Nghiên Cứu Áp Dụng Pháp Luật Hình Sự Về Tội Chống Người Thi Hành Công Vụ Tại Hải Phòng

• Tác giả: Vũ Thị Dịu
• Người hướng dẫn: GS. Võ Khánh Vinh
• Trường học: Học viện Khoa học xã hội
• Chuyên ngành: Luật hình sự và Tố tụng hình sự
• Đề tài: Áp Dụng Pháp Luật Hình Sự Về Tội Chống Người Thi Hành Công Vụ Từ Thực Tiễn Thành Phố Hải Phòng
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ ĐỐI VỚI TỘI CHỐNG NGƯỜI THI HÀNH CÔNG VỤ
• 1.1. Khái niệm cơ bản
• 1.2. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của áp dụng pháp luật hình sự về tội chống người thi hành công vụ
• 1.3. Các giai đoạn cơ bản của áp dụng pháp luật hình sự về tội chống người thi hành công vụ
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VỀ TỘI CHỐNG NGƯỜI THI HÀNH CÔNG VỤ TẠI THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
• 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội; cơ cấu tổ chức của Tòa án hai cấp thành phố Hải Phòng
• 2.2. Thực trạng định tội danh tội chống người thi hành công vụ tại thành phố Hải Phòng
• 2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động áp dụng pháp luật hình sự về tội chống người thi hành công vụ
• 3. CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ÁP DỤNG ĐÚNG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VỀ TỘI CHỐNG NGƯỜI THI HÀNH CÔNG VỤ
• 3.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về trình tự, thủ tục áp dụng pháp luật hình sự
• 3.2. Giải pháp về tổ chức và hoạt động của Tòa án trong hệ thống áp dụng pháp luật hình sự
• 3.3. Giải pháp về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức Tòa án nhân dân, đặc biệt là đội ngũ Thẩm phán
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Tội Chống Người Thi Hành Công Vụ Tại Hải Phòng

Pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thể hiện ý chí của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, được ban hành và bảo đảm thực hiện bởi Nhà nước. Pháp luật chỉ thực sự có ý nghĩa khi được thực hiện đầy đủ và nghiêm túc. Thực hiện pháp luật là hoạt động nhằm hiện thực hóa các quy định của pháp luật, biến chúng thành hành vi hợp pháp của các chủ thể. Các hình thức thực hiện pháp luật bao gồm tuân thủ, thi hành, sử dụng và áp dụng pháp luật. Áp dụng pháp luật là hoạt động của các cơ quan nhà nước, vừa là một hình thức thực hiện, vừa là một giai đoạn tổ chức cho các chủ thể khác thực hiện các quy định pháp luật. Do vậy, áp dụng pháp luật là một hình thức phức tạp và quan trọng, cần được nghiên cứu kỹ hơn. TS Nguyễn Minh Đoan định nghĩa áp dụng pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật mà nhà nước thông qua cơ quan có thẩm quyền tổ chức cho chủ thể thực hiện, hoặc tự mình ra quyết định làm phát sinh, thay đổi, đình chỉ hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật cụ thể.

1.1. Định Nghĩa và Bản Chất Của Áp Dụng Pháp Luật Hình Sự

Áp dụng pháp luật hình sự (ADPLHS) có tầm quan trọng đặc biệt, vừa có đặc điểm chung như các dạng ADPL khác, vừa có những đặc điểm riêng. Hiểu đơn giản, ADPLHS là việc các cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án) vận dụng các quy định của pháp luật hình sự để giải quyết các vụ việc cụ thể liên quan đến hành vi phạm tội và trách nhiệm hình sự. Quá trình này bao gồm việc xem xét, đánh giá chứng cứ, xác định hành vi vi phạm và quyết định các biện pháp xử lý phù hợp theo quy định của pháp luật.

1.2. Phân Biệt Áp Dụng Pháp Luật Với Các Hình Thức Thực Hiện Pháp Luật Khác

Áp dụng pháp luật khác với các hình thức thực hiện pháp luật khác như tuân thủ, thi hành và sử dụng pháp luật. Tuân thủ là việc cá nhân hoặc tổ chức không thực hiện hành vi mà pháp luật cấm. Thi hành là việc cá nhân hoặc tổ chức thực hiện nghĩa vụ mà pháp luật quy định. Sử dụng pháp luật là việc cá nhân hoặc tổ chức thực hiện các quyền mà pháp luật cho phép. Áp dụng pháp luật, ngược lại, là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện để giải quyết các vụ việc cụ thể, khi có tranh chấp hoặc vi phạm pháp luật.

II. Thực Trạng Tội Chống Người Thi Hành Công Vụ Tại Hải Phòng

Qua hơn 10 năm thực hiện chiến lược cải cách tư pháp, các cơ quan tiến hành tố tụng nói chung, Tòa án hai cấp của thành phố Hải Phòng nói riêng đã góp phần tích cực cho việc ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Tuy vậy, tình hình vi phạm và tội phạm vẫn diễn biến phức tạp, trong đó phải kể đến là tội chống người thi hành công vụ. Hành vi chống người thi hành công vụ là cán bộ thực thi pháp luật đối với lực lượng Công an nhân dân xảy ra nhiều và có xu hướng phức tạp hơn. Có những đối tượng tấn công, hành hung lực lượng chức năng gây thương vong cho cán bộ, chiến sỹ thực thi công vụ. Các vụ vi phạm pháp luật này phải được xử lý theo quy định của pháp luật. Vì vậy trong thời gian qua Tòa án hai cấp của thành phố Hải Phòng đã giải quyết các vụ án hình sự nói chung, các vụ án về tội chống người thi hành công vụ nói riêng đạt được kết quả cao.

2.1. Số Liệu Thống Kê Về Các Vụ Chống Người Thi Hành Công Vụ

Cần thu thập số liệu thống kê chi tiết về số lượng vụ án chống người thi hành công vụ đã được khởi tố, điều tra, truy tố và xét xử tại Hải Phòng trong giai đoạn từ 2013-2017. Phân tích xu hướng tăng giảm của số vụ, đặc điểm chung của các hành vi phạm tội, đối tượng phạm tội, và hậu quả gây ra. Số liệu này sẽ giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của vấn đề và hiệu quả của công tác phòng ngừa, xử lý tội phạm.

2.2. Những Khó Khăn Trong Quá Trình Áp Dụng Pháp Luật

Xác định những khó khăn, vướng mắc mà các cơ quan tiến hành tố tụng gặp phải trong quá trình áp dụng pháp luật hình sự để xử lý các vụ án chống người thi hành công vụ tại Hải Phòng. Những khó khăn này có thể liên quan đến việc xác định yếu tố cấu thành tội phạm, thu thập chứng cứ, áp dụng các quy định của pháp luật tố tụng hình sự, hoặc các vấn đề về nhân lực, vật lực.

2.3. Phân Tích Bản Án Tiêu Biểu Về Tội Chống Người Thi Hành Công Vụ

Chọn lọc và phân tích các bản án tiêu biểu về tội chống người thi hành công vụ đã được Tòa án Hải Phòng xét xử. Phân tích các yếu tố được Hội đồng xét xử xem xét khi đưa ra quyết định, như tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Đánh giá tính khách quan, công bằng và đúng pháp luật của các bản án này.

III. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Áp Dụng Pháp Luật Hình Sự tại Hải Phòng

Trước tình hình đó đặt ra những yêu cầu vừa cấp bách, vừa lâu dài để không ngừng nâng cao chất lượng xét xử trong quá trình thực hiện cải cách tư pháp. Vì vậy việc nghiên cứu cơ bản những quy định của pháp luật hình sự về tội chống người thi hành công vụ từ thực tiễn thành phố Hải Phòng là rất cần thiết. Điều đó sẽ giúp ích cho việc làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn xử lý, tìm ra những sai sót hay khiếm khuyết trong quá trình áp dụng pháp luật để khắc phục. Từ đó sẽ đóng góp cho việc đấu tranh, phòng chống tội phạm tội chống người thi hành công vụ đạt hiệu quả cao.

3.1. Hoàn Thiện Các Quy Định Pháp Luật Về Điều 330 Bộ Luật Hình Sự

Nghiên cứu và đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định của Điều 330 Bộ luật Hình sự về tội chống người thi hành công vụ để đảm bảo tính rõ ràng, minh bạch và phù hợp với thực tiễn. Cần xem xét lại các yếu tố cấu thành tội phạm, khung hình phạt, và các tình tiết định khung để đảm bảo tính nghiêm minh và công bằng của pháp luật.

3.2. Tăng Cường Đào Tạo Bồi Dưỡng Nâng Cao Trình Độ Cho Cán Bộ Tòa Án

Đầu tư vào công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho Thẩm phán, Thư ký Tòa án và các cán bộ khác trong hệ thống Tòa án tại Hải Phòng. Đặc biệt chú trọng đến việc cập nhật kiến thức pháp luật mới, kỹ năng xét xử, kỹ năng thu thập và đánh giá chứng cứ, và đạo đức nghề nghiệp.

3.3. Nâng Cao Chất Lượng Điều Tra Thu Thập Chứng Cứ Vụ Án

Tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án trong quá trình giải quyết các vụ án chống người thi hành công vụ. Nâng cao chất lượng công tác điều tra, thu thập chứng cứ, đảm bảo chứng cứ đầy đủ, khách quan và hợp pháp. Áp dụng các biện pháp nghiệp vụ hiện đại để phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi chống người thi hành công vụ.

IV. Phân Tích Yếu Tố Ảnh Hưởng Việc Áp Dụng Luật Hình Sự Tại Hải Phòng

Việc áp dụng pháp luật hình sự không chỉ phụ thuộc vào các quy định pháp luật mà còn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác. Các yếu tố này có thể là điều kiện kinh tế - xã hội, trình độ dân trí, văn hóa pháp lý, năng lực của các cơ quan nhà nước, và thái độ của người dân đối với pháp luật. Để nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật, cần phải phân tích kỹ lưỡng các yếu tố này và có các biện pháp phù hợp để khắc phục những tác động tiêu cực.

4.1. Ảnh Hưởng Của Điều Kiện Kinh Tế Xã Hội Đến Tội Chống Đối

Phân tích mối liên hệ giữa tình hình kinh tế - xã hội của Hải Phòng và tình trạng gia tăng hoặc giảm thiểu tội chống người thi hành công vụ. Các yếu tố như tỷ lệ thất nghiệp, mức sống, trình độ học vấn, và sự bất bình đẳng xã hội có thể ảnh hưởng đến hành vi phạm tội.

4.2. Vai Trò Của Truyền Thông Trong Phòng Chống Tội Chống Đối

Đánh giá vai trò của các phương tiện truyền thông đại chúng trong việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tội chống người thi hành công vụ. Phân tích cách thức truyền thông có thể tác động đến nhận thức và hành vi của người dân, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật và phòng ngừa tội phạm.

4.3. Tác Động Của Văn Hóa Pháp Lý Đến Áp Dụng Pháp Luật

Nghiên cứu tác động của văn hóa pháp lý, tức là thái độ, niềm tin và giá trị của người dân đối với pháp luật, đến quá trình áp dụng pháp luật hình sự. Một nền văn hóa pháp lý tích cực có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực thi pháp luật, trong khi một nền văn hóa pháp lý tiêu cực có thể gây khó khăn và cản trở.

V. Hoàn Thiện Pháp Luật Về Trình Tự Thủ Tục Áp Dụng Luật Hình Sự

Cần thiết xem xét và hoàn thiện các quy định về trình tự, thủ tục áp dụng pháp luật hình sự. Điều này bao gồm từ giai đoạn điều tra, truy tố đến xét xử, nhằm đảm bảo tính minh bạch, công khai và tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Việc hoàn thiện thủ tục cũng cần chú trọng đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan, đặc biệt là người bị buộc tội.

5.1. Rà Soát Quy Trình Điều Tra Vụ Án Chống Người Thi Hành Công Vụ

Đảm bảo quy trình điều tra tuân thủ các quy định của pháp luật tố tụng hình sự. Cần chú trọng đến việc thu thập và bảo quản chứng cứ, lấy lời khai nhân chứng, và thực hiện các biện pháp điều tra khác một cách khách quan, trung thực và đầy đủ. Điều này giúp đảm bảo tính chính xác của kết luận điều tra và tránh oan sai.

5.2. Nâng Cao Chất Lượng Cáo Trạng Truy Tố Vụ Chống Đối

Cáo trạng truy tố cần phải rõ ràng, chính xác và đầy đủ thông tin về hành vi phạm tội, chứng cứ chứng minh tội phạm, và căn cứ pháp lý để truy tố. Cần đảm bảo cáo trạng có tính thuyết phục cao, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xét xử tại Tòa án.

5.3. Đổi Mới Thủ Tục Xét Xử Vụ Án Hình Sự

Cải cách thủ tục xét xử theo hướng tăng cường tính tranh tụng, đảm bảo quyền bào chữa của bị cáo, và nâng cao vai trò của Hội đồng xét xử. Cần tạo điều kiện để các bên tham gia tố tụng trình bày quan điểm, chứng cứ và tranh luận một cách bình đẳng, khách quan.

VI. Kết Luận Và Đề Xuất Về Áp Dụng Pháp Luật Hình Sự

Nghiên cứu áp dụng pháp luật hình sự về tội chống người thi hành công vụ từ thực tiễn thành phố Hải Phòng cho thấy một bức tranh đa chiều về vấn đề này. Dựa trên những phân tích về thực trạng, nguyên nhân và các giải pháp, luận văn đưa ra những kết luận và đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật, góp phần bảo vệ người thi hành công vụ, giữ vững trật tự an toàn xã hội.

6.1. Tổng Kết Kết Quả Nghiên Cứu

Tóm tắt những kết quả chính của nghiên cứu, bao gồm đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật hình sự về tội chống người thi hành công vụ tại Hải Phòng, xác định những khó khăn, vướng mắc, và đề xuất các giải pháp khả thi. Kết quả nghiên cứu cần được trình bày một cách súc tích, dễ hiểu và có tính thuyết phục.

6.2. Đề Xuất Giải Pháp Cụ Thể

Đưa ra các đề xuất giải pháp cụ thể, có tính khả thi cao, để giải quyết những vấn đề tồn tại trong quá trình áp dụng pháp luật hình sự về tội chống người thi hành công vụ. Các giải pháp cần được xây dựng dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn, có tính đến các yếu tố kinh tế - xã hội, văn hóa pháp lý của địa phương.

6.3. Kiến Nghị Với Các Cơ Quan Chức Năng

Gửi các kiến nghị đến các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, như Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, để xem xét và có những điều chỉnh, bổ sung phù hợp vào hệ thống pháp luật hình sự và tố tụng hình sự. Các kiến nghị cần được trình bày một cách rõ ràng, mạch lạc và có căn cứ.