toán quản trị chủ trì.

  5. Nâng cao năng lực và hoàn thiện bộ máy kế toán: Đề xuất tăng cường đào tạo chuyên môn cho nhân viên kế toán, đồng thời hoàn thiện hệ thống chứng từ và sổ sách kế toán để đảm bảo tính chính xác và kịp thời của thông tin kế toán chi phí. Thời gian thực hiện liên tục, do ban lãnh đạo công ty chỉ đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất nhựa: Luận văn cung cấp thông tin chi tiết về công tác kế toán chi phí và giá thành sản phẩm, giúp nhà quản trị hiểu rõ chi phí cấu thành sản phẩm, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược về giá cả và quản lý chi phí hiệu quả.

  2. Bộ phận kế toán và tài chính: Các nhân viên kế toán có thể áp dụng các phương pháp và giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng công tác kế toán chi phí, đảm bảo số liệu chính xác, phục vụ tốt cho công tác báo cáo và quản lý.

  3. Chuyên gia tư vấn và giảng viên đào tạo: Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích trong việc nghiên cứu, giảng dạy về kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, đặc biệt trong ngành công nghiệp nhựa và các doanh nghiệp sản xuất tương tự.

  4. Các doanh nghiệp sản xuất quy mô vừa và nhỏ: Những doanh nghiệp có đặc điểm sản xuất tương tự có thể học hỏi kinh nghiệm và áp dụng các giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí và giá thành sản phẩm phù hợp với điều kiện thực tế của mình.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phải phân biệt chi phí cố định và biến đổi trong kế toán chi phí sản xuất?
    Phân biệt giúp doanh nghiệp phân bổ chi phí hợp lý, dự báo chi phí theo sản lượng và đưa ra quyết định quản lý chính xác. Ví dụ, chi phí khấu hao máy móc là chi phí cố định không thay đổi theo sản lượng, trong khi chi phí nguyên vật liệu là biến đổi.

  2. Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang nào phù hợp với doanh nghiệp sản xuất nhựa?
    Phương pháp khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương được khuyến nghị vì nó phản ánh đầy đủ chi phí phát sinh, phù hợp với sản phẩm có chi phí nhân công và chi phí sản xuất chung đáng kể.

  3. Làm thế nào để xây dựng định mức chi phí sản xuất hiệu quả?
    Cần thu thập số liệu thực tế, phân tích chi phí từng yếu tố, tham khảo tiêu chuẩn ngành và điều kiện sản xuất của doanh nghiệp để xây dựng định mức sát thực tế, phục vụ cho dự toán và kiểm soát chi phí.

  4. Tại sao việc áp dụng nguyên tắc nhất quán trong kế toán chi phí quan trọng?
    Nguyên tắc này đảm bảo các phương pháp kế toán được áp dụng thống nhất trong kỳ kế toán, tránh sai lệch và biến động bất thường trong giá thành sản phẩm, giúp báo cáo tài chính phản ánh chính xác tình hình doanh nghiệp.

  5. Các doanh nghiệp nhỏ có thể áp dụng các giải pháp này như thế nào?
    Doanh nghiệp nhỏ nên lựa chọn các giải pháp phù hợp với quy mô và năng lực quản lý, bắt đầu từ việc hoàn thiện hệ thống chứng từ, phân loại chi phí rõ ràng và áp dụng phương pháp tính giá thành đơn giản nhưng chính xác.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và chuẩn mực kế toán liên quan đến chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, làm rõ các khái niệm và phương pháp áp dụng trong doanh nghiệp sản xuất nhựa.
  • Thực trạng kế toán chi phí và giá thành tại Công ty TNHH TSK Việt Nam cho thấy công tác kế toán đã có nhiều ưu điểm nhưng còn tồn tại hạn chế về phân bổ chi phí và đánh giá sản phẩm dở dang.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện phương pháp phân bổ chi phí, chi tiết hóa phân bổ chi phí nhân công, áp dụng phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang chính xác hơn và xây dựng định mức chi phí sản xuất.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp công ty nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, giảm giá thành sản phẩm và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp trong vòng 6 tháng, đào tạo nhân viên kế toán và theo dõi đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời. Đề nghị các doanh nghiệp sản xuất nhựa và các bên liên quan tham khảo và áp dụng để nâng cao công tác kế toán chi phí và giá thành sản phẩm.