Các yếu tố ảnh hưởng đến sự thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Lào: Nghiên cứu thực nghiệm

• Tác giả: Sihoune Siththilusay
• Người hướng dẫn: Assoc. Le Trung Thanh
• Trường học: National Economics University
• Chuyên ngành: Business Administration
• Đề tài: Factors Affecting The Attraction Of The Host Country To FDI: An Empirical Study In Laos
• Loại tài liệu: PhD Dissertation
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hanoi

• DECLARATION
• TABLE OF CONTENTS
• 1. LITERATURE REVIEW AND THEORETICAL FRAMEWORK ON FACTORS AFFECTING FOREIGN DIRECT INVESTMENT
• 1.1. Theoretical framework and literature review on Foreign Direct Investment (FDI)
• 1.1.1. Definition of Foreign Direct Investment
• 1.1.2. Types of FDI
• 1.1.2.1. Wholly Foreign-owned Enterprises (FOE)
• 1.1.2.2. Joint-venture Enterprises (JVs)
• 1.1.2.3. Business Cooperation Contract (BCC)
• 1.1.2.4. Other Type of FDI: Foreign Company Branch versus Representative Office
• 1.2. The effects of FDI on the socio-economy development of host country
• 1.2.1. Effects of FDI on Economic Growth
• 1.2.2. Effects of FDI on Domestic Investment
• 1.2.3. Effects of FDI on Employment, Training and Wages
• 1.2.4. Effects of FDI on Technology and Productivity Growth
• 1.2.5. Effects of FDI on Market Structure and Competition
• 1.2.6. Spillover effect of FDI to local firms
• 1.3. Theoretical background on the factors to attract FDI inflows
• 1.3.1. Theories of external factors
• 1.3.1.1. Classical/Neo-Classical Economics and Economic Geography
• 1.3.1.2. Agglomeration Economics and Cluster Theory
• 1.3.1.3. Industrial Organization Theory
• 1.3.1.4. Alternative theories of multinational company behavior
• 1.3.1.5. External Factors Conclusions
• 1.3.2. Theories of internal Factors
• 1.3.2.1. The Resource-Based View
• 1.3.2.2. Sustainable competitive advantage theory
• 1.3.2.3. Behavioral Theory of the Firm
• 1.3.2.4. Internal Consideration Conclusions
• 1.4. Variables Affecting Decision Making
• 1.5. Processes of Decision Making
• 1.6. Individual Factors Conclusions
• 1.7. Review of empirical studies on the factors affecting FDI decision
• 1.7.1. Qualitative Research and interview design
• 1.7.2. Quantitative research and questionnaires development
• 1.7.3. Background of MNCs
• 1.7.4. Measurement of Market-Seeking Motives, Efficiency-Seeking Motives, Government Policies, and FDI inflows attraction
• 1.8. Data analysis approach
• 1.8.1. Data collection methods
• 2. RESULT AND DISCUSSION
• 2.1. Overview of FDI in Laos
• 2.2. Multinational companies’ perspective
• 2.3. Policy makers’ and state management agencies’ perspectives
• 2.4. The model result
• 2.5. Exploratory factor analysis
• 2.6. Descriptive analysis of motivation factors
• 2.7. The relationship between motivation factors and the attraction of Laos to FDI inflows
• 2.8. Influence of control variable on motivation factors and the attraction of Laos to FDI inflows
• 2.9. Summary of findings
• 3. CONCLUSION AND RECOMMENDATIONS
• 3.1. Completing the law system on FDI
• 3.2. Continue to improve tax policies to attract FDI
• 3.3. Improve the efficiency of State management of FDI capital
• 3.4. Improve the quality of staff and labor for foreign-invested enterprises
• 3.5. Increase investment in infrastructure system
• 3.6. Enhancing the spillover effect of FDI to local firms
• 3.7. Promotion of linkages through supplier development programs
• 3.8. Fostering demonstration effects via business mentorship and partnerships
• 3.9. Rigorously monitoring FDI spillover impacts
• 3.10. Recommendation for the multinational companies and local firms
• 3.10.1. Multinational companies’ perspectives
• 3.10.2. Local firms’ perspectives
• 3.11. Limitation of the research and suggestion for future research
• RESEARCH PROJECTS RELATED TO THE DISSERTATION BY THE PHD CANDIDATE

I. Tổng quan FDI Lào Cơ hội Thách thức đầu tư 2024

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) được công nhận là một nguồn lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế của Lào. Nhiều người cho rằng dòng vốn FDI có thể lấp đầy khoảng cách giữa các khoản đầu tư mong muốn và tiết kiệm được huy động trong nước. Nó cũng có thể làm tăng doanh thu thuế và cải thiện quản lý, công nghệ cũng như kỹ năng lao động ở các nước chủ nhà. Ngoài ra, FDI có thể giúp nước chủ nhà thoát khỏi vòng luẩn quẩn của tình trạng kém phát triển (Hayami & Godo, 2005). Nhiều học giả tin rằng những lợi ích thu được từ FDI có thể bao gồm việc mua lại công nghệ mới, tạo việc làm, phát triển vốn nhân lực, đóng góp vào hội nhập thương mại quốc tế, tăng cường đầu tư trong nước và tăng doanh thu thuế do FDI tạo ra (Alfaro et al.). Tất cả những lợi ích này dự kiến sẽ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế và việc làm cao hơn, đó là một công cụ hiệu quả để đạt được sự cải thiện trong việc giảm nghèo.

1.1. Vai trò then chốt của FDI đối với kinh tế Lào

FDI đóng vai trò then chốt đối với kinh tế Lào, đặc biệt trong bối cảnh quốc gia này chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường vào năm 1986. Việc mở rộng hợp tác với nhiều quốc gia và tạo dựng các điều kiện cần thiết để thu hút FDI từ khắp nơi trên thế giới đã mang lại những thành công nhất định. Luật Đầu tư nước ngoài năm 1994 (sửa đổi năm 2016) là một minh chứng. Số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, từ năm 2000 đến cuối năm 2017, tổng dòng vốn FDI vào Lào đạt khoảng 6 tỷ USD.

1.2. Ưu đãi đầu tư tại Lào Điểm hấp dẫn chính

Trong hai thập kỷ qua, Chính phủ Lào đã nỗ lực cải thiện Luật Đầu tư để thu hút lượng lớn vốn FDI. Điều này thể hiện qua việc cho phép 100% vốn sở hữu nước ngoài vào năm 1988, kéo dài thời gian nhượng quyền đầu tư từ 20 năm (1999) lên 99 năm (2009), thành lập các khu kinh tế đặc biệt, miễn thuế nhập khẩu và thuế thu nhập tùy thuộc vào khu vực và lĩnh vực đầu tư. Nhờ đó, dòng vốn FDI vào Lào đã tăng nhanh chóng, từ 58,54 triệu USD năm 1991 lên đỉnh điểm 1,421 tỷ USD năm 2015.

1.3. Phân tích xu hướng FDI tại Lào gần đây

Bắt đầu từ năm 2019, dòng vốn FDI vào Lào tăng dần do chính phủ Lào cải thiện môi trường đầu tư. Với hơn 1 tỷ USD cam kết đầu tư vào Lào, môi trường cho các doanh nghiệp FDI đã vượt qua những khó khăn đáng kể. Tuy nhiên, điều quan trọng vẫn là phải lưu ý rằng vào năm 2021, năm cao nhất kể từ năm 2019, số lượng dòng vốn FDI vào Lào chỉ xấp xỉ năm 2015 và 63% năm 2017. Vì vậy, cần nghiên cứu các vấn đề tiếp nhận đầu tư ở Lào.

II. Phân tích yếu tố then chốt ảnh hưởng FDI vào Lào hiện nay

Mặc dù có nhiều nghiên cứu về các yếu tố quyết định dòng vốn FDI, nhưng có rất ít nghiên cứu thực nghiệm về sự hấp dẫn của nước chủ nhà đối với dòng vốn FDI. Luận án này không chỉ nhằm mục đích xem xét các tài liệu liên quan đến các yếu tố ảnh hưởng đến sự hấp dẫn của các nước chủ nhà đối với các nhà đầu tư nước ngoài mà còn giới thiệu các yếu tố và xác nhận chúng trong bối cảnh của Lào, với mục tiêu nâng cao tài liệu hiện tại liên quan đến động lực đầu tư vào Lào. Bên cạnh đó, luận án này được thực hiện để xác định các thuộc tính quan trọng của nước chủ nhà ảnh hưởng đến quyết định địa điểm của các nhà đầu tư nước ngoài tại Lào để cung cấp cho các doanh nghiệp địa phương những hiểu biết chiến lược về tối ưu hóa môi trường đầu tư và tối đa hóa tiềm năng hợp tác, chuyển giao công nghệ, liên kết nhà cung cấp và các tác động lan tỏa khác giúp nâng cao khả năng cạnh tranh, năng suất và cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế của doanh nghiệp trong nước, từ đó một số giải pháp thu hút vốn FDI cho nền kinh tế Lào sẽ được đề xuất.

2.1. Tác động của chính sách thu hút FDI Lào

Các chính sách ưu đãi đầu tư, bao gồm miễn thuế, giảm thuế, và thủ tục hành chính đơn giản, có tác động đáng kể đến quyết định đầu tư của các tập đoàn đa quốc gia (MNCs). Việc Lào tiếp tục cải thiện môi trường pháp lý và giảm thiểu các rào cản gia nhập thị trường sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh so với các quốc gia khác trong khu vực.

2.2. Hạ tầng cơ sở và nguồn nhân lực ảnh hưởng FDI

Hạ tầng cơ sở (giao thông, năng lượng, viễn thông) đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút FDI. Nguồn nhân lực chất lượng cao với chi phí cạnh tranh cũng là yếu tố then chốt. Lào cần đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và đào tạo nghề để nâng cao kỹ năng cho người lao động, đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp FDI.

2.3. Vị trí địa lý và tài nguyên thiên nhiên Lào

Vị trí địa lý chiến lược của Lào, nằm giữa các nền kinh tế lớn như Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại và đầu tư. Tài nguyên thiên nhiên phong phú (khoáng sản, thủy điện, lâm sản) cũng là yếu tố hấp dẫn các nhà đầu tư. Tuy nhiên, việc khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên này cần được quản lý chặt chẽ để đảm bảo phát triển bền vững.

III. Hướng dẫn đánh giá rủi ro và lợi ích khi đầu tư tại Lào

Từ quan điểm quản lý và chủ sở hữu doanh nghiệp tại Lào, việc thu hút FDI lớn hơn là rất quan trọng vì nó mang đến cơ hội mở rộng các doanh nghiệp địa phương. Tăng cường đầu tư nước ngoài có nghĩa là tiếp cận tốt hơn với các công nghệ tiên tiến, kết nối kinh doanh quốc tế, chuyển giao kỹ năng và nhu cầu trong nước ngày càng tăng mà các công ty địa phương có thể tận dụng. Hiểu được điều gì thúc đẩy sự lựa chọn địa điểm của các tập đoàn đa quốc gia hướng dẫn cách Lào có thể phát triển một hệ sinh thái đầu tư hấp dẫn hơn cho các doanh nghiệp. Một sự tập trung chiến lược vào các yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn địa điểm đầu tư nước ngoài giúp các công ty trong nước khai thác các thị trường, nguồn lực và năng lực mới do các đối tác nước ngoài mang đến khi thiết lập các hoạt động địa phương.

3.1. Các rủi ro chính khi đầu tư vào thị trường Lào

Khi đầu tư vào Lào, các nhà đầu tư nước ngoài cần phải hiểu và lường trước được những rủi ro tiềm ẩn, bao gồm: Rủi ro chính trị và pháp lý: Mặc dù Lào có sự ổn định chính trị tương đối, nhưng hệ thống pháp luật vẫn đang trong quá trình phát triển và có thể thay đổi, gây khó khăn cho việc tuân thủ và thực thi hợp đồng. Rủi ro kinh tế: Lào có nền kinh tế đang phát triển, dễ bị ảnh hưởng bởi các biến động kinh tế toàn cầu và khu vực. Tỷ giá hối đoái, lạm phát và nợ công là những yếu tố cần được theo dõi sát sao. Rủi ro hoạt động: Cơ sở hạ tầng còn hạn chế, thủ tục hành chính phức tạp, thiếu hụt lao động có kỹ năng và rào cản ngôn ngữ là những thách thức đối với hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp FDI.

3.2. Các yếu tố mang lại lợi ích cao khi đầu tư

Bên cạnh những rủi ro, đầu tư vào Lào cũng mang lại nhiều lợi ích tiềm năng: Thị trường mới nổi đầy tiềm năng: Lào có thị trường nội địa đang tăng trưởng, với tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng và nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng. Lợi thế chi phí: Chi phí lao động và chi phí đất đai ở Lào tương đối thấp so với các nước khác trong khu vực. Ưu đãi đầu tư: Chính phủ Lào cung cấp nhiều ưu đãi đầu tư hấp dẫn cho các doanh nghiệp FDI, bao gồm miễn thuế, giảm thuế và thủ tục hành chính đơn giản. Tiếp cận thị trường ASEAN: Lào là thành viên của ASEAN, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận thị trường khu vực với hơn 650 triệu dân.

3.3. Cách giảm thiểu rủi ro và tối đa hóa lợi ích khi đầu tư

Để giảm thiểu rủi ro và tối đa hóa lợi ích khi đầu tư vào Lào, các nhà đầu tư cần thực hiện các bước sau: Nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng: Tìm hiểu kỹ về thị trường Lào, bao gồm các quy định pháp luật, môi trường kinh doanh, đối thủ cạnh tranh và khách hàng tiềm năng. Lập kế hoạch kinh doanh chi tiết: Xây dựng một kế hoạch kinh doanh chi tiết, bao gồm các mục tiêu, chiến lược, nguồn lực và các biện pháp phòng ngừa rủi ro. Tìm kiếm đối tác địa phương tin cậy: Hợp tác với một đối tác địa phương có kinh nghiệm và am hiểu thị trường Lào. Quản lý rủi ro chủ động: Theo dõi sát sao các rủi ro tiềm ẩn và thực hiện các biện pháp phòng ngừa kịp thời.

IV. Bí quyết cải thiện chính sách để thu hút FDI xanh vào Lào

Trong quá trình phát triển cơ sở công nghiệp và công nghệ của mình, Lào nhắm mục tiêu vào các lĩnh vực FDI ưu tiên phù hợp với thế mạnh của các công ty trong nước, đồng thời định vị tốt hơn cho các công ty cho quan hệ đối tác và hòa nhập trong chuỗi cung ứng quốc tế. Đánh giá các dòng đầu tư thay đổi cũng trang bị cho các nhà lãnh đạo doanh nghiệp thông tin thị trường về các cơ hội hợp tác nước ngoài và các ngành công nghiệp mới nổi. Các phát hiện hỗ trợ lập kế hoạch chiến lược khi các nhà quản lý xem xét các lựa chọn như xuất khẩu, liên doanh hoặc mở rộng thông qua các giao dịch nhượng quyền/cấp phép nước ngoài. Tối ưu hóa xúc tiến đầu tư của Lào thông qua các sáng kiến có mục tiêu được thông báo bởi nghiên cứu này tạo ra một môi trường kinh doanh có lợi cho khả năng cạnh tranh và phát triển của công ty địa phương.

4.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật FDI

Hệ thống pháp luật về FDI cần được hoàn thiện hơn nữa để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và nhất quán. Các quy định cần được đơn giản hóa và dễ hiểu, giảm thiểu các thủ tục hành chính phức tạp và tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải quyết tranh chấp. Điều này bao gồm việc cập nhật và sửa đổi các luật liên quan đến đầu tư, thương mại, lao động, đất đai và bảo vệ môi trường.

4.2. Nâng cao hiệu quả quản lý vốn FDI

Cần nâng cao hiệu quả quản lý vốn FDI bằng cách tăng cường giám sát và kiểm tra việc sử dụng vốn, đảm bảo rằng vốn FDI được sử dụng đúng mục đích và mang lại lợi ích kinh tế - xã hội cho đất nước. Việc này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức tài chính và các doanh nghiệp FDI.

4.3. Khuyến khích liên kết giữa FDI và doanh nghiệp địa phương

Cần khuyến khích sự liên kết giữa các doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp địa phương thông qua các chương trình hỗ trợ phát triển nhà cung cấp, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp địa phương tham gia vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp FDI. Điều này sẽ giúp chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo ra nhiều việc làm cho người lao động địa phương.

V. Ứng dụng kết quả nghiên cứu FDI vào thực tiễn doanh nghiệp Lào

Nghiên cứu này chỉ nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của các nền kinh tế chuyển đổi - điển hình là ở Lào. Thời gian nghiên cứu: luận án nghiên cứu dữ liệu về đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Lào từ năm 2017 - 2022. Về không gian nghiên cứu: các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Lào năm 2017 - 2022. Dữ liệu thu thập (dữ liệu sơ cấp): phỏng vấn và khảo sát các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào các cơ quan quản lý nhà nước của Lào về FDI tại Lào.

5.1. Đánh giá tác động lan tỏa FDI cho doanh nghiệp địa phương

Do trình độ công nghiệp hóa và năng lực công nghệ của Lào thấp hơn, việc tối đa hóa những tác động lan tỏa này sẽ rất quan trọng đối với các doanh nghiệp trong nước về kiến thức, công nghệ, liên kết, cơ sở hạ tầng, quản trị và năng lực xuất khẩu. Thật vậy, các công ty nước ngoài có thể mang lại các quy trình sản xuất tiên tiến, chuyên môn quản lý và kỹ năng kỹ thuật 'lan tỏa' cho người lao động địa phương thông qua đào tạo tại chỗ và luân chuyển nhân viên sang các công ty trong nước.

5.2. Mở rộng sản xuất hiệu quả để tăng tốc tác động

Tuy nhiên, Lào cần mở rộng đáng kể FDI sản xuất 'tìm kiếm hiệu quả' để đẩy nhanh tác động này. Bên cạnh đó, các dự án FDI tìm nguồn cung cấp đầu vào trung gian, nguyên vật liệu và các dịch vụ khác tại địa phương có thể thúc đẩy tăng trưởng cho khu vực SME của Lào thông qua các liên kết này. Tuy nhiên, hầu hết FDI hiện tại trong các hoạt động khai thác có liên kết yếu. Thu hút FDI vào sản xuất có thể thúc đẩy nhu cầu tìm nguồn cung ứng tại địa phương.

5.3. Thúc đẩy nâng cấp các phương pháp sản xuất

Hơn nữa, sự hiện diện của các công ty nước ngoài có công nghệ tiên tiến có thể khuyến khích các công ty địa phương áp dụng các phương pháp sản xuất được nâng cấp và cải thiện tiêu chuẩn chất lượng để duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước. Tuy nhiên, khu vực tư nhân địa phương của Lào vẫn đang ở giai đoạn đầu. Ngoài ra, FDI trong sản xuất hướng đến xuất khẩu cung cấp cho các công ty địa phương quyền tiếp cận với người mua quốc tế, mạng lưới phân phối nước ngoài và chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này cho phép Lào mở rộng xuất khẩu các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn ngoài hàng hóa.

VI. Kết luận Triển vọng FDI và phát triển kinh tế Lào

Khuyến nghị cho các doanh nghiệp đa quốc gia và các công ty địa phương. Quan điểm của các công ty đa quốc gia. Quan điểm của các công ty địa phương. Hạn chế của nghiên cứu và gợi ý cho nghiên cứu trong tương lai. Tổng quan, việc tạo điều kiện cho các tác động lan tỏa sẽ đòi hỏi một cách tiếp cận chính sách toàn diện bao gồm các sáng kiến đào tạo lực lượng lao động, các nền tảng đối thoại công tư, các chương trình nuôi dưỡng các nhà cung cấp SME địa phương và các khoản đầu tư cơ sở hạ tầng phức tạp xung quanh các dự án FDI.

6.1. Chính sách để thu hút FDI vào ngành sản xuất

Cần một cách tiếp cận chính sách toàn diện bao gồm các sáng kiến đào tạo lực lượng lao động, các nền tảng đối thoại công tư, các chương trình nuôi dưỡng các nhà cung cấp SME địa phương và các khoản đầu tư cơ sở hạ tầng phức tạp xung quanh các dự án FDI. Đánh giá và giám sát các tác động lan tỏa có thể giúp các công ty địa phương hưởng lợi từ các hiệu ứng trình diễn khi những người tham gia nước ngoài mang đến các công nghệ tiên tiến, kỹ thuật quản lý và cơ hội thị trường mới. Tiếp xúc với các hoạt động đẳng cấp thế giới thúc đẩy các công ty địa phương cải thiện hiệu quả và khả năng cạnh tranh.

6.2. Tầm quan trọng của ngành sản xuất ở Lào

Với tương đối ít dự án FDI sản xuất, Lào phải ưu tiên thu hút các nhà đầu tư tìm kiếm hiệu quả có thể mang lại những tác động lan tỏa kinh tế này. Cơ sở FDI hiện có hạn chế các hiệu ứng trình diễn và liên kết. Do đó, việc mở rộng đáng kể dòng vốn FDI sản xuất là một nhu cầu cấp thiết đối với sự phát triển công nghệ của Lào.

6.3. Ưu tiên thu hút các nhà đầu tư có thể mang lại những tác động lan tỏa kinh tế

Chính phủ Lào nên tập trung nỗ lực thu hút FDI vào các lĩnh vực có thể tạo ra nhiều tác động lan tỏa nhất cho nền kinh tế trong nước. Điều này bao gồm ngành sản xuất, dịch vụ công nghệ thông tin và du lịch. Việc này cũng đòi hỏi xây dựng mối quan hệ với các công ty hàng đầu trong ngành và điều chỉnh các ưu đãi để khuyến khích chuyển giao công nghệ và xây dựng năng lực cho các công ty Lào. Việc tạo ra một môi trường chính sách hỗ trợ, tập trung vào các liên kết và phát triển công nghệ có thể giúp tối đa hóa những lợi ích của FDI cho Lào.