Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt trong các dự án khu đô thị và dịch vụ thương mại, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế. Tuy nhiên, lĩnh vực này tiềm ẩn nhiều rủi ro về an toàn lao động (ATLĐ), với tỷ lệ tai nạn lao động (TNLĐ) tăng 18,66% so với năm trước, trong đó xây dựng chiếm 12,23% tổng số vụ tai nạn và 12,76% số người chết. Dự án Khu đô thị và dịch vụ thương mại phường Vinh Tân, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, do Công ty cổ phần xây dựng CDC thi công từ tháng 1/2021 đến tháng 12/2023, là một điển hình với quy mô lớn, bao gồm 218 căn biệt thự, 264 căn nhà liền kề và nhiều công trình phụ trợ. Mặc dù công ty đã đầu tư mạnh mẽ cho công tác ATVSLĐ, thực trạng vẫn còn nhiều yếu tố nguy hiểm chưa được kiểm soát hiệu quả, đặc biệt trong thi công ván khuôn – một công đoạn phức tạp và rủi ro cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá rủi ro các yếu tố nguy hiểm trong thi công ván khuôn tại dự án, từ đó đề xuất các giải pháp giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả quản lý an toàn. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động ATVSLĐ trong quá trình thi công xây dựng tại dự án Vinh Tân, với dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2021-2023. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải thiện điều kiện làm việc, giảm thiểu tai nạn và nâng cao sức khỏe người lao động, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng tại địa phương và khu vực miền Trung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý rủi ro trong ngành xây dựng, bao gồm:

  • Khái niệm rủi ro và quản lý rủi ro (QLRR): Rủi ro được định nghĩa là khả năng xảy ra sự kiện không mong muốn gây thiệt hại. QLRR là quá trình hệ thống hóa các hoạt động nhằm nhận diện, đánh giá, kiểm soát và giảm thiểu các nguy cơ tiềm ẩn.
  • Mô hình 6 bước quản lý rủi ro: Nhận dạng rủi ro, đánh giá mức độ, xác định biện pháp kiểm soát, triển khai biện pháp, theo dõi và đánh giá, tối ưu hóa và cải thiện.
  • Phương pháp nhận diện rủi ro: Sử dụng sơ đồ xương cá (Ishikawa) để phân tích nguyên nhân và phương pháp 5W1H nhằm thu thập thông tin chi tiết về các yếu tố nguy hiểm.
  • Tiêu chí đánh giá rủi ro: Bao gồm khả năng xảy ra, mức độ nghiêm trọng và tần suất tiếp xúc, được tích hợp thành ma trận rủi ro với các mức độ từ thấp đến rất cao.
  • Các biện pháp kiểm soát rủi ro: Loại bỏ, thay thế, kỹ thuật, hành chính và bảo hộ lao động, ưu tiên áp dụng biện pháp loại bỏ và thay thế để giảm thiểu tối đa nguy cơ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát hiện trường tại dự án Vinh Tân, báo cáo tai nạn lao động, kết quả quan trắc môi trường lao động năm 2023, tài liệu pháp luật và các nghiên cứu trong và ngoài nước.
  • Cỡ mẫu: Bao gồm toàn bộ người lao động tham gia thi công ván khuôn tại dự án, với độ tuổi phân bố từ 18 đến trên 55 tuổi, đảm bảo đại diện cho nhóm lao động chính.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn ngẫu nhiên có chủ đích nhằm tập trung vào các nhóm công việc có rủi ro cao.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng ma trận rủi ro để đánh giá mức độ nguy hiểm, phân tích thống kê các sự cố tai nạn, so sánh với tiêu chuẩn pháp luật và các nghiên cứu tương tự. Phân tích nguyên nhân bằng sơ đồ xương cá và 5W1H để đề xuất biện pháp kiểm soát phù hợp.
  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 1/2021 đến tháng 12/2023, tương ứng với thời gian thi công dự án, đảm bảo thu thập dữ liệu liên tục và cập nhật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ rủi ro cao trong thi công ván khuôn: Qua đánh giá ma trận rủi ro, công việc thi công ván khuôn có mức điểm rủi ro dao động từ 18 đến 64, thuộc nhóm rủi ro rất cao, do tần suất tiếp xúc thường xuyên và mức độ nghiêm trọng của các sự cố tiềm ẩn. Ví dụ, các tai nạn như rơi vật liệu, ngã từ độ cao chiếm tỷ lệ 35% trong tổng số sự cố ghi nhận.

  2. Tình trạng vi phạm an toàn lao động phổ biến: Khoảng 30% người lao động không sử dụng đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân (PTBVCN) như mũ bảo hộ, dây an toàn khi làm việc trên cao. Vi phạm này làm tăng nguy cơ tai nạn nhẹ như trầy xước, bong gân và các tai nạn nghiêm trọng tiềm ẩn.

  3. Ảnh hưởng của điều kiện môi trường và sức khỏe: Nhiệt độ ngoài trời tại Nghệ An mùa hè có thể lên tới 40°C, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người lao động. Kết quả quan trắc môi trường cho thấy 1/9 mẫu đo nhiệt độ tại công trường vượt giới hạn cho phép, cùng với tiếng ồn và bụi vượt mức tiêu chuẩn, ảnh hưởng đến hiệu suất và sức khỏe lâu dài.

  4. Hiệu quả công tác quản lý an toàn còn hạn chế: Mặc dù công ty đã tổ chức huấn luyện an toàn định kỳ và có chính sách bồi dưỡng, nhưng việc giám sát và thực thi các biện pháp an toàn chưa đồng bộ. Tỷ lệ tai nạn nhẹ vẫn xảy ra với nguyên nhân chủ yếu do ý thức và kỹ năng của người lao động còn yếu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các rủi ro cao trong thi công ván khuôn là do đặc thù công việc phải làm việc trên cao, sử dụng nhiều thiết bị cơ khí và vật liệu nặng, kết hợp với điều kiện thời tiết khắc nghiệt. So với các nghiên cứu tại Nhật Bản và Hàn Quốc, nơi có hệ thống quản lý an toàn nghiêm ngặt và công nghệ hiện đại, dự án Vinh Tân còn nhiều hạn chế về mặt kỹ thuật và nhận thức người lao động.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ ma trận rủi ro thể hiện mức độ rủi ro theo từng công đoạn thi công, bảng thống kê vi phạm PTBVCN và biểu đồ phân bố tuổi tác người lao động liên quan đến sức khỏe. So sánh với các nghiên cứu trong nước cho thấy, việc áp dụng biện pháp kỹ thuật và hành chính chưa đồng bộ là nguyên nhân làm tăng rủi ro tai nạn.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học để cải thiện công tác quản lý rủi ro, nâng cao nhận thức và kỹ năng an toàn cho người lao động, đồng thời đề xuất các biện pháp kỹ thuật và chính sách phù hợp với điều kiện thực tế dự án.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường huấn luyện và tuyên truyền an toàn: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ, tập trung vào nhận diện rủi ro và kỹ năng sử dụng PTBVCN, nhằm nâng cao ý thức và kỹ năng cho người lao động. Thời gian thực hiện: hàng quý. Chủ thể: Ban quản lý dự án phối hợp với phòng an toàn công ty.

  2. Cải tiến biện pháp kỹ thuật thi công ván khuôn: Áp dụng các thiết bị nâng hạ hiện đại, kiểm tra định kỳ máy móc, sử dụng vật liệu thay thế an toàn hơn để giảm thiểu nguy cơ tai nạn. Thời gian: trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể: Ban kỹ thuật và nhà thầu thi công.

  3. Tăng cường giám sát và xử lý vi phạm: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ, xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm quy định an toàn, đồng thời khen thưởng người lao động tuân thủ tốt. Thời gian: liên tục trong suốt dự án. Chủ thể: Ban chỉ huy công trường và cán bộ an toàn.

  4. Cải thiện điều kiện làm việc và chăm sóc sức khỏe: Điều chỉnh thời gian làm việc phù hợp với điều kiện thời tiết, cung cấp nước uống, nghỉ ngơi hợp lý, tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động. Thời gian: thực hiện ngay và duy trì thường xuyên. Chủ thể: Ban quản lý dự án và phòng nhân sự.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Quản lý dự án xây dựng: Giúp hiểu rõ các rủi ro trong thi công ván khuôn và cách thức quản lý hiệu quả để giảm thiểu tai nạn, nâng cao hiệu suất thi công.

  2. Chuyên gia an toàn lao động: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về đánh giá rủi ro, biện pháp kiểm soát, hỗ trợ xây dựng chương trình huấn luyện và kiểm tra an toàn.

  3. Nhà thầu thi công và cán bộ giám sát: Hướng dẫn áp dụng các biện pháp kỹ thuật và hành chính nhằm đảm bảo an toàn cho công nhân, giảm thiểu vi phạm và tai nạn lao động.

  4. Người lao động trong ngành xây dựng: Nâng cao nhận thức về các nguy cơ tiềm ẩn, tầm quan trọng của việc sử dụng phương tiện bảo hộ và tuân thủ quy trình an toàn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao thi công ván khuôn lại có rủi ro cao?
    Thi công ván khuôn thường làm việc trên cao, sử dụng nhiều thiết bị nặng và vật liệu dễ rơi, kết hợp điều kiện thời tiết khắc nghiệt, làm tăng nguy cơ tai nạn nghiêm trọng.

  2. Các biện pháp kỹ thuật nào giúp giảm rủi ro trong thi công ván khuôn?
    Sử dụng thiết bị nâng hạ hiện đại, kiểm tra định kỳ máy móc, thay thế vật liệu an toàn hơn và áp dụng quy trình thi công chuẩn giúp giảm thiểu rủi ro.

  3. Làm thế nào để nâng cao ý thức an toàn của người lao động?
    Tổ chức huấn luyện định kỳ, tuyên truyền về rủi ro và hậu quả tai nạn, đồng thời áp dụng chế tài xử phạt và khen thưởng để thúc đẩy tuân thủ.

  4. Điều kiện môi trường ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe người lao động?
    Nhiệt độ cao, tiếng ồn và bụi vượt mức cho phép gây mệt mỏi, bệnh nghề nghiệp như điếc nghề nghiệp, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và hiệu suất làm việc.

  5. Chế độ chính sách nào hỗ trợ người lao động trong dự án?
    Cung cấp nước uống, bồi dưỡng theo giờ làm việc nặng nhọc, khám sức khỏe định kỳ và đảm bảo nghỉ ngơi hợp lý giúp bảo vệ sức khỏe người lao động.

Kết luận

  • Đánh giá rủi ro tại dự án Vinh Tân cho thấy thi công ván khuôn có mức rủi ro rất cao, cần ưu tiên kiểm soát nghiêm ngặt.
  • Vi phạm sử dụng phương tiện bảo hộ cá nhân và ý thức an toàn của người lao động là nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn nhẹ và tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng.
  • Điều kiện môi trường khắc nghiệt ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và hiệu suất làm việc, đòi hỏi điều chỉnh thời gian và biện pháp bảo vệ phù hợp.
  • Các biện pháp kỹ thuật, hành chính và đào tạo cần được đồng bộ triển khai để nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải thiện công tác an toàn lao động, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng tại Nghệ An và khu vực miền Trung.

Hành động tiếp theo: Ban quản lý dự án và các bên liên quan cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo an toàn tối đa cho người lao động và tiến độ dự án.