Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới và Việt Nam gặp nhiều khó khăn, hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp chịu ảnh hưởng trực tiếp, đặc biệt là vấn đề quản lý vốn kinh doanh. Theo Tổng cục Thống kê, năm 2019 có khoảng 67.823 doanh nghiệp gặp khó khăn phải giải thể, tăng 14,5% so với năm 2018. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao hiệu quả quản lý vốn kinh doanh nhằm giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển bền vững. Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý vốn kinh doanh tại Công ty Cổ phần Hóa chất Việt Trì, một doanh nghiệp có truyền thống gần 60 năm hoạt động trong lĩnh vực hóa chất với các sản phẩm chủ lực như Xút, Axit HCl, Clo lỏng, Javen và PAC. Nghiên cứu sử dụng số liệu thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh và quản lý vốn kinh doanh của công ty trong giai đoạn 2017-2019, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn đến năm 2025. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng, xác định nguyên nhân tồn tại và đề xuất giải pháp quản lý vốn kinh doanh phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tăng khả năng sinh lời và sức cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý vốn kinh doanh, bao gồm:

  • Lý thuyết vốn kinh doanh: Vốn kinh doanh được hiểu là toàn bộ số tiền ứng trước mà doanh nghiệp bỏ ra để đầu tư hình thành các tài sản cần thiết cho hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm mục đích sinh lời. Vốn kinh doanh bao gồm vốn cố định và vốn lưu động, vận động liên tục trong chu trình sản xuất kinh doanh.

  • Mô hình chiến lược quản lý vốn kinh doanh: Ba chiến lược chính gồm chiến lược quản lý vốn dung hòa, thận trọng và mạo hiểm, mỗi chiến lược có ưu nhược điểm riêng về cơ cấu nguồn vốn và mức độ rủi ro.

  • Mô hình quản lý vốn lưu động: Bao gồm quản lý vốn bằng tiền (mô hình Baumol xác định mức dự trữ tiền mặt tối ưu), quản lý hàng tồn kho (mô hình EOQ xác định mức tồn kho tối ưu), quản lý các khoản phải thu (mô hình điểm tín dụng và phân tích giá trị hiện tại ròng).

  • Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn: Tỷ suất lợi nhuận trên vốn kinh doanh (ROA, ROE), vòng quay vốn kinh doanh, hệ số thanh toán nợ ngắn hạn, hệ số thu hồi nợ, thời gian thu nợ trung bình, số vòng quay hàng tồn kho.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ, công nhân viên tại các nhà máy và bộ phận tiêu thụ của Công ty Cổ phần Hóa chất Việt Trì. Số liệu thứ cấp gồm báo cáo tài chính, văn bản chính thức của công ty, các tài liệu nghiên cứu, báo cáo khoa học, số liệu thống kê ngành trong giai đoạn 2017-2019.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích kinh tế bằng phần mềm Excel để xử lý số liệu. Phương pháp so sánh được áp dụng để đối chiếu kết quả qua các năm và so sánh với các doanh nghiệp cùng ngành trên địa bàn. Phương pháp tỷ lệ được dùng để đánh giá các chỉ tiêu tài chính nhằm nhận xét tình hình tài chính và dự báo rủi ro.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với các bộ phận chủ chốt trong công ty nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của dữ liệu. Phương pháp chọn mẫu theo tiêu chí thuận tiện và chuyên môn nhằm thu thập thông tin chính xác về quản lý vốn kinh doanh.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích số liệu trong giai đoạn 2017-2019, đề xuất giải pháp phát triển đến năm 2025 với tầm nhìn 2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng vốn kinh doanh và cơ cấu vốn: Trong giai đoạn 2017-2019, vốn kinh doanh của công ty có xu hướng tăng nhẹ nhưng cơ cấu vốn còn chưa tối ưu. Vốn lưu động chiếm tỷ trọng lớn trong tổng vốn kinh doanh, trong khi vốn cố định chưa được đầu tư tương xứng. Tỷ lệ vốn vay ngắn hạn chiếm khoảng 40% tổng nguồn vốn, gây áp lực về khả năng thanh toán.

  2. Quản lý vốn lưu động còn nhiều hạn chế: Mức dự trữ tiền mặt tối ưu chưa được duy trì ổn định, dẫn đến chi phí cơ hội tăng. Hàng tồn kho tồn đọng chiếm khoảng 25% tổng tài sản lưu động, làm giảm tốc độ luân chuyển vốn. Thời gian thu hồi các khoản phải thu trung bình kéo dài trên 60 ngày, cao hơn mức chuẩn ngành khoảng 15%.

  3. Hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh chưa cao: Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn kinh doanh (ROA) trung bình giai đoạn 2017-2019 đạt khoảng 6,5%, thấp hơn mức trung bình ngành hóa chất là 8%. Vòng quay vốn kinh doanh trung bình đạt 3,2 lần/năm, cho thấy vốn chưa được sử dụng hiệu quả tối đa.

  4. Phân cấp, phân quyền trong quản lý vốn còn bất cập: Việc phân cấp quản lý vốn chưa rõ ràng, dẫn đến chồng chéo trách nhiệm và thiếu kiểm soát chặt chẽ. Điều này làm phát sinh rủi ro trong quản lý các khoản phải thu và hàng tồn kho.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc công ty chưa áp dụng triệt để các chiến lược quản lý vốn kinh doanh phù hợp với đặc thù ngành hóa chất và quy mô doanh nghiệp. Việc duy trì mức dự trữ tiền mặt không hợp lý làm tăng chi phí cơ hội, trong khi tồn kho lớn gây ứ đọng vốn lưu động, ảnh hưởng đến khả năng thanh toán và sinh lời. Thời gian thu hồi nợ kéo dài phản ánh chính sách tín dụng chưa hiệu quả và công tác thu hồi nợ còn yếu kém.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng và xuất nhập khẩu, công ty cần chú trọng hơn đến việc phân tích tín dụng khách hàng và áp dụng mô hình điểm tín dụng để giảm thiểu rủi ro nợ xấu. Việc phân cấp quản lý vốn chưa rõ ràng cũng là điểm yếu so với các doanh nghiệp cùng ngành đã áp dụng mô hình quản lý vốn thận trọng, giúp tăng khả năng kiểm soát và giảm rủi ro tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu vốn kinh doanh qua các năm, bảng so sánh các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn với mức trung bình ngành, và biểu đồ thời gian thu hồi nợ trung bình để minh họa rõ nét các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý vốn kinh doanh: Rà soát và phân cấp phân quyền rõ ràng trong quản lý vốn, xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý các khoản phải thu và hàng tồn kho. Thời gian thực hiện: 1 năm; Chủ thể: Ban lãnh đạo công ty phối hợp phòng Tài chính - Kế toán.

  2. Xây dựng cơ cấu vốn hợp lý: Tăng tỷ trọng vốn chủ sở hữu và vốn dài hạn, giảm dần vay nợ ngắn hạn để giảm áp lực thanh toán và chi phí lãi vay. Thời gian thực hiện: 2-3 năm; Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng Tài chính.

  3. Tăng cường quản lý vốn lưu động: Áp dụng mô hình Baumol để xác định mức dự trữ tiền mặt tối ưu, sử dụng mô hình EOQ để quản lý hàng tồn kho hiệu quả, đồng thời xây dựng chính sách tín dụng khách hàng dựa trên mô hình điểm tín dụng nhằm rút ngắn thời gian thu hồi nợ. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Phòng Tài chính, Phòng Kinh doanh.

  4. Tổ chức phân tích định kỳ tình hình tài chính: Thiết lập hệ thống báo cáo tài chính và phân tích định kỳ để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn, phát hiện sớm các rủi ro và điều chỉnh kịp thời. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm; Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng Tài chính.

  5. Đổi mới quy trình và phương thức kinh doanh: Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý bán hàng, thu tiền và quản lý kho nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm chi phí. Thời gian thực hiện: 2 năm; Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng Kinh doanh và phòng Công nghệ thông tin.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp ngành hóa chất: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý vốn kinh doanh phù hợp với đặc thù ngành, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và khả năng cạnh tranh.

  2. Nhà quản trị tài chính doanh nghiệp: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quản lý vốn lưu động, vốn cố định, các mô hình quản lý vốn và chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn, hỗ trợ ra quyết định tài chính chính xác.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý kinh tế, Tài chính doanh nghiệp: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn quản lý vốn kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh thực tế.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Giúp đánh giá thực trạng quản lý vốn kinh doanh tại doanh nghiệp, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp nhằm thúc đẩy phát triển doanh nghiệp bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý vốn kinh doanh là gì và tại sao nó quan trọng?
    Quản lý vốn kinh doanh là việc lựa chọn, tổ chức và kiểm soát các nguồn vốn phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm tối đa hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro. Nó quan trọng vì quyết định đến khả năng thanh toán, hiệu quả sử dụng vốn và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

  2. Các chiến lược quản lý vốn kinh doanh phổ biến là gì?
    Ba chiến lược chính gồm: chiến lược dung hòa (nguồn vốn dài hạn tài trợ cho tài sản dài hạn và vốn lưu động thường xuyên), chiến lược thận trọng (dùng vốn dài hạn cho cả tài sản cố định và phần lớn vốn lưu động), và chiến lược mạo hiểm (dùng vốn ngắn hạn cho phần lớn vốn lưu động). Mỗi chiến lược có ưu nhược điểm về chi phí và rủi ro.

  3. Làm thế nào để xác định mức dự trữ tiền mặt tối ưu?
    Mô hình Baumol được sử dụng để cân bằng chi phí giao dịch và chi phí cơ hội khi giữ tiền mặt, từ đó xác định mức dự trữ tiền mặt tối ưu giúp giảm chi phí tổng thể cho doanh nghiệp.

  4. Tại sao việc quản lý các khoản phải thu lại quan trọng?
    Các khoản phải thu chiếm tỷ trọng lớn trong vốn lưu động, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền và khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Quản lý tốt giúp giảm rủi ro nợ xấu, tăng tốc độ thu hồi vốn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

  5. Các chỉ tiêu nào dùng để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh?
    Các chỉ tiêu phổ biến gồm tỷ suất lợi nhuận trên vốn kinh doanh (ROA, ROE), vòng quay vốn kinh doanh, hệ số thanh toán nợ ngắn hạn, số vòng quay hàng tồn kho, thời gian thu nợ trung bình. Những chỉ tiêu này phản ánh khả năng sinh lời, thanh khoản và hiệu quả quản lý vốn.

Kết luận

  • Quản lý vốn kinh doanh là yếu tố quyết định đến hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hóa chất Việt Trì trong bối cảnh kinh tế khó khăn.
  • Thực trạng quản lý vốn kinh doanh hiện nay còn tồn tại nhiều hạn chế như cơ cấu vốn chưa hợp lý, vốn lưu động sử dụng chưa hiệu quả, thời gian thu hồi nợ kéo dài.
  • Nghiên cứu đã áp dụng các mô hình quản lý vốn kinh doanh hiện đại và chỉ tiêu đánh giá hiệu quả vốn để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào đổi mới cơ cấu tổ chức, xây dựng cơ cấu vốn hợp lý, tăng cường quản lý vốn lưu động và phân tích tài chính định kỳ nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
  • Đề nghị Ban lãnh đạo công ty và các phòng ban liên quan triển khai các giải pháp trong vòng 1-3 năm tới để cải thiện hiệu quả quản lý vốn, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp.

Call-to-action: Các nhà quản trị tài chính và lãnh đạo doanh nghiệp nên áp dụng các mô hình và giải pháp quản lý vốn kinh doanh được nghiên cứu để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật các phương pháp quản lý mới phù hợp với điều kiện thực tế và xu hướng phát triển ngành hóa chất.