Nâng Cao Hiệu Quả Quản Lý Hệ Thống Thoát Nước Thành Phố Ninh Bình

Hệ thống thoát nước thải đã có tác động lớn đến sự phát triển của các đô thị trên thế giới và đã phát triển thành một môn khoa học kỹ thuật. Ở các nước phát triển, tỷ lệ người dân tiếp cận hệ thống thoát nước đô thị lên đến 90%, thậm chí 100% ở Mỹ. Việc áp dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào quản lý vận hành hệ thống là một bước tiến vượt bậc. Mỹ là nước tiên phong trong việc phát triển các phần mềm thiết kế và quản lý như EPANET, PCSWNN, MAUS. Kinh nghiệm này cần được nghiên cứu và ứng dụng phù hợp với điều kiện đô thị nhiệt đới ở Việt Nam.

Việt Nam hiện có khoảng 760 đô thị, nhưng tỷ lệ đấu nối vào mạng lưới thoát nước đô thị còn thấp. Các tuyến cống được xây dựng chắp vá, không đủ chiều dài so với đường phố. Nhiều tuyến cống có độ dốc kém, gây lắng cặn và mùi hôi thối, hoặc không đủ tiết diện thoát nước gây úng ngập. Hầu hết nước thải nhà vệ sinh được xả ra hệ thống thoát nước chung mà không qua xử lý. Chỉ khoảng 10% nước thải đô thị được xử lý. Biến đổi khí hậu cũng đặt ra những thách thức lớn, đặc biệt đối với các đô thị ven biển. Nghiên cứu cho thấy mực nước biển ở Việt Nam có thể dâng cao thêm 30 cm vào năm 2050, gây ảnh hưởng lớn đến hệ thống thoát nước.

Ninh Bình có địa hình đa dạng, bao gồm vùng đồi núi, đồng bằng và ven biển. Khí hậu nhiệt đới gió mùa với lượng mưa lớn, đặc biệt vào mùa mưa (tháng 7-9), gây áp lực lớn lên hệ thống thoát nước. Địa hình thành phố tương đối bằng phẳng, với cao độ thấp, gây khó khăn cho việc thoát nước tự nhiên. Sông Đáy và sông Vân là hai sông chính ảnh hưởng đến chế độ thủy văn của thành phố.

Hệ thống thoát nước của thành phố hiện nay dùng hệ thống chung, toàn bộ nước thải và nước mặt sẽ được gom bằng các rãnh thoát nước chảy ra kênh thoát nước thành phố từ đó nước thải được đổ trực tiếp ra sông. Đa phần các khu dân cư cũ sảy ra tình trạng ngập úng gây mất vệ sinh ô nhiễm môi trường cho khu dân cư sinh sống.

Do hệ thống thoát nước chưa đáp ứng kịp yêu cầu phát triển, nhiều khu vực trong thành phố thường xuyên xảy ra ngập úng, đặc biệt là vào mùa mưa. Các khu dân cư cũ, nơi hạ tầng xuống cấp, là những điểm nóng về ngập úng. Tình trạng này gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt của người dân, giao thông và môi trường.

Cần có quy hoạch tổng thể thoát nước và xử lý nước thải, đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Quy hoạch cần xác định rõ các khu vực thoát nước, hệ thống cống, trạm bơm, trạm xử lý nước thải, và các công trình phụ trợ khác. Đồng thời, cần tính đến yếu tố biến đổi khí hậu và nước biển dâng.

Cần đầu tư xây dựng và nâng cấp cơ sở hạ tầng thoát nước, bao gồm hệ thống cống, trạm bơm, trạm xử lý nước thải. Ưu tiên xây dựng các tuyến cống chính có khả năng thoát nước lớn, cũng như nâng cấp các tuyến cống cũ bị xuống cấp. Đồng thời, cần xây dựng các hồ điều hòa để giảm tải cho hệ thống thoát nước vào mùa mưa.

Nghiên cứu và áp dụng các công nghệ thoát nước Ninh Bình tiên tiến, như hệ thống thoát nước riêng, hệ thống thoát nước thấm, hệ thống thoát nước thông minh. Các công nghệ này giúp giảm thiểu ngập úng, tiết kiệm chi phí, và bảo vệ môi trường.

Cần xây dựng kế hoạch bảo trì định kỳ chi tiết, bao gồm lịch trình kiểm tra, vệ sinh, sửa chữa các hạng mục của hệ thống thoát nước. Kế hoạch cần được thực hiện nghiêm túc và có sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan.

Tổ chức kiểm tra định kỳ hệ thống thoát nước, phát hiện và xử lý kịp thời các sự cố như tắc nghẽn, rò rỉ, hư hỏng. Sử dụng các thiết bị hiện đại như camera nội soi để kiểm tra các tuyến cống ngầm.

Tăng cường quản lý chất thải, đặc biệt là rác thải nhựa, tránh tình trạng xả rác xuống cống, gây tắc nghẽn. Nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường và hệ thống thoát nước.

Xác định rõ trách nhiệm của các đơn vị liên quan đến quản lý hệ thống thoát nước, từ khâu quy hoạch, xây dựng, đến quản lý vận hành và bảo trì. Phân cấp quản lý hợp lý cho các cấp chính quyền.

Tăng cường sự phối hợp giữa các ngành liên quan như xây dựng, giao thông, môi trường, tài chính. Khuyến khích sự tham gia của tư nhân vào hoạt động quản lý và bảo trì hệ thống thoát nước.

Xây dựng cơ chế tài chính bền vững để đảm bảo nguồn lực cho hoạt động quản lý và bảo trì hệ thống thoát nước. Nghiên cứu các nguồn thu như phí thoát nước, phí bảo vệ môi trường, và các nguồn thu khác.

Sử dụng các cảm biến và camera để giám sát mực nước, lưu lượng dòng chảy, và tình trạng các công trình thoát nước. Điều khiển các trạm bơm và van điều tiết từ xa để tối ưu hóa hoạt động của hệ thống.

Sử dụng các thuật toán phân tích dữ liệu để phát hiện sớm các sự cố như tắc nghẽn, rò rỉ, hư hỏng. Cảnh báo ngập lụt cho người dân và các cơ quan chức năng.

Tối ưu hóa hoạt động của hệ thống thoát nước dựa trên dữ liệu thực tế. Tiết kiệm chi phí vận hành và bảo trì.