Nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ và lượng đạm bón ở thời kỳ 7 - 9 lá đến sinh trưởng phát triển của một số giống ngô lai tại Thái Nguyên

Mật độ trồng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp nhận ánh sáng, nước và dinh dưỡng của cây ngô. Mật độ quá thấp có thể không tận dụng hết tiềm năng của đất đai, trong khi mật độ quá cao dẫn đến cạnh tranh gay gắt, làm giảm năng suất. Việc tìm ra mật độ phù hợp là yếu tố then chốt để tối ưu hóa năng suất trên một đơn vị diện tích. Ví dụ, một nghiên cứu khác cho thấy rằng mật độ trồng tối ưu cho ngô lai tại một số vùng có thể khác nhau tùy thuộc vào giống và điều kiện khí hậu địa phương. Mật độ cũng ảnh hưởng rất lớn đến quá trình sinh trưởng, phát triển và năng suất của ngô, là một trong những yếu tố cấu thành năng suất.

Đạm là một trong những nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu cho sự phát triển của cây ngô, đặc biệt là trong giai đoạn sinh trưởng ban đầu. Lượng đạm bón phù hợp giúp cây phát triển thân lá mạnh mẽ, tăng khả năng quang hợp và tạo tiền đề cho năng suất cao. Tuy nhiên, bón quá nhiều đạm có thể gây lãng phí và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường. Vì vậy, việc xác định lượng đạm cần thiết cho từng giai đoạn sinh trưởng là rất quan trọng. Để tăng hiệu quả sử dụng đạm thì liều lượng và thời gian bón cần được xác định dựa vào tình trạng dinh dưỡng của ngô. Vì hàm lượng đạm trong thân lá liên quan khá chặt với quang hợp.

Mỗi giống ngô lai có một bộ gen riêng biệt, dẫn đến nhu cầu dinh dưỡng khác nhau. Một số giống có khả năng hấp thụ đạm tốt hơn, trong khi những giống khác lại đòi hỏi mật độ trồng cao hơn để đạt năng suất tối đa. Hiểu rõ đặc điểm của từng giống là bước đầu tiên để đưa ra quyết định đúng đắn về mật độ và lượng đạm bón. Các giống ngô lai khác nhau có phản ứng khác nhau đối với mật độ và lượng phân bón, do đó cần có các nghiên cứu riêng biệt cho từng giống cụ thể.

Đất đai và khí hậu có tác động lớn đến sinh trưởng và phát triển của cây ngô. Đất nghèo dinh dưỡng đòi hỏi lượng đạm bón cao hơn, trong khi điều kiện thời tiết khắc nghiệt có thể làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây. Việc điều chỉnh mật độ và lượng đạm bón cho phù hợp với điều kiện địa phương là rất quan trọng để đảm bảo năng suất ổn định. Thái Nguyên là một tỉnh đại diện cho vùng Trung du và miền núi phía Bắc có điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn.

Thí nghiệm được thực hiện trên các giống ngô lai phổ biến tại Thái Nguyên, với các mật độ trồng khác nhau (ví dụ: 50.000 cây/ha, 60.000 cây/ha, 70.000 cây/ha) và các mức bón đạm khác nhau (ví dụ: 80 kg N/ha, 100 kg N/ha, 120 kg N/ha). Các công thức này được bố trí ngẫu nhiên trên đồng ruộng, với các lô lặp lại để đảm bảo tính chính xác của kết quả. Cần xác định mật độ trồng hợp lý. Để xác định mật độ và khoảng cách trồng cần căn cứ vào giống, điều kiện đất đai và mùa vụ.

Trong quá trình thí nghiệm, các chỉ tiêu sinh trưởng như chiều cao cây, diện tích lá, số lá trên cây được theo dõi định kỳ. Đến giai đoạn thu hoạch, các chỉ tiêu năng suất như số bắp/cây, số hạt/bắp, khối lượng 1000 hạt, và năng suất thực thu được xác định. Dữ liệu thu thập được sẽ được phân tích thống kê bằng các phần mềm chuyên dụng để so sánh sự khác biệt giữa các công thức thí nghiệm. Hiệu lực của đạm phụ thuộc vào nhiều yếu tố như đất đai, khí hậu, giống (giống ngô lai yêu cầu lượng đạm cao hơn giống thuần).

Mật độ trồng ảnh hưởng đến thời gian sinh trưởng của ngô, đặc biệt là thời gian từ khi gieo đến khi trỗ cờ và chín. Mật độ quá dày có thể làm chậm quá trình sinh trưởng do cạnh tranh dinh dưỡng, trong khi mật độ quá thưa có thể làm kéo dài thời gian sinh trưởng. Điều này ảnh hưởng đến việc bố trí thời vụ và quản lý đồng ruộng. Việc nghiên cứu mật độ khác nhau để đưa ra mật độ thích hợp nhằm tăng năng suất giống ngô lai trong cùng điều kiện diện tích là rất cần thiết.

Lượng đạm bón ảnh hưởng đến các yếu tố cấu thành năng suất của ngô, bao gồm số bắp/cây, số hàng/bắp, số hạt/hàng, và khối lượng 1000 hạt. Bón đạm đầy đủ giúp tăng số lượng và kích thước của bắp, đồng thời cải thiện chất lượng hạt. Tuy nhiên, bón quá nhiều đạm có thể gây ra các tác động tiêu cực, như tăng nguy cơ đổ ngã và sâu bệnh hại. Hiện nay đạm thường được bón vào 3 giai đoạn: 3 – 5 lá, 7 – 9 lá và trước trỗ cờ 10 ngày, trong đó hàm lượng đạm trong thân lá từ giai đoạn 7 – 9 lá đến trỗ cờ có liên quan chặt với năng suất.

Việc lựa chọn giống ngô lai phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu và thị trường là yếu tố quan trọng hàng đầu. Nên ưu tiên các giống có năng suất cao, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, và thời gian sinh trưởng phù hợp với lịch thời vụ của địa phương. Tham khảo ý kiến của các chuyên gia nông nghiệp và kinh nghiệm của những người trồng ngô khác để có lựa chọn tốt nhất. Trong những điều kiện như vậy việc nghiên cứu và cải thiện các biện pháp đưa vào sản xuất có ý nghĩa rất quan trọng.

Việc theo dõi tình trạng sinh trưởng của cây ngô, đặc biệt là màu sắc lá, có thể giúp người nông dân điều chỉnh lượng đạm bón cho phù hợp. Lá xanh đậm cho thấy cây đang được cung cấp đủ đạm, trong khi lá vàng nhạt có thể là dấu hiệu của thiếu đạm. Sử dụng các công cụ hỗ trợ như bảng so màu lá (LCC) có thể giúp đánh giá chính xác hơn tình trạng dinh dưỡng của cây. Vì vậy bón đạm theo số lượng và số lần định sẵn không tránh khỏi khi thừa, khi thiếu đạm.

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế cho người trồng ngô tại Thái Nguyên. Các kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các quy trình canh tác ngô tiên tiến, giúp người nông dân áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp để tối ưu hóa năng suất và lợi nhuận. Góp phần tìm ra mật độ trồng và lượng đạm bón thích hợp ở giai đoạn 7 - 9 lá cho một số giống ngô lai có năng suất cao, chất lượng tốt đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và thị trường thế giới để đưa vào sản xuất đại trà tại Tỉnh Thái Nguyên cũng như các tỉnh miền núi phía Bắc.

Trong tương lai, cần có thêm các nghiên cứu về dinh dưỡng cho ngô lai, tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các loại phân bón khác nhau (ví dụ: phân hữu cơ, phân vi sinh), và tối ưu hóa quy trình bón phân theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây. Ngoài ra, cần nghiên cứu về tác động của các yếu tố môi trường (ví dụ: nhiệt độ, độ ẩm) đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây ngô, để đưa ra các biện pháp ứng phó phù hợp. Thực tế, nhu cầu về đạm của ngô biến đổi rất lớn do sự khác nhau về khả năng cung cấp đạm của đất.