Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, các doanh nghiệp thương mại tại TP. Hồ Chí Minh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy lưu thông hàng hóa và phát triển sản xuất. Theo kết quả tổng điều tra kinh tế năm 2017, mặc dù số lượng doanh nghiệp phát triển nhanh, phần lớn vẫn là doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong đó hơn một nửa hoạt động trong lĩnh vực thương mại. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của công tác dự toán ngân sách, dẫn đến việc sử dụng nguồn lực không hiệu quả, ảnh hưởng tiêu cực đến năng lực cạnh tranh và sự phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến công tác dự toán ngân sách tại các doanh nghiệp thương mại ở TP. Hồ Chí Minh, đồng thời đo lường mức độ tác động của từng nhân tố. Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2018, tập trung khảo sát các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn thành phố. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần cải thiện năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của các doanh nghiệp thương mại tại TP. Hồ Chí Minh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết nền tảng sau:

  • Lý thuyết phong cách lãnh đạo: Tập trung vào ảnh hưởng của phong cách lãnh đạo đến sự tham gia của nhân viên trong công tác dự toán ngân sách, bao gồm các mô hình lãnh đạo tạo sự trao đổi và lãnh đạo lôi cuốn, giúp tăng cường sự cam kết và động lực làm việc của nhân viên.

  • Lý thuyết đại diện: Giải thích mối quan hệ giữa chủ sở hữu và người quản lý doanh nghiệp, nhấn mạnh vai trò của cơ chế kiểm soát và giám sát trong việc giảm thiểu xung đột lợi ích, từ đó ảnh hưởng đến tính chính xác và hiệu quả của dự toán ngân sách.

  • Lý thuyết tâm lý: Nhấn mạnh vai trò của động lực và nhận thức cá nhân trong việc tham gia lập dự toán ngân sách, qua đó ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện kế hoạch tài chính.

  • Lý thuyết công bằng trong tổ chức: Tập trung vào sự công bằng trong phân phối, quy trình và tương tác, đặc biệt là mức độ tham gia của người lao động trong quá trình lập dự toán ngân sách, góp phần nâng cao sự hài lòng và cam kết của nhân viên.

Các khái niệm chính bao gồm: phong cách lãnh đạo, ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán, cơ cấu sở hữu, mức độ tham gia dự toán ngân sách của người lao động, quy mô công ty.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp giữa nghiên cứu định tính và định lượng. Quy trình nghiên cứu gồm hai giai đoạn chính:

  1. Nghiên cứu sơ bộ (định tính): Thu thập dữ liệu từ các chuyên gia và nhà quản lý để xây dựng mô hình các nhân tố ảnh hưởng, thiết kế thang đo và đánh giá sơ bộ độ tin cậy của các biến nghiên cứu.

  2. Nghiên cứu chính thức (định lượng): Thu thập dữ liệu từ mẫu khảo sát gồm khoảng 200 doanh nghiệp thương mại tại TP. Hồ Chí Minh, sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có phân tầng. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS với các kỹ thuật: kiểm định Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố, phân tích hồi quy đa biến để kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu.

Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm 2018, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và chính xác phục vụ cho việc phân tích và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phong cách lãnh đạo có ảnh hưởng tích cực và mạnh mẽ đến công tác dự toán ngân sách với hệ số hồi quy β = 0.514. Các nhà quản lý có phong cách lãnh đạo hòa đồng, cởi mở tạo điều kiện cho nhân viên tham gia tích cực vào quá trình lập dự toán, từ đó nâng cao hiệu quả công tác này.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán cũng có tác động tích cực với β = 0.444. Doanh nghiệp sử dụng hệ thống kế toán hiện đại, phần mềm hỗ trợ giúp nâng cao độ chính xác và kịp thời của dữ liệu tài chính, tạo điều kiện thuận lợi cho việc lập dự toán ngân sách.

  3. Cơ cấu sở hữu có ảnh hưởng cùng chiều với β = 0.188. Doanh nghiệp có cơ cấu sở hữu rõ ràng, phân tách quyền sở hữu và quyền quản lý tốt thường có quy trình lập dự toán ngân sách chính thức, minh bạch và hiệu quả hơn.

  4. Mức độ tham gia dự toán ngân sách của người lao động có tác động tích cực với β = 0.267. Sự tham gia của nhân viên trong quá trình lập dự toán giúp tăng cường chia sẻ thông tin, nâng cao tính thực tế và khả thi của kế hoạch ngân sách.

  5. Quy mô công ty cũng đóng vai trò quan trọng với β = 0.2937. Các doanh nghiệp có quy mô lớn hơn thường có hệ thống dự toán ngân sách phức tạp và toàn diện hơn, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy phong cách lãnh đạo là nhân tố có ảnh hưởng mạnh nhất đến công tác dự toán ngân sách, phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy lãnh đạo tích cực thúc đẩy sự tham gia và cam kết của nhân viên. Việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp cải thiện chất lượng dữ liệu kế toán, từ đó nâng cao độ chính xác của dự toán ngân sách, đồng thời giảm thiểu sai sót và thời gian xử lý.

Cơ cấu sở hữu rõ ràng tạo điều kiện cho việc kiểm soát và giám sát hiệu quả, giảm thiểu xung đột lợi ích giữa các bên liên quan, giúp dự toán ngân sách được lập một cách minh bạch và có trách nhiệm. Mức độ tham gia của người lao động không chỉ giúp tăng tính thực tế của dự toán mà còn nâng cao sự hài lòng và cam kết của nhân viên, góp phần thúc đẩy hiệu quả thực hiện kế hoạch.

Quy mô công ty ảnh hưởng đến tính phức tạp và quy trình lập dự toán, các doanh nghiệp lớn có nguồn lực và hệ thống quản lý tốt hơn để xây dựng dự toán ngân sách toàn diện. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, hoặc bảng hồi quy đa biến minh họa hệ số β và mức ý nghĩa thống kê.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và phát triển phong cách lãnh đạo tích cực: Các doanh nghiệp cần tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng lãnh đạo cho quản lý cấp cao và trung gian, tập trung vào kỹ năng giao tiếp, khuyến khích sự tham gia của nhân viên trong công tác dự toán. Thời gian thực hiện trong 6-12 tháng, do phòng nhân sự phối hợp với các chuyên gia đào tạo thực hiện.

  2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Đầu tư nâng cấp hệ thống phần mềm kế toán, đảm bảo dữ liệu tài chính được cập nhật kịp thời, chính xác và dễ dàng truy xuất phục vụ cho việc lập dự toán ngân sách. Mục tiêu tăng tỷ lệ doanh nghiệp sử dụng phần mềm kế toán hiện đại lên ít nhất 80% trong vòng 1 năm, do ban lãnh đạo và phòng công nghệ thông tin chịu trách nhiệm.

  3. Hoàn thiện cơ cấu sở hữu và quản trị doanh nghiệp: Xây dựng các quy định rõ ràng về quyền hạn, trách nhiệm giữa chủ sở hữu và người quản lý, thiết lập cơ chế giám sát hiệu quả nhằm nâng cao tính minh bạch trong lập dự toán ngân sách. Thời gian thực hiện 12 tháng, do hội đồng quản trị và ban giám đốc phối hợp thực hiện.

  4. Khuyến khích sự tham gia của người lao động trong quá trình lập dự toán: Thiết lập các kênh trao đổi thông tin, tổ chức các buổi họp thảo luận dự toán giữa các cấp quản lý và nhân viên, tạo môi trường làm việc cởi mở, minh bạch. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên tham gia vào dự toán ngân sách lên 70% trong 6 tháng, do phòng nhân sự và các trưởng bộ phận phối hợp thực hiện.

  5. Phát triển quy mô và nâng cao năng lực quản lý doanh nghiệp: Khuyến khích các doanh nghiệp mở rộng quy mô hoạt động, đồng thời xây dựng hệ thống quản lý tài chính chuyên nghiệp, phù hợp với quy mô doanh nghiệp. Thời gian thực hiện dài hạn trên 2 năm, do ban lãnh đạo doanh nghiệp chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý doanh nghiệp thương mại: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến công tác dự toán ngân sách, từ đó áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  2. Chuyên gia tư vấn quản trị tài chính: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để tư vấn cho doanh nghiệp trong việc xây dựng và hoàn thiện quy trình lập dự toán ngân sách.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về quản lý tài chính doanh nghiệp.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Giúp xây dựng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp thương mại nâng cao năng lực quản lý tài chính, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác dự toán ngân sách có vai trò gì trong doanh nghiệp thương mại?
    Dự toán ngân sách là công cụ quản lý tài chính giúp doanh nghiệp hoạch định, kiểm soát và đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh, từ đó tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao lợi nhuận.

  2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến công tác dự toán ngân sách?
    Phong cách lãnh đạo và ứng dụng công nghệ thông tin là hai nhân tố có ảnh hưởng mạnh nhất, giúp tăng cường sự tham gia của nhân viên và nâng cao chất lượng dữ liệu kế toán.

  3. Làm thế nào để tăng sự tham gia của người lao động trong lập dự toán ngân sách?
    Doanh nghiệp cần tạo môi trường làm việc cởi mở, tổ chức các buổi họp thảo luận, khuyến khích nhân viên đóng góp ý kiến và đảm bảo sự minh bạch trong quá trình lập dự toán.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin ảnh hưởng như thế nào đến dự toán ngân sách?
    Hệ thống kế toán hiện đại giúp thu thập và xử lý dữ liệu nhanh chóng, chính xác, hỗ trợ việc lập dự toán ngân sách kịp thời và hiệu quả hơn.

  5. Quy mô công ty có tác động ra sao đến công tác dự toán ngân sách?
    Doanh nghiệp có quy mô lớn thường có hệ thống dự toán ngân sách phức tạp và toàn diện hơn, giúp quản lý tài chính hiệu quả và đáp ứng tốt hơn các yêu cầu kinh doanh.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định năm nhân tố chính ảnh hưởng đến công tác dự toán ngân sách tại các doanh nghiệp thương mại TP. Hồ Chí Minh: phong cách lãnh đạo, ứng dụng công nghệ thông tin, cơ cấu sở hữu, mức độ tham gia của người lao động và quy mô công ty.
  • Phong cách lãnh đạo và ứng dụng công nghệ thông tin có tác động mạnh mẽ nhất, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả dự toán ngân sách.
  • Mức độ tham gia của người lao động góp phần tăng tính thực tế và khả thi của dự toán, đồng thời nâng cao sự cam kết thực hiện kế hoạch.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác dự toán ngân sách tại các doanh nghiệp thương mại.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả thực hiện và mở rộng nghiên cứu sang các lĩnh vực doanh nghiệp khác nhằm hoàn thiện hơn công tác quản lý tài chính doanh nghiệp.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính doanh nghiệp của bạn!