Tổng quan nghiên cứu

Quản lý chuỗi cung ứng ngày càng trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh môi trường kinh doanh đầy biến động và phức tạp. Theo ước tính, hơn 70% doanh nghiệp sản xuất tại miền Trung và miền Nam Việt Nam đang đối mặt với thách thức trong việc phối hợp hiệu quả chuỗi cung ứng. Nghiên cứu này nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hợp tác chuỗi cung ứng và tác động của hợp tác này lên hiệu quả hoạt động doanh nghiệp trong ngành sản xuất tại Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp sản xuất tại khu vực miền Trung và miền Nam, với dữ liệu thu thập từ 201 mẫu khảo sát chính thức. Mục tiêu cụ thể bao gồm: (1) xác định các nhân tố quyết định ảnh hưởng đến hợp tác chuỗi cung ứng; (2) đánh giá tác động của hợp tác chuỗi cung ứng lên hiệu quả doanh nghiệp; (3) đề xuất giải pháp nâng cao hợp tác chuỗi cung ứng nhằm cải thiện hiệu quả hoạt động. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý doanh nghiệp xây dựng chiến lược hợp tác hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh đầy biến động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: Lý thuyết nguồn lực (Resource-based theory) và Lý thuyết trao đổi xã hội (Social exchange theory). Lý thuyết nguồn lực nhấn mạnh việc doanh nghiệp tận dụng và khai thác các nguồn lực bên trong và bên ngoài để tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững. Trong khi đó, lý thuyết trao đổi xã hội tập trung vào các mối quan hệ xã hội và sự tin tưởng giữa các bên tham gia trong chuỗi cung ứng, làm nền tảng cho sự hợp tác hiệu quả.

Mô hình nghiên cứu bao gồm các khái niệm chính:

  • Sự tương tác giữa các doanh nghiệp (communication)
  • Mối quan hệ cá nhân (personal relationships)
  • Sự thấu hiểu đối tác (partner understanding)
  • Sự tham gia của quản lý cấp cao (top management involvement)
  • Hợp tác chuỗi cung ứng (supply chain collaboration)
  • Hiệu quả doanh nghiệp (firm performance)

Các yếu tố này được xem xét tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến mức độ hợp tác chuỗi cung ứng và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện qua ba giai đoạn: nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu định tính sơ bộ và nghiên cứu định lượng chính thức. Dữ liệu được thu thập thông qua khảo sát bằng bảng câu hỏi trực tuyến với 201 mẫu hợp lệ từ các doanh nghiệp sản xuất tại miền Trung và miền Nam Việt Nam. Cỡ mẫu được lựa chọn dựa trên tiêu chuẩn phân tích SEM nhằm đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm:

  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để kiểm định cấu trúc thang đo
  • Phân tích nhân tố khẳng định (CFA) để xác nhận tính phù hợp của mô hình
  • Phân tích mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM) để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu

Phần mềm SPSS 20 và AMOS 24 được sử dụng để xử lý và phân tích dữ liệu. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 10/2021 đến tháng 11/2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của sự tương tác giữa các doanh nghiệp đến hợp tác chuỗi cung ứng: Kết quả phân tích SEM cho thấy sự tương tác có ảnh hưởng tích cực và mạnh mẽ đến hợp tác chuỗi cung ứng với hệ số tác động đạt khoảng 0.42 (p < 0.01). Điều này khẳng định vai trò quan trọng của giao tiếp hiệu quả trong việc thúc đẩy hợp tác.

  2. Mối quan hệ cá nhân và hợp tác chuỗi cung ứng: Mối quan hệ cá nhân giữa các bên trong chuỗi cung ứng cũng có tác động tích cực với hệ số khoảng 0.35 (p < 0.05), cho thấy sự tin tưởng và quan hệ thân thiết góp phần nâng cao mức độ hợp tác.

  3. Sự tham gia của quản lý cấp cao: Sự tham gia tích cực của quản lý cấp cao được xác định là yếu tố then chốt, ảnh hưởng đến hợp tác chuỗi cung ứng với hệ số tác động 0.38 (p < 0.01). Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây nhấn mạnh vai trò lãnh đạo trong việc thúc đẩy hợp tác.

  4. Hợp tác chuỗi cung ứng và hiệu quả doanh nghiệp: Hợp tác chuỗi cung ứng có tác động tích cực rõ rệt đến hiệu quả doanh nghiệp với hệ số 0.47 (p < 0.01). Các doanh nghiệp có mức độ hợp tác cao thường đạt hiệu quả vận hành và tài chính tốt hơn, tăng khoảng 15-20% so với các doanh nghiệp hợp tác kém.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các phát hiện trên có thể giải thích bởi tính chất phức tạp và liên kết chặt chẽ trong chuỗi cung ứng ngành sản xuất. Giao tiếp hiệu quả giúp giảm thiểu hiểu lầm và tăng cường phối hợp, trong khi mối quan hệ cá nhân tạo nền tảng cho sự tin tưởng lâu dài. Sự tham gia của quản lý cấp cao thể hiện cam kết và tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động hợp tác.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả tương đồng với các báo cáo của ngành logistics và quản lý chuỗi cung ứng tại châu Á, nơi mà yếu tố con người và lãnh đạo được xem là nhân tố quyết định thành công hợp tác. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ đường thể hiện mối quan hệ giữa các biến số và bảng tổng hợp hệ số tác động để minh họa rõ ràng hơn.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp bằng chứng thực tiễn cho các nhà quản lý doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam trong việc tập trung phát triển các yếu tố nhân tố ảnh hưởng đến hợp tác chuỗi cung ứng, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giao tiếp liên doanh nghiệp: Doanh nghiệp cần thiết lập các kênh giao tiếp chính thức và thường xuyên, sử dụng công nghệ thông tin để đảm bảo thông tin minh bạch và kịp thời. Mục tiêu nâng cao chỉ số giao tiếp lên ít nhất 20% trong vòng 12 tháng, do phòng Quản lý Chuỗi cung ứng chủ trì thực hiện.

  2. Xây dựng và duy trì mối quan hệ cá nhân bền vững: Tổ chức các hoạt động giao lưu, đào tạo chung giữa các đối tác để tăng cường sự hiểu biết và tin tưởng. Mục tiêu tăng mức độ hài lòng đối tác lên 15% trong 1 năm, do bộ phận Nhân sự phối hợp với các phòng ban liên quan triển khai.

  3. Khuyến khích sự tham gia tích cực của quản lý cấp cao: Ban lãnh đạo cần cam kết và tham gia trực tiếp vào các hoạt động hợp tác chuỗi cung ứng, đồng thời xây dựng chính sách khuyến khích và đánh giá hiệu quả hợp tác. Mục tiêu đạt 90% sự tham gia của quản lý cấp cao trong các dự án hợp tác trong 6 tháng tới.

  4. Phát triển hệ thống hợp tác chuỗi cung ứng tích hợp: Áp dụng các giải pháp công nghệ quản lý chuỗi cung ứng tích hợp nhằm tối ưu hóa quy trình và nâng cao hiệu quả vận hành. Mục tiêu cải thiện hiệu quả doanh nghiệp ít nhất 10% trong vòng 18 tháng, do phòng Công nghệ Thông tin và Quản lý Chuỗi cung ứng phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý doanh nghiệp sản xuất: Có thể áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược hợp tác chuỗi cung ứng hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động.

  2. Chuyên gia tư vấn quản lý chuỗi cung ứng: Sử dụng các phát hiện và mô hình nghiên cứu làm cơ sở tư vấn cho doanh nghiệp trong việc cải thiện hợp tác và hiệu quả chuỗi cung ứng.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh, Logistics: Tham khảo để hiểu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến hợp tác chuỗi cung ứng trong bối cảnh Việt Nam, phục vụ cho nghiên cứu và giảng dạy.

  4. Nhà hoạch định chính sách và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Dựa trên kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình hỗ trợ, đào tạo nhằm nâng cao năng lực hợp tác chuỗi cung ứng cho doanh nghiệp sản xuất.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hợp tác chuỗi cung ứng là gì và tại sao quan trọng?
    Hợp tác chuỗi cung ứng là sự phối hợp chặt chẽ giữa các doanh nghiệp trong chuỗi nhằm tối ưu hóa hoạt động chung. Nó giúp giảm chi phí, tăng hiệu quả và nâng cao khả năng cạnh tranh, đặc biệt trong môi trường kinh doanh phức tạp.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến hợp tác chuỗi cung ứng?
    Giao tiếp hiệu quả giữa các doanh nghiệp được xác định là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, giúp đảm bảo thông tin minh bạch và phối hợp nhịp nhàng trong chuỗi.

  3. Làm thế nào để tăng cường sự tham gia của quản lý cấp cao?
    Doanh nghiệp cần xây dựng chính sách khuyến khích, tạo điều kiện cho lãnh đạo tham gia trực tiếp vào các hoạt động hợp tác và đánh giá hiệu quả hợp tác định kỳ.

  4. Hợp tác chuỗi cung ứng ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả doanh nghiệp?
    Hợp tác chuỗi cung ứng giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả vận hành, giảm tồn kho, tăng sự hài lòng khách hàng và nâng cao lợi nhuận, với mức tăng hiệu quả có thể lên đến 15-20%.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho ngành nào khác ngoài sản xuất?
    Mô hình và kết quả nghiên cứu có thể được điều chỉnh và áp dụng cho các ngành dịch vụ, logistics và thương mại, nơi hợp tác chuỗi cung ứng cũng đóng vai trò quan trọng.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định bốn yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến hợp tác chuỗi cung ứng gồm: giao tiếp, mối quan hệ cá nhân, sự tham gia của quản lý cấp cao và sự thấu hiểu đối tác.
  • Hợp tác chuỗi cung ứng có tác động rõ rệt đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để các doanh nghiệp xây dựng chiến lược hợp tác hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện các yếu tố ảnh hưởng và thúc đẩy hợp tác chuỗi cung ứng trong thực tiễn.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các ngành khác để tăng tính ứng dụng.

Quý độc giả và nhà quản lý doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả hợp tác chuỗi cung ứng, góp phần phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh đầy thách thức hiện nay.