Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và đô thị hóa nhanh chóng, công tác xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội ngày càng trở nên cấp thiết. Quận Hải An, thành phố Hải Phòng, với diện tích gần 106 km², dân số khoảng 36.901 khẩu và mật độ dân cư 1.322 người/km², là một trong những địa phương có tốc độ phát triển kinh tế mạnh mẽ với tổng giá trị sản xuất năm 2023 đạt gần 230 nghìn tỷ đồng, tăng 28,1% so với cùng kỳ. Sự phát triển này kéo theo nhiều thách thức về an ninh trật tự, đặc biệt là các vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác xử lý vi phạm hành chính của Công an quận Hải An trong giai đoạn từ năm 2019 đến 06 tháng đầu năm 2024. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm hành chính nhằm góp phần bảo đảm an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào các hành vi vi phạm hành chính thuộc thẩm quyền xử lý của Công an quận Hải An, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo chuyên đề, số liệu thống kê và khảo sát thực tiễn.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực thực thi pháp luật của lực lượng Công an, đồng thời góp phần xây dựng môi trường xã hội ổn định, an toàn, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình pháp lý về xử lý vi phạm hành chính, bao gồm:

  • Lý thuyết pháp chế: Nhấn mạnh việc tuân thủ pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính nhằm đảm bảo tính công bằng, minh bạch và nghiêm minh.
  • Lý thuyết quản lý nhà nước về an ninh trật tự: Xác định vai trò của lực lượng Công an trong việc duy trì trật tự xã hội thông qua xử lý vi phạm hành chính.
  • Khái niệm vi phạm hành chính và xử lý vi phạm hành chính: Được quy định tại Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 và Nghị định số 144/2021/NĐ-CP, làm cơ sở pháp lý cho việc phân loại, xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
  • Nguyên tắc xử lý vi phạm hành chính: Bao gồm nguyên tắc pháp chế, công bằng, kịp thời, một hành vi vi phạm chỉ bị xử phạt một lần, và trách nhiệm chứng minh vi phạm của người có thẩm quyền.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hành chính, biện pháp xử lý hành chính, thẩm quyền xử lý, và các nhóm hành vi vi phạm trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê từ năm 2019 đến 06 tháng đầu năm 2024 của Công an quận Hải An, các báo cáo chuyên đề, tài liệu pháp luật, và ý kiến chuyên gia.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn toàn bộ các vụ việc vi phạm hành chính được xử lý trong giai đoạn nghiên cứu nhằm đảm bảo tính đại diện và toàn diện.
  • Phương pháp phân tích: Tổng hợp, phân tích, so sánh số liệu theo từng năm và từng nhóm hành vi vi phạm; khảo sát thực trạng và đánh giá hiệu quả công tác xử lý vi phạm hành chính.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu từ năm 2019 đến giữa năm 2024, kết hợp trao đổi với cán bộ, chuyên gia để hoàn thiện đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu lý luận, điều tra khảo sát, phân tích số liệu và tham vấn chuyên gia được áp dụng nhằm đảm bảo kết quả nghiên cứu có tính khoa học và thực tiễn cao.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình vi phạm hành chính: Trong giai đoạn 2019-06/2024, Công an quận Hải An đã phát hiện và xử lý 2.313 vụ vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Trong đó, nhóm vi phạm về trật tự công cộng chiếm 30,69% (710 vụ), vi phạm về bảo đảm yên tĩnh chung chiếm 21,91% (507 vụ), vi phạm đăng ký, quản lý cư trú chiếm 10,80% (250 vụ), và vi phạm cấp, quản lý chứng minh nhân dân, căn cước công dân chiếm 11,58% (268 vụ).

  2. Xu hướng biến động vi phạm: Từ năm 2019 đến 2021, số vụ vi phạm có xu hướng giảm do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhưng từ năm 2022 trở lại đây, số vụ vi phạm tăng mạnh, đặc biệt là vi phạm về trật tự công cộng và yên tĩnh chung tăng lần lượt 161 và 138 vụ so với năm trước.

  3. Hiệu quả xử lý vi phạm: Tỷ lệ vụ việc lập biên bản vi phạm hành chính tăng từ 56,24% lên 74,19% trong giai đoạn 2019-2024, phản ánh sự nâng cao trong công tác phát hiện và xử lý vi phạm. Thời hiệu xử phạt và thời hạn ra quyết định xử phạt được tuân thủ nghiêm túc, đảm bảo tính pháp lý và hiệu quả thi hành.

  4. Hạn chế trong công tác xử lý: Công tác tuyên truyền pháp luật còn mang tính hình thức, chưa sâu rộng; một số cán bộ còn thiếu kỹ năng xử lý tình huống, dẫn đến xử lý chưa triệt để; việc cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt gặp khó khăn do thủ tục phức tạp và sự chống đối của đối tượng vi phạm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân gia tăng vi phạm sau đại dịch Covid-19 chủ yếu do sự phục hồi kinh tế nhanh chóng, dẫn đến hoạt động kinh doanh dịch vụ như karaoke, quán ăn, vũ trường phát triển mạnh nhưng chưa tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật. Vi phạm về trật tự công cộng và yên tĩnh chung tăng cao phản ánh sự chưa đồng bộ trong quản lý đô thị và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận dân cư.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả nghiên cứu tại quận Hải An tương đồng với xu hướng chung của các đô thị lớn về sự phức tạp trong xử lý vi phạm hành chính do sự đa dạng của đối tượng vi phạm và tính chất tinh vi của hành vi vi phạm. Việc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính như phạt tiền, tước giấy phép, tịch thu tang vật đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, tuy nhiên vẫn cần hoàn thiện về mặt pháp lý và kỹ năng thực thi.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện số vụ vi phạm theo từng nhóm hành vi qua các năm, biểu đồ đường thể hiện xu hướng tăng giảm số vụ vi phạm, và bảng tổng hợp tỷ lệ xử lý vi phạm theo hình thức lập biên bản, phạt tiền, tịch thu tang vật.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật: Phát động các chiến dịch tuyên truyền sâu rộng, đa dạng hình thức, tập trung vào các nhóm đối tượng dễ vi phạm nhằm nâng cao nhận thức chấp hành pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Thời gian thực hiện: 2025-2027. Chủ thể: Công an quận phối hợp với UBND các phường và các tổ chức xã hội.

  2. Nâng cao năng lực, kỹ năng cho cán bộ xử lý vi phạm: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn chuyên sâu về kỹ năng xử lý tình huống, nghiệp vụ pháp luật và ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác xử lý vi phạm hành chính. Thời gian: 2025-2026. Chủ thể: Học viện Hành chính Quốc gia phối hợp Công an thành phố.

  3. Hoàn thiện hệ thống pháp luật và quy trình xử lý: Rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan để khắc phục chồng chéo, thiếu rõ ràng, đồng thời đơn giản hóa thủ tục cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt. Thời gian: 2025-2028. Chủ thể: Sở Tư pháp, Công an thành phố, UBND quận Hải An.

  4. Ứng dụng công nghệ trong phát hiện và xử lý vi phạm: Đầu tư trang thiết bị công nghệ hiện đại như camera giám sát, phần mềm quản lý vi phạm, hệ thống dữ liệu dân cư tích hợp để nâng cao hiệu quả phát hiện và xử lý vi phạm hành chính. Thời gian: 2025-2030. Chủ thể: Công an quận Hải An phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ Công an các cấp: Nghiên cứu để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội, từ đó xây dựng kế hoạch công tác phù hợp.

  2. Cơ quan quản lý nhà nước về an ninh trật tự: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, pháp luật và quy trình xử lý vi phạm hành chính, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước.

  3. Học viên, sinh viên ngành Luật, An ninh, Quản lý nhà nước: Tham khảo để hiểu rõ hơn về thực tiễn xử lý vi phạm hành chính, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này.

  4. Các tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư: Nắm bắt thông tin về các hành vi vi phạm phổ biến và biện pháp xử lý, từ đó nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, góp phần xây dựng môi trường sống an toàn, văn minh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự có những hình thức nào?
    Hình thức xử lý bao gồm cảnh cáo, phạt tiền, tước quyền sử dụng giấy phép, tịch thu tang vật và các biện pháp khắc phục hậu quả. Ví dụ, phạt tiền được áp dụng phổ biến với mức phạt lên đến 40 triệu đồng đối với cá nhân vi phạm.

  2. Ai có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực này tại quận Hải An?
    Cán bộ, chiến sĩ Công an quận Hải An có thẩm quyền xử phạt, trong đó Trưởng Công an cấp huyện có thể phạt tiền đến 8 triệu đồng, chiến sĩ Công an thi hành công vụ phạt đến 400 nghìn đồng.

  3. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính được quy định như thế nào?
    Thời hiệu xử phạt là 01 năm kể từ thời điểm chấm dứt hành vi vi phạm hoặc từ thời điểm phát hiện vi phạm. Việc ra quyết định xử phạt phải đảm bảo trong thời hạn này để có hiệu lực pháp lý.

  4. Nguyên nhân chính dẫn đến vi phạm hành chính tăng cao sau năm 2021 là gì?
    Nguyên nhân chủ yếu là do sự phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19, hoạt động kinh doanh dịch vụ phát triển mạnh nhưng chưa tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật, cùng với ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận dân cư còn hạn chế.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác xử lý vi phạm hành chính?
    Cần tăng cường tuyên truyền pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện hệ thống pháp luật, ứng dụng công nghệ hiện đại và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm.

Kết luận

  • Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại quận Hải An đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự xã hội và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Từ năm 2019 đến 06/2024, đã phát hiện và xử lý hơn 2.300 vụ vi phạm, với các nhóm vi phạm phổ biến như trật tự công cộng, yên tĩnh chung, quản lý cư trú và cấp căn cước công dân.
  • Công tác xử lý đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về tuyên truyền, kỹ năng cán bộ và thủ tục cưỡng chế thi hành.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tăng cường tuyên truyền, đào tạo cán bộ, hoàn thiện pháp luật và ứng dụng công nghệ nhằm nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cơ quan chức năng, học viên ngành luật và cộng đồng dân cư tham khảo, góp phần xây dựng xã hội an toàn, văn minh.

Luận văn khuyến khích các cơ quan chức năng nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác xử lý vi phạm hành chính trong giai đoạn 2025-2030, góp phần bảo vệ an ninh trật tự và phát triển bền vững địa phương.