Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý sản xuất và vận hành doanh nghiệp trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động. Tại Việt Nam, các hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) ngày càng phổ biến, đặc biệt trong các ngành sản xuất như thép, với mục tiêu chuẩn hóa quy trình, tự động hóa và minh bạch hóa thông tin. Theo ước tính, công ty cổ phần sản xuất thép VNOTNS (tên đã được thay đổi vì lý do bảo mật) có quy mô sản xuất khoảng 1,2 triệu tấn sản phẩm/năm, gồm thép ống, thép hình và tôn mạ, với 5 nhà máy chính tại tỉnh Long An và TP.HCM.

Luận văn tập trung nghiên cứu việc xây dựng và triển khai hệ thống ERP tại công ty VNOTNS nhằm giải quyết các vấn đề lãng phí, chồng chéo trong quản lý vận hành và sản xuất khi chưa có hệ thống ERP. Mục tiêu cụ thể gồm làm rõ vai trò của ERP trong quản lý sản xuất vận hành, phân tích hiện trạng các vấn đề tồn tại tại VNOTNS, từ đó lựa chọn giải pháp ERP phù hợp và triển khai thành công tại nhà máy sản xuất thép. Nghiên cứu có phạm vi từ năm 2019 đến 2020, tập trung tại các nhà máy của VNOTNS, với ý nghĩa nâng cao hiệu quả quản lý, giảm chi phí và tăng năng suất sản xuất, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành thép Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn áp dụng các lý thuyết và mô hình nghiên cứu sau:

  • Phân tích 7 loại lãng phí theo Toyota Production System (TPS): Bao gồm vận chuyển, tồn kho, di chuyển, chờ đợi, sản xuất thừa, xử lý thừa và lỗi sản phẩm. Mô hình này giúp xác định các điểm gây lãng phí trong quy trình sản xuất và vận hành.
  • Phương pháp 5 Whys (5 tại sao): Kỹ thuật phân tích nguyên nhân gốc rễ của các vấn đề vận hành, giúp tìm ra nguyên nhân sâu xa gây ra các lãng phí và sự cố.
  • Chu trình phát triển phần mềm SDLC (Software Development Life Cycle) và mô hình V-Model: Áp dụng trong thiết kế, xây dựng và kiểm thử hệ thống ERP, đảm bảo chất lượng và tính khả thi của giải pháp.
  • Khái niệm và vai trò của hệ thống ERP: ERP được định nghĩa là hệ thống thông tin quản lý tích hợp toàn bộ các chức năng nghiệp vụ trong doanh nghiệp, giúp chuẩn hóa quy trình, liên kết dữ liệu và hỗ trợ ra quyết định kịp thời.
  • Mô hình tam giác chiến lược hệ thống thông tin trong tổ chức: Giúp lựa chọn giải pháp ERP phù hợp với cấu trúc và chiến lược phát triển của doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu sơ cấp qua khảo sát thực tế, phỏng vấn các cán bộ chủ chốt và nhân viên tại công ty VNOTNS; dữ liệu thứ cấp từ báo cáo ngành thép, tài liệu ERP và các nghiên cứu liên quan.
  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phân tích 7 loại lãng phí và kỹ thuật 5 Whys để đánh giá hiện trạng vận hành; sử dụng mô hình SDLC và V-Model để thiết kế và triển khai hệ thống ERP; phân tích so sánh các giải pháp ERP phổ biến trên thị trường (SAP, Oracle, Microsoft Dynamics) dựa trên tiêu chí uy tín, chi phí, khả năng tùy chỉnh và kinh nghiệm triển khai.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Phỏng vấn trực tiếp khoảng 30 cán bộ và nhân viên chủ chốt tại các nhà máy của VNOTNS, lựa chọn theo phương pháp phi xác suất có chủ đích nhằm đảm bảo thu thập thông tin chuyên sâu.
  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 8/2019 đến tháng 1/2020, gồm các giai đoạn khảo sát hiện trạng, phân tích dữ liệu, thiết kế giải pháp, triển khai thử nghiệm và đánh giá hiệu quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiện trạng vận hành tại VNOTNS còn nhiều lãng phí và bất cập

    • Khoảng 40% các quy trình vận hành có sự chồng chéo, thiếu chuẩn hóa, gây ra lãng phí thời gian và nhân lực.
    • Lãng phí nhân lực (non-utilized talent) chiếm khoảng 30% do nhiều nhân viên kiêm nhiệm nhiều vai trò, gây quá tải và giảm hiệu quả công việc.
    • Quy trình báo cáo tài chính và quản lý kho tốn nhiều thời gian, gây chậm trễ trong ra quyết định (lãng phí chờ đợi và xử lý thừa).

  2. Chưa có hệ thống ERP tích hợp, các phần mềm hiện tại rời rạc và không đồng bộ

    • Các nhà máy sử dụng Excel và phần mềm riêng lẻ cho quản lý kho, sản xuất và kế toán, dẫn đến dữ liệu không nhất quán và khó kiểm soát.
    • Thời gian xử lý dữ liệu và báo cáo kéo dài trung bình 5-7 ngày, ảnh hưởng đến khả năng phản ứng nhanh với thị trường.

  3. Lựa chọn giải pháp ERP phù hợp với đặc thù ngành thép và quy mô doanh nghiệp

    • SAP và Oracle là hai giải pháp được đánh giá cao về tính năng và độ tin cậy, tuy nhiên chi phí và thời gian triển khai khá cao (từ 12 đến 15 tháng).
    • Giải pháp ERP tùy chỉnh theo yêu cầu riêng của VNOTNS (do đối tác PATs triển khai) có chi phí hợp lý hơn, thời gian triển khai dự kiến 6-7 tháng, phù hợp với nhu cầu và nguồn lực của công ty.

  4. Kết quả triển khai ERP tại nhà máy thép cán nguội

    • Sau 6 tháng triển khai, hệ thống ERP đã giúp giảm 20% thời gian xử lý đơn hàng và 15% tồn kho nguyên vật liệu.
    • Tăng tính minh bạch trong quản lý sản xuất và tài chính, giảm sai sót báo cáo xuống dưới 5%.
    • Nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các phòng ban, giảm 25% các lỗi do truyền thông không đồng bộ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các lãng phí và bất cập tại VNOTNS là do thiếu hệ thống quản lý tích hợp, quy trình vận hành chưa chuẩn hóa và nhân lực chưa được phân bổ hợp lý. Kết quả khảo sát và phân tích theo mô hình TPS và kỹ thuật 5 Whys cho thấy các vấn đề này có thể được giải quyết hiệu quả thông qua việc triển khai hệ thống ERP đồng bộ.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành thép và các doanh nghiệp sản xuất khác, kết quả tại VNOTNS tương đồng với xu hướng chung về lợi ích của ERP trong việc giảm tồn kho, tăng năng suất và cải thiện chất lượng quản lý. Việc lựa chọn giải pháp ERP tùy chỉnh phù hợp với đặc thù ngành và quy mô doanh nghiệp giúp rút ngắn thời gian triển khai và giảm chi phí, đồng thời đảm bảo tính linh hoạt trong vận hành.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ lãng phí trước và sau khi triển khai ERP, bảng thống kê thời gian xử lý đơn hàng và tồn kho, cũng như biểu đồ thể hiện mức độ hài lòng của nhân viên với hệ thống mới.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai đồng bộ hệ thống ERP tại tất cả các nhà máy của VNOTNS

    • Mục tiêu giảm 30% thời gian xử lý đơn hàng và tồn kho trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với đối tác triển khai PATs.

  2. Chuẩn hóa quy trình vận hành và đào tạo nhân lực sử dụng ERP

    • Xây dựng tài liệu quy trình chuẩn, tổ chức đào tạo định kỳ cho nhân viên.
    • Mục tiêu nâng cao tỷ lệ sử dụng ERP đạt trên 90% trong 6 tháng.
    • Chủ thể: Phòng nhân sự và phòng quản lý chất lượng.

  3. Tăng cường tích hợp hệ thống ERP với các công nghệ hỗ trợ như MES, IoT

    • Mục tiêu nâng cao khả năng giám sát sản xuất theo thời gian thực, giảm lỗi sản phẩm 10% trong 18 tháng.
    • Chủ thể: Phòng công nghệ thông tin phối hợp với nhà cung cấp giải pháp.

  4. Xây dựng hệ thống báo cáo và phân tích dữ liệu thông minh (BI)

    • Hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng và chính xác dựa trên dữ liệu tổng hợp.
    • Mục tiêu hoàn thiện hệ thống BI trong 12 tháng.
    • Chủ thể: Ban quản lý dự án ERP và phòng phân tích dữ liệu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các doanh nghiệp sản xuất thép và vật liệu xây dựng

    • Lợi ích: Áp dụng mô hình triển khai ERP phù hợp với đặc thù ngành, giảm lãng phí và nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Các nhà quản lý và chuyên gia công nghệ thông tin trong lĩnh vực sản xuất

    • Use case: Tham khảo quy trình phân tích hiện trạng, lựa chọn giải pháp và kế hoạch triển khai ERP thực tiễn.

  3. Các công ty tư vấn và triển khai hệ thống ERP

    • Lợi ích: Hiểu rõ các khó khăn, yêu cầu đặc thù của doanh nghiệp sản xuất thép tại Việt Nam để tư vấn giải pháp phù hợp.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành kỹ thuật công nghiệp, quản lý sản xuất

    • Use case: Nghiên cứu thực tiễn về ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý sản xuất, phương pháp phân tích và triển khai hệ thống ERP.

Câu hỏi thường gặp

  1. ERP là gì và tại sao doanh nghiệp sản xuất cần triển khai?
    ERP là hệ thống thông tin quản lý tích hợp toàn bộ các chức năng nghiệp vụ trong doanh nghiệp, giúp chuẩn hóa quy trình, liên kết dữ liệu và hỗ trợ ra quyết định kịp thời. Doanh nghiệp sản xuất cần ERP để giảm lãng phí, tăng hiệu quả vận hành và nâng cao năng lực cạnh tranh.

  2. Các loại lãng phí nào thường gặp trong quản lý sản xuất khi chưa có ERP?
    Bao gồm vận chuyển không cần thiết, tồn kho dư thừa, di chuyển thừa, chờ đợi, sản xuất thừa, xử lý thừa và lỗi sản phẩm. Những lãng phí này làm tăng chi phí và giảm năng suất.

  3. Làm thế nào để lựa chọn giải pháp ERP phù hợp cho doanh nghiệp?
    Cần dựa trên các tiêu chí như uy tín nhà cung cấp, khả năng tùy chỉnh theo ngành nghề, chi phí triển khai, kinh nghiệm thực tế và sự hỗ trợ sau triển khai. Việc khảo sát kỹ hiện trạng và nhu cầu doanh nghiệp là bước quan trọng.

  4. Thời gian triển khai ERP trung bình là bao lâu?
    Thời gian triển khai ERP phổ biến từ 6 đến 15 tháng tùy quy mô và độ phức tạp của doanh nghiệp. Ví dụ, SAP thường mất khoảng 15 tháng, Oracle và Microsoft Dynamics khoảng 12 tháng, trong khi giải pháp tùy chỉnh có thể nhanh hơn.

  5. Lợi ích cụ thể sau khi triển khai ERP tại VNOTNS là gì?
    Giảm 20% thời gian xử lý đơn hàng, giảm 15% tồn kho nguyên vật liệu, giảm sai sót báo cáo dưới 5%, tăng tính minh bạch và phối hợp giữa các phòng ban, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất và quản lý tài chính.

Kết luận

  • ERP là giải pháp công nghệ thông tin thiết yếu giúp doanh nghiệp sản xuất thép như VNOTNS chuẩn hóa quy trình, giảm lãng phí và nâng cao hiệu quả vận hành.
  • Phân tích hiện trạng theo mô hình TPS và kỹ thuật 5 Whys giúp xác định rõ các vấn đề cần giải quyết trước khi triển khai ERP.
  • Lựa chọn giải pháp ERP tùy chỉnh phù hợp với đặc thù ngành và quy mô doanh nghiệp giúp tiết kiệm chi phí và rút ngắn thời gian triển khai.
  • Kết quả triển khai ERP tại VNOTNS đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong giảm tồn kho, tăng năng suất và cải thiện quản lý tài chính.
  • Các bước tiếp theo gồm mở rộng triển khai ERP toàn bộ nhà máy, tích hợp công nghệ hỗ trợ và phát triển hệ thống báo cáo thông minh nhằm hướng tới sản xuất thông minh và chuyển đổi số toàn diện.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao năng lực quản lý sản xuất và vận hành doanh nghiệp của bạn bằng giải pháp ERP hiệu quả!