Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hệ thống y tế quốc gia, bệnh viện công tuyến huyện giữ vai trò then chốt trong việc cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh cơ bản cho cộng đồng. Tại Việt Nam, với sự đầu tư lớn của Nhà nước, năng lực hoạt động của các bệnh viện công tuyến huyện đã được cải thiện đáng kể trong những năm gần đây. Tuy nhiên, các bệnh viện này vẫn đối mặt với nhiều khó khăn về tài chính do nguồn ngân sách nhà nước cấp ngày càng hạn hẹp trong khi nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng. Theo Nghị định số 16/2015/NĐ-CP của Chính phủ, cơ chế tự chủ tài chính được áp dụng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, giảm dần sự bao cấp từ ngân sách và tăng cường khai thác các nguồn thu hợp pháp.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn 2014-2018, nhằm đánh giá những mặt đạt được, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào bệnh viện đa khoa tuyến huyện, với mục tiêu góp phần hoàn thiện công tác quản lý tài chính, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính, đáp ứng yêu cầu phát triển bệnh viện trong tương lai.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp số liệu cụ thể về nguồn thu, chi, cơ cấu tổ chức và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại bệnh viện, đồng thời đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm cải thiện hiệu quả quản lý tài chính, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế công lập. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết cơ chế tự chủ tài chính: Theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP, cơ chế tự chủ tài chính là hệ thống các nguyên tắc, chính sách về quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, nhân sự và tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập. Lý thuyết này nhấn mạnh quyền tự chủ trong lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, quản lý nhân sự và sử dụng nguồn tài chính nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Lý thuyết quản lý tài chính công hiệu quả: Tập trung vào các nguyên tắc quản lý tài chính như hiệu quả, công khai minh bạch, tập trung dân chủ và thống nhất trong quản lý tài chính bệnh viện công lập. Lý thuyết này giúp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính và đề xuất các giải pháp phù hợp.

Các khái niệm chính bao gồm: tự chủ tài chính, dự toán thu chi, nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế, quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, quỹ khen thưởng, quỹ dự phòng ổn định thu nhập, và hệ thống kiểm soát nội bộ.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp cả phương pháp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo tài chính, báo cáo tổng kết, sổ sách kế toán của Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ giai đoạn 2014-2018; các văn bản pháp luật như Nghị định 16/2015/NĐ-CP, Nghị định 43/2006/NĐ-CP; các văn bản hướng dẫn của Bộ Y tế và Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh; các tài liệu nghiên cứu, sách báo chuyên ngành và dữ liệu thống kê từ Bộ Tài chính, Bộ Y tế.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích so sánh số tuyệt đối và tương đối để đánh giá động thái phát triển của các chỉ tiêu tài chính theo thời gian. So sánh được thực hiện đồng nhất về thời gian và đối tượng nghiên cứu nhằm tìm ra quy luật chung và các yếu tố ảnh hưởng.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ với quy mô 180 giường bệnh, 140 cán bộ nhân viên, trong đó có 120 cán bộ biên chế và 20 cán bộ hợp đồng. Việc lựa chọn bệnh viện này dựa trên tính đại diện cho bệnh viện công lập tuyến huyện và tính cấp thiết của việc tăng cường quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2014-2018, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn thu và cân đối tài chính: Trong giai đoạn 2014-2018, tổng nguồn thu của Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ tăng trưởng ổn định, với nhóm thu từ khám bệnh bảo hiểm y tế và viện phí chiếm tỷ trọng lớn nhất, đạt khoảng 28.257 triệu đồng năm 2018. Nguồn thu từ ngân sách nhà nước và các hoạt động liên kết, xã hội hóa cũng góp phần quan trọng vào cân đối thu chi của bệnh viện.

  2. Cơ sở vật chất và công nghệ: Số giường bệnh thực tế tăng từ 160 giường năm 2014 lên 280 giường năm 2018. Trang thiết bị y tế hiện đại như máy siêu âm màu, máy CT cắt lớp vi tính, máy X-quang kỹ thuật số được đầu tư nâng cấp, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh. Tuy nhiên, so với danh mục chuẩn của Bộ Y tế, bệnh viện vẫn còn thiếu nhiều thiết bị về chủng loại và số lượng.

  3. Cơ cấu tổ chức và nhân lực: Bệnh viện có cơ cấu tổ chức gồm Ban Giám đốc, 4 phòng chức năng, 4 khoa lâm sàng và 2 khoa cận lâm sàng. Tổng số nhân lực là 140 người, trong đó có 24 bác sĩ đa khoa, 8 bác sĩ chuyên khoa I, 4 bác sĩ chuyên khoa II, 47 điều dưỡng và 6 dược sĩ. Đội ngũ nhân lực có trình độ chuyên môn và kinh nghiệm, tuy nhiên vẫn cần nâng cao năng lực quản lý tài chính.

  4. Thực trạng công tác quản lý tài chính: Công tác lập dự toán thu chi được thực hiện nghiêm túc, dựa trên kế hoạch hoạt động và các yếu tố khách quan. Tuy nhiên, việc lập dự toán chủ yếu dựa trên số liệu quá khứ, chưa thực sự linh hoạt và dự báo chính xác nhu cầu tài chính trong tương lai. Công tác kiểm soát chi tiêu và sử dụng nguồn tài chính còn tồn tại một số hạn chế do thiếu minh bạch và chưa tối ưu hóa các khoản chi.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ bao gồm: hạn chế về nguồn lực tài chính do ngân sách nhà nước cấp ngày càng giảm; năng lực quản lý tài chính của cán bộ còn hạn chế; cơ chế tự chủ tài chính mới được áp dụng nên chưa hoàn toàn thích nghi; và sự phát triển nhanh của công nghệ y tế đòi hỏi chi phí đầu tư lớn.

So sánh với các nghiên cứu tại các bệnh viện tuyến tỉnh và trung ương, bệnh viện tuyến huyện như Quế Võ có quy mô nhỏ hơn, nguồn lực hạn chế hơn nhưng cũng đang nỗ lực áp dụng cơ chế tự chủ tài chính để nâng cao hiệu quả quản lý. Việc áp dụng các nguyên tắc quản lý tài chính công như công khai minh bạch, tập trung dân chủ và hiệu quả kinh tế - xã hội là cần thiết để cải thiện tình hình.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tăng trưởng nguồn thu theo năm, bảng so sánh cơ sở vật chất và nhân lực qua các năm, cũng như biểu đồ phân bổ chi tiêu để minh họa rõ nét thực trạng và xu hướng phát triển.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực quản lý tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính công, kỹ năng lập dự toán và kiểm soát chi tiêu cho cán bộ tài chính bệnh viện. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn và năng lực thực thi trong vòng 1-2 năm, do Ban Giám đốc phối hợp với Sở Y tế thực hiện.

  2. Hoàn thiện hệ thống kế toán và kiểm soát nội bộ: Xây dựng và áp dụng quy chế chi tiêu nội bộ minh bạch, rõ ràng, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng nguồn tài chính nhằm hạn chế thất thoát và lãng phí. Thực hiện trong vòng 1 năm, do Phòng Tài chính kế toán chủ trì.

  3. Đa dạng hóa nguồn thu và khai thác hiệu quả các dịch vụ y tế: Mở rộng các dịch vụ kỹ thuật cao, dịch vụ tự nguyện, liên kết với các tổ chức, cá nhân để tăng nguồn thu ngoài ngân sách. Đẩy mạnh xã hội hóa y tế trong khuôn khổ pháp luật, nhằm tăng thu nhập và cải thiện chất lượng dịch vụ. Thời gian thực hiện 3-5 năm, do Ban Giám đốc phối hợp các phòng chức năng.

  4. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và công nghệ y tế: Lập kế hoạch đầu tư trang thiết bị hiện đại phù hợp với quy mô và nhu cầu thực tế, đồng thời khai thác hiệu quả các thiết bị hiện có. Tăng cường hợp tác với các bệnh viện tuyến trên để chuyển giao kỹ thuật và hỗ trợ chuyên môn. Thực hiện theo kế hoạch phát triển đến năm 2025, do Ban Giám đốc và Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh chỉ đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý bệnh viện công lập tuyến huyện: Giúp hiểu rõ cơ chế tự chủ tài chính, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong bệnh viện.

  2. Cán bộ tài chính và kế toán bệnh viện: Cung cấp kiến thức về lập dự toán, kiểm soát chi tiêu, xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ và áp dụng các nguyên tắc quản lý tài chính công.

  3. Chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý y tế: Tham khảo số liệu thực tiễn, phân tích các yếu tố tác động và mô hình quản lý tài chính tại bệnh viện công lập tuyến huyện.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và tài chính: Hỗ trợ xây dựng chính sách, hướng dẫn và giám sát việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập trong ngành y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện công lập là gì?
    Cơ chế tự chủ tài chính là quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, quản lý nhân sự và sử dụng nguồn tài chính của bệnh viện công lập theo quy định của pháp luật, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước.

  2. Nguồn thu chính của Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ gồm những gì?
    Nguồn thu chính bao gồm thu viện phí và bảo hiểm y tế, ngân sách nhà nước cấp, thu từ các hoạt động liên kết, xã hội hóa y tế và các nguồn viện trợ, tài trợ hợp pháp.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý tài chính tại bệnh viện tuyến huyện là gì?
    Khó khăn gồm nguồn ngân sách hạn chế, năng lực quản lý tài chính còn yếu, áp dụng cơ chế tự chủ tài chính chưa đồng bộ, và chi phí đầu tư công nghệ y tế ngày càng tăng.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại bệnh viện công lập?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ quản lý tài chính, hoàn thiện hệ thống kế toán và kiểm soát nội bộ, đa dạng hóa nguồn thu, đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và công nghệ, đồng thời thực hiện minh bạch và công khai trong quản lý tài chính.

  5. Vai trò của hệ thống kiểm soát nội bộ trong quản lý tài chính bệnh viện?
    Hệ thống kiểm soát nội bộ giúp đảm bảo tuân thủ pháp luật, phát hiện và ngăn ngừa sai sót, gian lận, nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản và nguồn lực tài chính, góp phần quản lý tài chính bệnh viện minh bạch và hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại bệnh viện công lập tuyến huyện, đặc biệt theo cơ chế tự chủ tài chính.
  • Đã phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa huyện Quế Võ giai đoạn 2014-2018, chỉ ra những mặt đạt được và hạn chế.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm tăng cường quản lý tài chính, bao gồm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện hệ thống kiểm soát, đa dạng hóa nguồn thu và đầu tư cơ sở vật chất.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của bệnh viện, đáp ứng yêu cầu phát triển y tế địa phương.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, giám sát và đánh giá hiệu quả thực hiện trong giai đoạn đến năm 2025, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các bệnh viện tuyến huyện khác để so sánh và hoàn thiện mô hình quản lý tài chính.

Hành động tiếp theo là các nhà quản lý và cán bộ bệnh viện cần áp dụng các giải pháp này một cách đồng bộ và hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và phát triển bền vững bệnh viện.