Tổng quan nghiên cứu

Đầu tư công đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, chiếm tỷ trọng từ 35% đến 40% tổng chi ngân sách nhà nước. Tại huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình, với dân số khoảng 103.780 người, chủ yếu là dân tộc Mường chiếm hơn 70%, đầu tư công đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống nhân dân. Giai đoạn 2010-2020, huyện đã thực hiện hơn 569 dự án đầu tư công với tổng vốn đầu tư khoảng 671,8 tỷ đồng, trong đó vốn từ ngân sách nhà nước chiếm 355 tỷ đồng. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước về đầu tư công còn tồn tại nhiều hạn chế như quy hoạch chưa đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, kế hoạch bố trí vốn chưa hợp lý, hiệu quả thẩm định và quản lý dự án thấp, tỷ lệ giải ngân vốn chưa cao và chất lượng công trình chưa đạt yêu cầu.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về đầu tư công trên địa bàn huyện Yên Thủy giai đoạn 2016-2021, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả và hiệu lực quản lý trong giai đoạn 2022-2025. Nghiên cứu tập trung vào các dự án đầu tư phát triển sử dụng vốn ngân sách cấp huyện, không bao gồm vốn ODA. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoàn thiện chính sách và quy trình quản lý đầu tư công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và quản lý đầu tư công hiện đại. Thứ nhất, lý thuyết quản lý nhà nước nhấn mạnh vai trò của các cơ quan nhà nước trong việc tổ chức, điều hành và giám sát hoạt động đầu tư công nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực công. Thứ hai, mô hình chu trình quản lý đầu tư công gồm các bước: lập kế hoạch, triển khai thực hiện, giám sát và đánh giá hiệu quả đầu tư. Ba khái niệm chính được sử dụng là: đầu tư công (vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước vào các dự án phát triển kinh tế - xã hội), quản lý nhà nước về đầu tư công (hoạt động tổ chức, điều hành và giám sát của các cơ quan nhà nước đối với đầu tư công), và hiệu quả đầu tư công (mức độ đạt được mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội với chi phí hợp lý).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ các báo cáo, tài liệu của UBND huyện Yên Thủy, Sở Tài chính tỉnh Hòa Bình, Chi cục Thống kê huyện và các văn bản pháp luật liên quan. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các dự án đầu tư công sử dụng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện giai đoạn 2016-2021, với tổng số 552 dự án. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp khảo cứu tài liệu và phân tích thống kê dãy số biến động theo thời gian, kết hợp phân tích tương quan để đánh giá mối quan hệ giữa các yếu tố quản lý và hiệu quả đầu tư. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 2022 đến đầu năm 2023, bao gồm thu thập số liệu, phân tích thực trạng, so sánh với các địa phương khác và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng vốn đầu tư công: Tổng vốn đầu tư công trên địa bàn huyện giai đoạn 2010-2020 đạt khoảng 671,8 tỷ đồng, trong đó vốn từ ngân sách nhà nước chiếm 355 tỷ đồng, tăng bình quân 17,8%/năm. Tuy nhiên, tỷ trọng vốn ngân sách nhà nước giảm từ 70,2% giai đoạn 2010-2015 xuống còn 45,4% giai đoạn 2015-2020.

  2. Cơ cấu đầu tư công: Vốn đầu tư công tập trung chủ yếu vào lĩnh vực giao thông và hạ tầng kỹ thuật chiếm 56,2%, tiếp theo là giáo dục và y tế chiếm 25,1%, an ninh quốc phòng chiếm 9%, nông nghiệp chiếm 5%, các lĩnh vực khác chiếm 4,8%.

  3. Hiệu quả giải ngân và quản lý dự án: Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công chưa cao, nhiều dự án chậm tiến độ, kéo dài thời gian thi công. Công tác thẩm định và quản lý dự án còn hạn chế, dẫn đến lãng phí và thất thoát vốn đầu tư. Ví dụ, vốn đầu tư công bình quân mỗi dự án tăng từ 0,5 tỷ đồng lên 0,8 tỷ đồng nhưng hiệu quả sử dụng chưa tương xứng.

  4. Chất lượng quy hoạch và kế hoạch: Một số quy hoạch đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, kế hoạch bố trí vốn chưa hợp lý, chưa tập trung ưu tiên các dự án trọng điểm, dẫn đến đầu tư dàn trải và hiệu quả thấp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc quản lý nhà nước về đầu tư công còn thiếu đồng bộ, năng lực cán bộ quản lý chưa đáp ứng yêu cầu, hệ thống kiểm tra, giám sát chưa chặt chẽ và cơ chế phân bổ vốn chưa phù hợp với thực tiễn địa phương. So sánh với huyện Mai Châu và Văn Quan cùng tỉnh Hòa Bình, Yên Thủy còn nhiều điểm yếu trong công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng và công tác đào tạo cán bộ quản lý dự án. Việc đầu tư công tập trung vào hạ tầng giao thông và giáo dục phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của huyện, tuy nhiên cần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn thông qua cải tiến quy trình quản lý và tăng cường giám sát. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng vốn đầu tư công theo năm và bảng phân bổ vốn theo lĩnh vực để minh họa rõ nét hơn các xu hướng và cơ cấu đầu tư.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy hoạch và kế hoạch đầu tư: Xây dựng quy hoạch đầu tư công giai đoạn 2022-2025 phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của huyện, ưu tiên các dự án trọng điểm, đảm bảo tính bền vững và hiệu quả sử dụng vốn. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Kế hoạch và Đầu tư; thời gian: năm 2022.

  2. Nâng cao năng lực quản lý dự án: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ quản lý dự án, tăng cường áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giám sát dự án. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, các phòng ban liên quan; thời gian: 2022-2023.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát chặt chẽ từ khâu lập kế hoạch đến nghiệm thu dự án, xử lý nghiêm các vi phạm, đảm bảo công khai, minh bạch trong sử dụng vốn đầu tư công. Chủ thể thực hiện: Thanh tra huyện, các cơ quan chức năng; thời gian: liên tục từ 2022.

  4. Khuyến khích huy động nguồn lực ngoài ngân sách: Phát triển hình thức đối tác công tư (PPP) để thu hút vốn tư nhân tham gia đầu tư công, giảm áp lực ngân sách nhà nước. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Tài chính; thời gian: 2023-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp huyện: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý đầu tư công, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả sử dụng vốn.

  2. Nhà hoạch định chính sách: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng và hoàn thiện chính sách quản lý đầu tư công phù hợp với điều kiện địa phương.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp luận và kết quả thực tiễn về quản lý đầu tư công cấp huyện.

  4. Các tổ chức tài chính và nhà đầu tư: Hiểu rõ cơ chế quản lý đầu tư công, cơ hội hợp tác đầu tư theo hình thức PPP tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về đầu tư công là gì?
    Quản lý nhà nước về đầu tư công là hoạt động tổ chức, điều hành và giám sát của các cơ quan nhà nước nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư công phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

  2. Tại sao đầu tư công lại quan trọng đối với huyện Yên Thủy?
    Đầu tư công tạo điều kiện phát triển hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ công, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống nhân dân, đặc biệt tại huyện miền núi như Yên Thủy.

  3. Những hạn chế chính trong quản lý đầu tư công tại Yên Thủy là gì?
    Bao gồm quy hoạch chưa phù hợp, kế hoạch bố trí vốn chưa hợp lý, hiệu quả thẩm định và quản lý dự án thấp, tỷ lệ giải ngân vốn chưa cao và chất lượng công trình chưa đạt yêu cầu.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả đầu tư công?
    Hoàn thiện quy hoạch, nâng cao năng lực quản lý dự án, tăng cường kiểm tra giám sát, và khuyến khích huy động nguồn lực ngoài ngân sách qua hình thức PPP.

  5. Luận văn có thể hỗ trợ ai trong công tác quản lý đầu tư công?
    Cán bộ quản lý nhà nước, nhà hoạch định chính sách, các nhà nghiên cứu và tổ chức tài chính, nhà đầu tư đều có thể sử dụng luận văn như tài liệu tham khảo để nâng cao hiệu quả quản lý và đầu tư.

Kết luận

  • Đầu tư công tại huyện Yên Thủy giai đoạn 2010-2020 tăng trưởng ổn định với tổng vốn khoảng 671,8 tỷ đồng, tập trung vào hạ tầng giao thông và giáo dục.
  • Công tác quản lý nhà nước về đầu tư công còn nhiều hạn chế như quy hoạch chưa phù hợp, hiệu quả giải ngân thấp và quản lý dự án chưa hiệu quả.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy hoạch, nâng cao năng lực quản lý, tăng cường giám sát và huy động nguồn lực ngoài ngân sách.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Đề xuất các bước tiếp theo gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2022-2025 và tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả quản lý đầu tư công tại địa phương.

Quý độc giả và các cơ quan quản lý nhà nước được khuyến khích áp dụng các kết quả và giải pháp nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Yên Thủy.