Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển, các doanh nghiệp xây dựng đang đối mặt với thách thức về nguồn nguyên vật liệu đầu vào ngày càng khan hiếm và biến động giá cả. Tại Việt Nam, ngành xây dựng chiếm tỷ trọng lớn trong GDP, đồng thời chi phí nguyên vật liệu chiếm từ 60-80% tổng chi phí công trình, do đó việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu trở thành yếu tố sống còn để tăng năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu tại Công ty cổ phần Đầu tư và Tư vấn Thành Công, một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng với quy mô mở rộng và đa dạng các công trình từ năm 2010 đến nay.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu, đánh giá thực trạng quản lý và sử dụng nguyên vật liệu tại công ty trong giai đoạn 2014-2016, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm tiết kiệm chi phí, nâng cao năng suất và chất lượng công trình. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại trụ sở và các công trường xây dựng của Công ty Thành Công tại Hà Nội và các tỉnh phía Bắc, với dữ liệu thu thập từ báo cáo tài chính, hồ sơ quản lý kho, và khảo sát thực tế.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng tối ưu hóa nguồn lực, giảm thiểu lãng phí nguyên vật liệu, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững ngành xây dựng trong nước. Các chỉ số như tổng doanh thu tăng 130% năm 2016 so với năm 2015, lợi nhuận trước thuế tăng 131% cùng kỳ cho thấy tiềm năng phát triển khi quản lý nguyên vật liệu hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn áp dụng hai khung lý thuyết chính để phân tích và đề xuất giải pháp:

  1. Lý thuyết Quản lý nguyên vật liệu trong sản xuất: Tập trung vào các khái niệm về định mức tiêu hao nguyên vật liệu, quản lý kho bãi, quy trình mua sắm và cấp phát nguyên vật liệu nhằm đảm bảo sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của việc dự báo nhu cầu, kiểm soát tồn kho và đánh giá nhà cung cấp.

  2. Mô hình Quản trị chất lượng toàn diện (TQM): Áp dụng các nguyên tắc cải tiến liên tục, nâng cao trình độ nhân lực, kiểm soát chất lượng nguyên vật liệu và quy trình sản xuất nhằm giảm thiểu phế liệu, phế phẩm và tăng hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu.

Các khái niệm chính bao gồm: định mức tiêu hao nguyên vật liệu, dự báo nhu cầu và dự trữ, quản lý kho, lựa chọn nhà cung cấp, kiểm soát chất lượng nguyên vật liệu, và chính sách khuyến khích tiết kiệm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ báo cáo tài chính và sản xuất kinh doanh của Công ty Thành Công giai đoạn 2014-2016; hồ sơ quản lý kho, phiếu nhập xuất nguyên vật liệu; khảo sát thực tế tại các công trường và phỏng vấn cán bộ quản lý, công nhân.

  • Cỡ mẫu: 121 cán bộ công nhân viên, trong đó 26 cán bộ chuyên môn nghiệp vụ được khảo sát về trình độ và nhận thức quản lý nguyên vật liệu.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu chọn theo phương pháp thuận tiện và phân tầng nhằm đảm bảo đại diện cho các phòng ban và đội thi công.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả để đánh giá số liệu định lượng về tiêu hao nguyên vật liệu, so sánh định mức và thực tế; phân tích nội dung phỏng vấn để nhận diện các nhân tố ảnh hưởng và hạn chế trong quản lý; áp dụng mô hình SWOT để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2016, với thu thập dữ liệu từ đầu năm đến cuối năm, phân tích và hoàn thiện báo cáo trong quý IV năm 2016.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu có cải thiện nhưng còn nhiều hạn chế: Số liệu năm 2016 cho thấy tổng doanh thu tăng 130% so với năm 2015, lợi nhuận trước thuế tăng 131%, đồng thời lượng nguyên vật liệu sử dụng thực tế thấp hơn định mức dự toán, cho thấy công ty đã tiết kiệm được nguyên vật liệu trong thi công. Tuy nhiên, định mức tiêu hao nguyên vật liệu còn thiếu chính xác, chưa sát với thực tế dẫn đến khó khăn trong quản lý.

  2. Quản lý kho và bảo quản nguyên vật liệu chưa khoa học: Hệ thống kho tàng được bố trí chưa hợp lý, chưa có quy hoạch đồng bộ, gây khó khăn trong việc bảo quản và cấp phát nguyên vật liệu. Mặc dù công tác bảo quản được chú trọng với các kho kín, kho đặc biệt cho vật liệu dễ cháy nổ, nhưng vẫn còn tồn tại tình trạng lộn xộn, ảnh hưởng đến chất lượng và hao hụt nguyên vật liệu.

  3. Chất lượng và lựa chọn nhà cung cấp ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu: Công ty duy trì ít nhất 3 nhà cung cấp cho mỗi loại nguyên vật liệu chính như xi măng, thép, đảm bảo chất lượng và tiến độ cung ứng. Quy trình lựa chọn nhà cung cấp được thực hiện bài bản qua các giai đoạn thu thập thông tin, đánh giá, thử nghiệm và hợp tác lâu dài.

  4. Trình độ nhân lực và công tác quản lý còn hạn chế: Đội ngũ cán bộ quản lý có trình độ đại học và kinh nghiệm, tuy nhiên công nhân trực tiếp thi công còn thiếu kỹ năng và ý thức tiết kiệm nguyên vật liệu. Chế độ khen thưởng và kỷ luật chưa rõ ràng, chưa tạo động lực mạnh mẽ cho việc tiết kiệm nguyên vật liệu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc định mức tiêu hao nguyên vật liệu chưa được cập nhật kịp thời theo biến động thực tế, công nghệ sản xuất còn lạc hậu và chưa đồng bộ, cũng như công tác thiết kế sản phẩm chưa tối ưu, dẫn đến lãng phí nguyên vật liệu. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, việc áp dụng mô hình quản lý kho hiện đại và nâng cao trình độ nhân lực được xem là giải pháp then chốt để cải thiện hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh định mức và thực tế tiêu hao nguyên vật liệu theo từng năm, bảng phân tích tỷ lệ phế liệu và phế phẩm, cũng như sơ đồ quy trình quản lý nguyên vật liệu hiện tại và đề xuất cải tiến. Việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao uy tín doanh nghiệp trên thị trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống định mức tiêu hao nguyên vật liệu: Cập nhật và xây dựng định mức tiêu hao sát với thực tế thi công, áp dụng phương pháp phân tích tính toán kết hợp thống kê kinh nghiệm. Mục tiêu giảm sai số tiêu hao nguyên vật liệu xuống dưới 5% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng kỹ thuật phối hợp phòng vật tư.

  2. Tổ chức lại hệ thống kho bãi và nâng cao công tác bảo quản: Quy hoạch lại kho tàng theo tiêu chuẩn khoa học, phân loại rõ ràng các loại nguyên vật liệu, trang bị thiết bị bảo quản hiện đại, đặc biệt với vật liệu dễ cháy nổ. Mục tiêu giảm thiểu hao hụt nguyên vật liệu ít nhất 10% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng vật tư và ban giám đốc.

  3. Nâng cao trình độ và ý thức của đội ngũ lao động: Tổ chức đào tạo kỹ thuật, quản lý nguyên vật liệu cho cán bộ và công nhân, đồng thời xây dựng chính sách khen thưởng, kỷ luật rõ ràng, minh bạch nhằm khuyến khích tiết kiệm nguyên vật liệu. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên đạt chuẩn kỹ năng lên 90% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng tổ chức hành chính và phòng đào tạo.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu: Thiết lập các đoàn kiểm tra định kỳ và đột xuất, sử dụng công nghệ thông tin để theo dõi, báo cáo tình hình sử dụng nguyên vật liệu. Mục tiêu phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, giảm thiểu lãng phí. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc phối hợp phòng kế toán và phòng kỹ thuật.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu, từ đó xây dựng chiến lược quản lý phù hợp nhằm giảm chi phí và nâng cao lợi nhuận.

  2. Phòng kỹ thuật và phòng vật tư: Cung cấp các phương pháp quản lý kho, định mức tiêu hao và lựa chọn nhà cung cấp hiệu quả, hỗ trợ công tác lập kế hoạch và kiểm soát nguyên vật liệu.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, xây dựng: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về quản lý nguyên vật liệu trong doanh nghiệp xây dựng, kết hợp lý thuyết và thực tiễn.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Giúp đánh giá thực trạng quản lý nguyên vật liệu trong ngành xây dựng, từ đó đề xuất chính sách hỗ trợ và hướng dẫn doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc quản lý nguyên vật liệu lại quan trọng trong ngành xây dựng?
    Nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong chi phí công trình (60-80%), ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và tiến độ thi công. Quản lý tốt giúp tiết kiệm chi phí, giảm lãng phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.

  2. Làm thế nào để xác định định mức tiêu hao nguyên vật liệu chính xác?
    Cần kết hợp phương pháp thống kê số liệu thực tế, phân tích tính toán kỹ thuật và kinh nghiệm thực tiễn, đồng thời cập nhật định mức thường xuyên theo biến động công nghệ và thị trường.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu tại Công ty Thành Công?
    Bao gồm công nghệ sản xuất, trình độ nhân lực, quản lý kho bãi, lựa chọn nhà cung cấp, và chính sách khuyến khích tiết kiệm nguyên vật liệu.

  4. Công ty đã áp dụng những giải pháp nào để nâng cao hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu?
    Đặt mua nguyên vật liệu từ nhà cung cấp uy tín, nâng cao trình độ đội ngũ lao động, hoàn thiện hệ thống định mức tiêu hao, tổ chức lại kho bãi và tăng cường kiểm tra giám sát.

  5. Làm thế nào để kiểm soát phế liệu và phế phẩm trong quá trình thi công?
    Thông qua việc cải tiến công nghệ, đào tạo nhân viên, thiết lập quy trình kiểm tra chất lượng nguyên vật liệu và sản phẩm, đồng thời thu hồi và tái sử dụng phế liệu hiệu quả.

Kết luận

  • Công ty cổ phần Đầu tư và Tư vấn Thành Công đã đạt được sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận đáng kể nhờ quản lý nguyên vật liệu hiệu quả, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Các nhân tố ảnh hưởng chính bao gồm công nghệ, trình độ nhân lực, quản lý kho bãi và lựa chọn nhà cung cấp.
  • Định mức tiêu hao nguyên vật liệu cần được cập nhật và hoàn thiện để sát với thực tế thi công.
  • Giải pháp trọng tâm là tổ chức lại kho bãi, nâng cao trình độ nhân lực, tăng cường kiểm tra giám sát và xây dựng chính sách khuyến khích tiết kiệm.
  • Giai đoạn tiếp theo (2017-2020) công ty cần tập trung thực hiện các giải pháp này nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng doanh thu 10-12% và lợi nhuận 10-15% hàng năm, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp xây dựng được khuyến khích áp dụng các kết quả và giải pháp nghiên cứu trong luận văn để nâng cao hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu, giảm chi phí và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.