I. Tổng Quan Về DQTV Quân Khu 1 Vai Trò Tầm Quan Trọng
Lực lượng Dân quân tự vệ (DQTV) Quân khu 1 đóng vai trò then chốt trong hệ thống quốc phòng toàn dân. Từ khi Luật DQTV được ban hành, hoạt động xây dựng lực lượng DQTV Quân khu 1 về chính trị đã được Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu và cấp ủy, chính quyền các địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo. Đây là lực lượng vũ trang quần chúng, không thoát ly sản xuất, công tác, là bộ phận của lực lượng vũ trang nhân dân nước Cộng hòa XHCN Việt Nam. DQTV có nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu, phục vụ chiến đấu, làm nòng cốt cùng toàn dân đánh giặc, bảo vệ địa phương, cơ sở. Trong thời bình, DQTV có vai trò quan trọng bảo vệ sản xuất, phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai, bảo vệ Đảng, chính quyền, tính mạng tài sản của nhân dân. Trong chiến tranh, DQTV là lực lượng tại chỗ, giữ vai trò nòng cốt trong chiến đấu bảo vệ địa phương cơ sở; phối hợp với các đơn vị chủ lực tiến công tiêu diệt địch. Xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh về chính trị làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu là quan điểm nhất quán của Đảng Cộng sản Việt Nam.
1.1. Vị trí vai trò của Dân quân tự vệ trong tình hình mới
DQTV là lực lượng nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc. Trong bối cảnh quốc tế và khu vực có nhiều diễn biến phức tạp, DQTV có vai trò quan trọng trong bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia. DQTV tham gia phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, bảo vệ tài sản của nhà nước và nhân dân. DQTV góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở cơ sở, tạo môi trường ổn định cho phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, cần tăng cường giáo dục chính trị cho lực lượng này.
1.2. DQTV Quân khu 1 Đặc điểm địa bàn và yêu cầu nhiệm vụ
Quân khu 1 có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội và quốc phòng an ninh của cả nước. Địa bàn Quân khu 1 bao gồm các tỉnh miền núi phía Bắc, nơi có nhiều dân tộc thiểu số sinh sống. Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn Quân khu 1 còn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp. Yêu cầu đặt ra cho lực lượng DQTV Quân khu 1 là phải vững mạnh về mọi mặt, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống. Địa bàn hoạt động còn có nhiều khó khăn về kinh tế nên việc xây dựng lực lượng vũ trang còn gặp nhiều thách thức.
II. Thách Thức Trong Bồi Dưỡng Chính Trị Cho DQTV Quân Khu 1
Việc nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 đối mặt với nhiều thách thức. Đó là những vấn đề về biến đổi cơ cấu xã hội - giai cấp, sự phân hóa giàu nghèo, đặc biệt thành phần tham gia DQTV đa dạng, phức tạp; về xây dựng lực lượng tự vệ trong những doanh nghiệp không phải doanh nghiệp nhà nước… âm mưu “phi chính trị hóa” lực lượng vũ trang của các thế lực thù địch. Để thực hiện mục tiêu này chúng tìm mọi thủ đoạn phá hoại sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với lực lượng vũ trang nhân dân, chia rẽ lực lượng vũ trang với nhân dân, phá hoại tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống của các lực lượng vũ trang nhân dân ta nói chung và lực lượng DQTV nói riêng.Những năm qua quán triệt các quan điểm, chủ trương của Đảng, Luật DQTV, hoạt động xây dựng lực lượng DQTV Quân khu 1 đã có chuyển biến tích cực trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện.
2.1. Ảnh hưởng của kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế
Kinh tế thị trường định hướng XHCN làm cho cơ cấu xã hội - giai cấp biến đổi hết sức phức tạp. Những tiêu cực từ mặt trái của kinh tế thị trường đã và đang tác động đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, làm cho một bộ phận bị suy thoái về chính trị, đạo đức, lối sống, trong đó có lực lượng DQTV. Hội nhập quốc tế tạo ra nhiều cơ hội phát triển, nhưng cũng đặt ra những thách thức về tư tưởng văn hóa, lối sống. Những tư tưởng văn hóa độc hại xâm nhập vào nước ta, tác động tiêu cực đến nhận thức và hành vi của một bộ phận DQTV.
2.2. Âm mưu diễn biến hòa bình và phá hoại tư tưởng
Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch đang ráo riết thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ nhằm xóa bỏ CNXH ở nước ta. Để thực hiện mục tiêu này chúng tìm mọi thủ đoạn phá hoại sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với lực lượng vũ trang nhân dân, chia rẽ lực lượng vũ trang với nhân dân, phá hoại tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống của các lực lượng vũ trang nhân dân ta nói chung và lực lượng DQTV nói riêng. Việc này ảnh hưởng rất lớn đến việc xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh.
2.3. Trình độ dân trí và nhận thức chính trị còn hạn chế
Trình độ dân trí, nhất là của đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa trên địa bàn Quân khu 1 còn thấp. Đất nước phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, toàn bộ hoạt động quản lý xã hội, trong đó có nội dung quản lý xây dựng DQTV chưa theo kịp sự phát triển kinh tế - xã hội. Còn có biểu hiện chưa nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò chiến lược của lực lượng DQTV trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhìn chung, chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng biên giới chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, hiệu quả hoạt động chưa cao, đặc biệt khi có tình huống phức tạp về chính trị, xã hội ở địa phương, cơ sở.
III. Giải Pháp Nâng Cao Nhận Thức Chính Trị Cho DQTV Quân Khu 1
Để nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Đó là tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của DQTV trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Cần đổi mới nội dung, phương pháp huấn luyện chính trị cho DQTV, đảm bảo phù hợp với đặc điểm và yêu cầu nhiệm vụ của từng địa phương, đơn vị. Cần phát huy vai trò của các tổ chức đảng, đoàn thể trong DQTV, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, đấu tranh phòng, chống các biểu hiện tiêu cực. Đồng thời, cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp đối với công tác DQTV.
3.1. Đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục chính trị
Nội dung giáo dục chính trị cần bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ của lực lượng vũ trang và tình hình thực tiễn của địa phương, đơn vị. Phương pháp giáo dục chính trị cần đa dạng, linh hoạt, phù hợp với trình độ nhận thức của DQTV. Cần tăng cường sử dụng các phương tiện trực quan, sinh động, các hình thức thảo luận, đối thoại, trao đổi kinh nghiệm để nâng cao hiệu quả giáo dục. Cần chú trọng giáo dục truyền thống yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, lòng tự hào dân tộc cho DQTV.
3.2. Tăng cường công tác tuyên truyền và định hướng tư tưởng
Công tác tuyên truyền cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, với nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Cần tập trung tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, về truyền thống yêu nước, cách mạng của dân tộc, về nhiệm vụ của lực lượng DQTV. Cần chủ động đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Cần tạo dư luận xã hội tích cực, ủng hộ và cổ vũ các hoạt động của lực lượng DQTV.
3.3. Phát huy vai trò của các tổ chức đảng đoàn thể
Các tổ chức đảng, đoàn thể trong DQTV cần phát huy vai trò hạt nhân lãnh đạo, tập hợp, đoàn kết DQTV thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Cần xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng. Cần tăng cường công tác phát triển đảng viên trong DQTV, đảm bảo chất lượng và số lượng. Cần phát huy vai trò của các đoàn thể quần chúng như Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ trong việc chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của DQTV.
IV. Xây Dựng Lực Lượng DQTV Vững Mạnh Về Đạo Đức Phẩm Chất
Xây dựng lực lượng DQTV không chỉ vững mạnh về chính trị, tư tưởng mà còn phải vững mạnh về tổ chức, kỷ luật. Cần xây dựng đội ngũ cán bộ DQTV có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ giỏi, có phẩm chất đạo đức tốt. Cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành kỷ luật của DQTV. Cần xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm kỷ luật, pháp luật.
4.1. Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong đơn vị
Cần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong đơn vị, tạo điều kiện cho DQTV rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống. Cần tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, giao lưu, kết nghĩa để tăng cường sự đoàn kết, gắn bó giữa DQTV với nhân dân. Cần phê phán, đẩy lùi các tệ nạn xã hội, các biểu hiện tiêu cực trong đời sống của DQTV. Môi trường văn hóa phải đảm bảo tính trong sạch và lành mạnh để xây dựng người cán bộ chính trị có tâm và có tầm.
4.2. Nêu cao tinh thần trách nhiệm và ý thức kỷ luật
Cần giáo dục cho DQTV nâng cao tinh thần trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ, ý thức chấp hành kỷ luật, pháp luật. Cần xây dựng quy chế, quy định chặt chẽ về quản lý, sử dụng vũ khí, trang bị, phương tiện kỹ thuật. Cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành kỷ luật, pháp luật của DQTV. Cần xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm kỷ luật, pháp luật.
4.3. Phát huy vai trò gương mẫu của cán bộ đảng viên
Cán bộ, đảng viên trong DQTV phải gương mẫu trong mọi hoạt động, là tấm gương sáng để DQTV noi theo. Cán bộ, đảng viên phải đi đầu trong học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn nghiệp vụ. Cán bộ, đảng viên phải gần gũi, gắn bó với DQTV, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của DQTV. Cán bộ, đảng viên phải kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực, tham nhũng, lãng phí.
V. Công Tác Đảng Trong DQTV Quân Khu 1 Nâng Cao Hiệu Quả
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác DQTV là yếu tố quyết định để nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng này. Cần quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác DQTV. Cần kiện toàn tổ chức đảng trong DQTV, đảm bảo đủ số lượng và chất lượng. Cần đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác DQTV, đảm bảo sát thực tiễn và hiệu quả.
5.1. Kiện toàn tổ chức đảng và nâng cao năng lực lãnh đạo
Cần rà soát, kiện toàn tổ chức đảng trong DQTV, đảm bảo đủ số lượng và chất lượng. Cần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, đặc biệt là ở cấp cơ sở. Cần thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt đảng. Cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của tổ chức đảng.
5.2. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ trì chính trị
Cần tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chủ trì chính trị có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ giỏi, có phẩm chất đạo đức tốt. Cần thực hiện luân chuyển cán bộ để tạo điều kiện cho cán bộ rèn luyện, trưởng thành. Cần có chính sách đãi ngộ hợp lý đối với cán bộ chủ trì chính trị. Cần tăng cường huấn luyện chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt.
5.3. Đổi mới phương thức lãnh đạo và kiểm tra giám sát
Cần đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác DQTV, đảm bảo sát thực tiễn và hiệu quả. Cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác DQTV. Cần phát huy vai trò của các cơ quan tham mưu trong việc xây dựng kế hoạch, chương trình hành động về công tác DQTV. Cần thường xuyên sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo.
VI. Ứng Dụng và Kết Quả Nghiên Cứu Về Nâng Cao Chất Lượng
Kết quả nghiên cứu về nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Các giải pháp được đề xuất trong nghiên cứu có thể được áp dụng vào thực tiễn công tác DQTV ở các địa phương, đơn vị trên địa bàn Quân khu 1. Kết quả nghiên cứu cũng có thể làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy môn CTĐ,CTCT và giáo dục quốc phòng trong các nhà trường quân đội.
6.1. Ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn
Các giải pháp được đề xuất trong nghiên cứu cần được cụ thể hóa thành các kế hoạch, chương trình hành động phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương, đơn vị. Cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các giải pháp, đảm bảo hiệu quả và chất lượng. Cần thường xuyên sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm trong quá trình ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn.
6.2. Đánh giá hiệu quả và rút ra bài học kinh nghiệm
Cần đánh giá một cách khách quan, toàn diện hiệu quả của việc ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn. Cần xác định rõ những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế. Cần rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu để tiếp tục hoàn thiện các giải pháp và nâng cao chất lượng công tác DQTV. Cần chú trọng rút kinh nghiệm từ những đơn vị làm tốt, những cách làm hay để nhân rộng.
6.3. Kiến nghị và đề xuất chính sách phù hợp
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu và thực tiễn công tác DQTV, cần kiến nghị và đề xuất các chính sách phù hợp với Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng. Các chính sách cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng chính trị, tư tưởng, tổ chức, kỷ luật của lực lượng DQTV. Các chính sách cũng cần đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của DQTV, tạo động lực để DQTV hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
