Nhu Cầu Xây Dựng Mô Hình Thực Hành Nghề Công Tác Xã Hội Tại Đại Học Sư Phạm Hà Nội

Thực hành không chỉ là một phần bổ sung mà là yếu tố then chốt trong chương trình đào tạo CTXH. Nó giúp sinh viên chuyển đổi kiến thức lý thuyết thành kỹ năng làm việc thực tế. Sinh viên được trang bị kỹ năng tiếp cận, kỹ năng lượng giá, kỹ năng lập kế hoạch, và kỹ năng can thiệp để giải quyết các vấn đề xã hội. Điều này tạo nền tảng vững chắc để sinh viên tự tin và thành công trong sự nghiệp sau này. Theo nghiên cứu của Đặng Thị Huyền Oanh, 'sinh viên thấy được những điểm mạnh và hạn chế của mình về khả năng thực hành, đồng thời định hướng công việc của mình trong tương lai'.

Mục tiêu chính của mô hình thực hành nghề CTXH tại ĐHSPHN là trang bị cho sinh viên đầy đủ kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để trở thành nhân viên CTXH chuyên nghiệp. Mô hình cần đảm bảo tính thực tiễn, linh hoạt và phù hợp với bối cảnh xã hội Việt Nam. Nó cũng cần tạo điều kiện để sinh viên tiếp xúc với nhiều đối tượng và lĩnh vực khác nhau của CTXH. Cụ thể, sinh viên cần được thực hành các phương pháp can thiệp cá nhân, nhóm, và cộng đồng, cũng như các kỹ năng quản lý trường hợp và vận động chính sách.

Sự thiếu hụt về số lượng và chất lượng cơ sở thực hành là một trong những rào cản lớn nhất đối với việc nâng cao chất lượng đào tạo CTXH. Nhiều sinh viên phải tự tìm kiếm cơ sở thực hành, và các cơ sở này thường không đáp ứng được yêu cầu chuyên môn của ngành. Đội ngũ cán bộ hướng dẫn tại cơ sở cũng thường thiếu kinh nghiệm và kiến thức về CTXH, dẫn đến việc hướng dẫn chưa hiệu quả. Theo Đặng Thị Huyền Oanh, 'Công tác thực hành, thực tập cho sinh viên còn nhiều bất cập cả về thời gian, nội dung, cơ sở thực hành, đội ngũ kiểm huấn viên'.

Sinh viên CTXH thường gặp nhiều khó khăn trong quá trình thực hành, bao gồm: Khó khăn trong việc áp dụng kiến thức lý thuyết vào thực tế, thiếu kỹ năng giao tiếp và xây dựng mối quan hệ với thân chủ, và áp lực về thời gian và khối lượng công việc. Ngoài ra, sinh viên cũng có thể gặp phải các tình huống khó khăn về mặt đạo đức và pháp lý, đòi hỏi sự hỗ trợ và hướng dẫn từ giảng viên và cán bộ hướng dẫn. Các khó khăn về kiến thức, kỹ năng, và thái độ nghề nghiệp cũng ảnh hưởng đến hiệu quả thực hành.

Việc xây dựng mối quan hệ đối tác bền vững giữa nhà trường và cơ sở thực hành là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng thực hành. Nhà trường cần chủ động liên hệ với các cơ sở CTXH uy tín, ký kết các thỏa thuận hợp tác, và tổ chức các buổi giao lưu, trao đổi kinh nghiệm. Cơ sở thực hành cần tham gia vào quá trình xây dựng chương trình đào tạo, cung cấp thông tin về nhu cầu thực tế của xã hội, và tạo điều kiện để sinh viên tiếp cận với các đối tượng và lĩnh vực khác nhau của CTXH.

Cần đổi mới phương pháp giảng dạy và đánh giá thực hành theo hướng phát huy tính chủ động, sáng tạo của sinh viên. Thay vì chỉ truyền đạt kiến thức lý thuyết, giảng viên nên sử dụng các phương pháp giảng dạy tích cực như: thảo luận nhóm, nghiên cứu tình huống, đóng vai, và dự án thực tế. Việc đánh giá thực hành cũng cần dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm: kỹ năng thực hành, thái độ làm việc, khả năng giải quyết vấn đề, và ý thức trách nhiệm.

Sinh viên mong muốn các hoạt động thực hành phải gắn liền với thực tế, giúp họ hiểu rõ hơn về công việc của một nhân viên CTXH. Họ cũng mong muốn được làm việc với nhiều đối tượng khác nhau, từ cá nhân, gia đình đến cộng đồng. Đặc biệt, sinh viên quan tâm đến việc thực hành các kỹ năng tư vấn, kỹ năng can thiệp, và kỹ năng quản lý trường hợp. Nhu cầu này đòi hỏi sự đa dạng và linh hoạt trong thiết kế chương trình thực hành.

Nghiên cứu đề xuất một số mô hình thử nghiệm thực hành, thực tập, bao gồm: Mô hình thực hành tập trung, trong đó sinh viên thực hành tại một cơ sở trong một thời gian dài; Mô hình thực hành không tập trung, trong đó sinh viên thực hành tại nhiều cơ sở khác nhau; và Mô hình thực hành theo dự án, trong đó sinh viên thực hiện một dự án cụ thể để giải quyết một vấn đề xã hội. Việc lựa chọn mô hình nào phụ thuộc vào mục tiêu đào tạo, nguồn lực của nhà trường, và đặc điểm của cơ sở thực hành.

Việc đầu tư vào cơ sở vật chất, như phòng thực hành, trang thiết bị, và tài liệu tham khảo, là yếu tố quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên thực hành. Đồng thời, cần nâng cao năng lực cho đội ngũ giảng viên thông qua các khóa đào tạo, bồi dưỡng, và trao đổi kinh nghiệm với các chuyên gia trong ngành. Giảng viên cần được trang bị kiến thức, kỹ năng, và phương pháp giảng dạy hiện đại để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác đào tạo CTXH.

Xây dựng và phát triển mạng lưới cơ sở thực hành uy tín là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của nhà trường. Cần ưu tiên lựa chọn các cơ sở có đội ngũ cán bộ chuyên môn cao, kinh nghiệm thực tế phong phú, và cam kết hỗ trợ sinh viên thực hành. Bên cạnh đó, cần thường xuyên đánh giá và cải thiện chất lượng của các cơ sở thực hành để đảm bảo đáp ứng yêu cầu chuyên môn của ngành.

Tầm nhìn phát triển đào tạo CTXH tại ĐHSPHN là trở thành một trong những trung tâm đào tạo hàng đầu của cả nước, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành CTXH. Để đạt được tầm nhìn này, cần tiếp tục đổi mới chương trình đào tạo, nâng cao chất lượng giảng dạy và thực hành, và tăng cường hợp tác quốc tế.

Cần tiếp tục nghiên cứu và đánh giá hiệu quả của các mô hình thực hành CTXH khác nhau, nhằm tìm ra những mô hình phù hợp nhất với điều kiện thực tế của Việt Nam. Đồng thời, cần nghiên cứu về nhu cầu của thị trường lao động đối với ngành CTXH, để có những điều chỉnh phù hợp trong chương trình đào tạo. Việc nghiên cứu về vai trò của CTXH trong việc giải quyết các vấn đề xã hội nổi cộm cũng là một hướng đi quan trọng.