Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng giữ vai trò trọng yếu trong nền kinh tế quốc dân, chiếm khoảng 25-26% GDP hàng năm trong giai đoạn 1985-2000. Tại huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình dân dụng sử dụng vốn đầu tư công đang đối mặt với nhiều thách thức như chậm tiến độ, chất lượng công trình chưa đảm bảo, và chi phí vượt dự toán. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến quy trình quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng trên địa bàn huyện Tân Phước trong giai đoạn 2010-2015, từ đó đề xuất giải pháp cải tiến quy trình quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và chất lượng công trình. Nghiên cứu có phạm vi thực hiện tại huyện Tân Phước, với đối tượng khảo sát là các cán bộ kỹ thuật, quản lý dự án, nhà thầu và tư vấn liên quan đến các dự án đầu tư công. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện quy trình quản lý dự án đầu tư xây dựng, giảm thiểu lãng phí nguồn lực và nâng cao hiệu quả đầu tư công trên địa bàn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư công, bao gồm:

  • Định nghĩa dự án theo PMBOK và Luật Xây dựng số 50/2014/QH13, nhấn mạnh tính tạm thời và duy nhất của dự án.
  • Quản lý dự án đầu tư công theo Nghị định số 59/2015/NĐ-CP, bao gồm các nội dung: lập, thẩm định, phê duyệt dự án; thực hiện dự án; kết thúc và đưa công trình vào sử dụng.
  • Các nội dung quản lý dự án: quản lý tiến độ, chi phí, chất lượng, nguồn nhân lực, thông tin, rủi ro, đấu thầu và các bên liên quan.
  • Mô hình phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các nhóm nhân tố ảnh hưởng đến quy trình quản lý dự án.
  • Phương pháp WBS (Work Breakdown Structure) để lập và đánh giá lại quy trình quản lý dự án có yếu tố tự hoàn thiện.

Các khái niệm chính bao gồm: dự án đầu tư công, quy trình quản lý dự án, quản lý tiến độ, quản lý chi phí, quản lý chất lượng, quản lý rủi ro và quản lý các bên liên quan.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 150 phiếu khảo sát các cán bộ kỹ thuật, quản lý dự án, nhà thầu, tư vấn giám sát, tư vấn thiết kế và các cơ quan quản lý trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.
  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu chọn theo phương pháp thuận tiện, tập trung vào những người trực tiếp tham gia quản lý và thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng.
  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 23 để kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), kiểm định giả thuyết và phân tích thống kê mô tả.
  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 12/2015 đến tháng 8/2016, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp cải tiến quy trình quản lý dự án.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý dự án đầu tư xây dựng: Qua khảo sát 20 dự án dân dụng hoàn thành giai đoạn 2010-2015, có 70% dự án chậm tiến độ so với kế hoạch, với mức độ trễ tiến độ cao nhất lên đến 200%. Nguyên nhân chủ yếu do thủ tục thẩm định, phê duyệt kéo dài và thiếu vốn đầu tư.

  2. Nhân tố ảnh hưởng đến quy trình quản lý dự án: Phân tích EFA xác định các nhóm nhân tố chính gồm: năng lực quản lý dự án, quy trình lập và phê duyệt dự án, công tác lựa chọn nhà thầu, quản lý tiến độ thi công, quản lý chất lượng thi công, quản lý chi phí và sự phối hợp giữa các bên liên quan. Trong đó, năng lực quản lý và quy trình lựa chọn nhà thầu có mức độ ảnh hưởng cao nhất với trị trung bình lần lượt khoảng 4,2 và 4,0 trên thang điểm 5.

  3. Công tác lựa chọn nhà thầu: 91,66% các gói thầu được thực hiện theo hình thức chỉ định thầu, dẫn đến thiếu cạnh tranh và tiết kiệm chi phí thấp (khoảng 1,11%). Việc chia nhỏ gói thầu để áp dụng hạn mức chỉ định thầu làm phát sinh chi phí và ảnh hưởng đến tiến độ.

  4. Quản lý chi phí dự án: Tình trạng điều chỉnh quy mô, thiết kế và phát sinh khối lượng thi công phổ biến, gây tăng tổng mức đầu tư và khó khăn trong thanh toán, quyết toán vốn đầu tư.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chậm tiến độ và vượt chi phí chủ yếu xuất phát từ quy trình lập, thẩm định dự án còn cồng kềnh, năng lực cán bộ quản lý hạn chế và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bên tham gia dự án. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng khi nhấn mạnh vai trò của năng lực quản lý và quy trình lựa chọn nhà thầu trong thành công dự án. Việc áp dụng WBS và phân tích nhân tố giúp xác định rõ các bước cần cải tiến trong quy trình quản lý dự án. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ dự án chậm tiến độ theo từng năm và bảng xếp hạng các nhân tố theo mức độ ảnh hưởng để minh họa trực quan.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải tiến quy trình lập, thẩm định và phê duyệt dự án: Rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, tăng cường đào tạo cán bộ thẩm định, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ. Mục tiêu giảm thời gian phê duyệt xuống dưới 30 ngày, thực hiện trong 12 tháng tới, do UBND huyện và Sở Kế hoạch & Đầu tư chủ trì.

  2. Tăng cường công tác lựa chọn nhà thầu minh bạch, cạnh tranh: Hạn chế chỉ định thầu, áp dụng đấu thầu rộng rãi, nâng cao năng lực đánh giá hồ sơ dự thầu. Mục tiêu tăng tỷ lệ đấu thầu lên trên 50% trong 2 năm tới, do Ban quản lý dự án và Sở Xây dựng phối hợp thực hiện.

  3. Nâng cao năng lực quản lý tiến độ và chất lượng thi công: Đào tạo chuyên sâu cho cán bộ quản lý dự án, áp dụng phần mềm quản lý tiến độ, giám sát chặt chẽ chất lượng thi công. Mục tiêu giảm tỷ lệ dự án chậm tiến độ xuống dưới 30% trong 18 tháng, do Ban quản lý dự án và nhà thầu thi công thực hiện.

  4. Tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan: Thiết lập cơ chế giao tiếp, chia sẻ thông tin thường xuyên giữa chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn và các cơ quan quản lý. Mục tiêu nâng cao mức độ phối hợp lên 80% theo khảo sát ý kiến trong 1 năm, do Ban quản lý dự án chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng: Nắm bắt các nhân tố ảnh hưởng và giải pháp cải tiến quy trình quản lý để nâng cao hiệu quả công tác.

  2. Nhà thầu thi công và tư vấn thiết kế, giám sát: Hiểu rõ các yêu cầu quản lý tiến độ, chất lượng và chi phí, từ đó phối hợp hiệu quả với chủ đầu tư.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư công: Áp dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy trình quản lý dự án đầu tư công cấp huyện.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kỹ thuật xây dựng, quản lý dự án: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích nhân tố và các giải pháp thực tiễn trong quản lý dự án đầu tư xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao nhiều dự án xây dựng dân dụng tại Tân Phước chậm tiến độ?
    Nguyên nhân chính là thủ tục thẩm định, phê duyệt kéo dài và thiếu vốn đầu tư, chiếm khoảng 70% dự án khảo sát bị trễ tiến độ.

  2. Những nhân tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến quy trình quản lý dự án?
    Năng lực quản lý dự án và quy trình lựa chọn nhà thầu được xác định có mức độ ảnh hưởng cao nhất, với điểm trung bình trên 4 trên thang 5.

  3. Tại sao tỷ lệ chỉ định thầu lại cao và ảnh hưởng thế nào đến dự án?
    Tỷ lệ chỉ định thầu chiếm hơn 90%, làm giảm tính cạnh tranh, dẫn đến chi phí không tiết kiệm và ảnh hưởng tiêu cực đến tiến độ thi công.

  4. Giải pháp nào giúp cải thiện quản lý tiến độ thi công?
    Đào tạo cán bộ quản lý, áp dụng phần mềm quản lý tiến độ và tăng cường giám sát chất lượng thi công giúp giảm tỷ lệ dự án chậm tiến độ.

  5. Làm thế nào để tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan trong dự án?
    Thiết lập cơ chế giao tiếp thường xuyên, chia sẻ thông tin minh bạch và tổ chức các cuộc họp định kỳ để nâng cao hiệu quả phối hợp.

Kết luận

  • Xác định rõ các nhân tố ảnh hưởng chính đến quy trình quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng tại huyện Tân Phước, trong đó năng lực quản lý và quy trình lựa chọn nhà thầu là quan trọng nhất.
  • Thực trạng quản lý dự án còn nhiều hạn chế như chậm tiến độ, chi phí vượt dự toán và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bên.
  • Đề xuất các giải pháp cải tiến quy trình quản lý dự án theo hướng rút ngắn thủ tục, tăng cường cạnh tranh trong lựa chọn nhà thầu, nâng cao năng lực quản lý và phối hợp liên ngành.
  • Nghiên cứu có thể làm cơ sở tham khảo cho các Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng cấp huyện và các cơ quan quản lý nhà nước.
  • Các bước tiếp theo gồm triển khai áp dụng giải pháp cải tiến, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng tại địa phương bạn!