Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, các đơn vị sự nghiệp công lập tại Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế, đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc tổ chức và quản lý kế toán. Bệnh viện Đa khoa Hà Đông, một đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Y tế Hà Nội, từ tháng 4 năm 2018 đã được giao quyền tự chủ tài chính, tự đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên. Điều này đồng nghĩa với việc bệnh viện phải áp dụng chế độ kế toán hành chính sự nghiệp mới theo Thông tư số 107/2017/TT-BTC, với nhiều thay đổi về phương pháp hạch toán, hệ thống sổ sách và báo cáo kế toán.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng tổ chức kế toán tại Bệnh viện Đa khoa Hà Đông trong năm 2019, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Nghiên cứu tập trung vào các nội dung chính như tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ kế toán, báo cáo kế toán, kiểm tra kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán.

Phạm vi nghiên cứu được giới hạn tại Bệnh viện Đa khoa Hà Đông, với dữ liệu thu thập từ đội ngũ cán bộ phòng Tài chính - Kế toán và các tài liệu liên quan. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho lãnh đạo bệnh viện, giúp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính, đồng thời góp phần hoàn thiện hệ thống kế toán hành chính sự nghiệp phù hợp với chuẩn mực kế toán quốc tế và yêu cầu quản lý nhà nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm:

  • Lý thuyết tổ chức kế toán: Tổ chức kế toán là việc sắp xếp, phân công và tạo mối liên hệ giữa các yếu tố của hệ thống kế toán nhằm thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời phục vụ quản lý. Tổ chức kế toán khoa học giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và hỗ trợ ra quyết định đúng đắn.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Ba mô hình chính được áp dụng gồm mô hình kế toán tập trung, phân tán và kết hợp (vừa tập trung vừa phân tán). Mỗi mô hình phù hợp với quy mô, đặc điểm hoạt động và phân cấp quản lý tài chính của đơn vị.

  • Khái niệm và nguyên tắc tổ chức kế toán: Bao gồm nguyên tắc thống nhất, phù hợp, tiết kiệm hiệu quả và bất kiêm nhiệm nhằm đảm bảo tính chính xác, minh bạch và hiệu quả trong công tác kế toán.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chứng từ kế toán, tài khoản kế toán, sổ kế toán, báo cáo kế toán và kiểm tra kế toán. Ngoài ra, luận văn cũng áp dụng các quy định pháp luật hiện hành như Luật Kế toán số 88/2015/QH13, Thông tư 107/2017/TT-BTC và Nghị định 16/2015/NĐ-CP về cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua điều tra khảo sát bằng phiếu điều tra với đội ngũ cán bộ, viên chức phòng Tài chính - Kế toán Bệnh viện Đa khoa Hà Đông; phỏng vấn trực tiếp một số cán bộ chủ chốt; khảo sát hiện trường để đánh giá thực trạng tổ chức kế toán.

  • Dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các tài liệu, báo cáo, luận văn, giáo trình và các văn bản pháp luật liên quan đến tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập và lĩnh vực y tế.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các phương pháp tổng hợp, so sánh và mô tả thực trạng dựa trên số liệu thu thập được. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 30-50 cán bộ kế toán và quản lý tài chính tại bệnh viện, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho thực trạng tổ chức kế toán tại đơn vị.

Timeline nghiên cứu tập trung trong năm 2019, với các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán: Bệnh viện áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán tập trung với phòng Tài chính - Kế toán làm trung tâm xử lý toàn bộ nghiệp vụ kế toán. Khoảng 85% cán bộ khảo sát đánh giá bộ máy kế toán còn cồng kềnh, chưa phân công nhiệm vụ rõ ràng, dẫn đến hiệu quả công việc chưa cao.

  2. Hệ thống chứng từ kế toán: Hệ thống chứng từ được tổ chức tương đối đầy đủ, tuân thủ Thông tư 107/2017/TT-BTC. Tuy nhiên, 40% cán bộ phản ánh việc luân chuyển chứng từ còn chậm, gây ảnh hưởng đến tiến độ ghi sổ và lập báo cáo.

  3. Hệ thống tài khoản và sổ kế toán: Bệnh viện sử dụng hệ thống tài khoản kế toán theo quy định, nhưng việc mã hóa và phân loại tài khoản chi tiết chưa đồng bộ, gây khó khăn trong việc tổng hợp và phân tích số liệu. Tỷ lệ sai sót trong ghi sổ kế toán chi tiết được ghi nhận khoảng 5-7%.

  4. Báo cáo kế toán và kiểm tra kế toán: Báo cáo tài chính và quyết toán được lập đầy đủ, đúng thời hạn theo quy định. Tuy nhiên, công tác kiểm tra kế toán nội bộ chưa được thực hiện thường xuyên và có hệ thống, chỉ khoảng 60% các phần hành kế toán được kiểm tra định kỳ.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin: Bệnh viện đã triển khai phần mềm kế toán hiện đại, giúp tự động hóa nhiều công đoạn. Tuy nhiên, việc đào tạo và sử dụng phần mềm chưa đồng đều, chỉ khoảng 70% cán bộ kế toán thành thạo sử dụng phần mềm, ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý số liệu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chuyển đổi cơ chế tài chính và áp dụng chế độ kế toán mới trong thời gian ngắn, dẫn đến sự chưa kịp thích nghi của bộ máy kế toán. So với một số nghiên cứu tại các bệnh viện công lập khác, tỷ lệ sai sót và hạn chế trong tổ chức kế toán tại Bệnh viện Đa khoa Hà Đông tương đối phổ biến, phản ánh chung thực trạng của các đơn vị sự nghiệp công lập trong giai đoạn chuyển đổi.

Việc tổ chức bộ máy kế toán chưa tối ưu làm giảm hiệu quả công tác thu thập và xử lý thông tin, ảnh hưởng đến khả năng cung cấp thông tin kịp thời cho lãnh đạo bệnh viện. Hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán chưa đồng bộ gây khó khăn trong việc tổng hợp và phân tích số liệu tài chính, làm giảm tính chính xác và minh bạch của báo cáo tài chính.

Ứng dụng công nghệ thông tin tuy đã được triển khai nhưng chưa phát huy tối đa hiệu quả do hạn chế về kỹ năng và quy trình vận hành. Việc kiểm tra kế toán nội bộ chưa thường xuyên làm giảm khả năng phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỉ lệ cán bộ hài lòng với từng khía cạnh tổ chức kế toán, bảng thống kê số lỗi sai trong ghi sổ kế toán và biểu đồ tiến độ luân chuyển chứng từ kế toán để minh họa rõ hơn các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán: Tái cấu trúc phòng Tài chính - Kế toán theo hướng phân công nhiệm vụ rõ ràng, chuyên môn hóa các phần hành kế toán nhằm nâng cao hiệu quả công việc. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp với phòng Tổ chức cán bộ chủ trì.

  2. Cải tiến hệ thống chứng từ và quy trình luân chuyển: Xây dựng quy trình luân chuyển chứng từ khoa học, áp dụng công nghệ số để giảm thiểu thời gian xử lý chứng từ. Mục tiêu giảm thời gian luân chuyển chứng từ xuống dưới 3 ngày, thực hiện trong 3 tháng, do phòng Tài chính - Kế toán phối hợp phòng CNTT thực hiện.

  3. Chuẩn hóa hệ thống tài khoản và sổ kế toán: Rà soát, mã hóa lại tài khoản kế toán chi tiết, đồng bộ hóa hệ thống sổ kế toán để đảm bảo tính chính xác và minh bạch. Thời gian thực hiện 4 tháng, do kế toán trưởng và chuyên gia tư vấn kế toán phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra kế toán nội bộ: Thiết lập bộ phận kiểm tra kế toán độc lập, xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện sớm sai phạm. Mục tiêu 100% phần hành kế toán được kiểm tra ít nhất 2 lần/năm, thực hiện trong 6 tháng, do Ban Giám đốc và phòng Kiểm soát nội bộ phối hợp thực hiện.

  5. Nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin: Tổ chức đào tạo nâng cao kỹ năng sử dụng phần mềm kế toán cho toàn bộ cán bộ kế toán, đồng thời cập nhật, nâng cấp phần mềm phù hợp với yêu cầu quản lý mới. Thời gian đào tạo và nâng cấp trong 3 tháng, do phòng CNTT và phòng Tài chính - Kế toán phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ về tổ chức kế toán trong bối cảnh tự chủ tài chính, từ đó có cơ sở để điều chỉnh bộ máy kế toán phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  2. Cán bộ phòng Tài chính - Kế toán bệnh viện: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy, quy trình chứng từ, tài khoản và báo cáo kế toán, giúp cải thiện công tác kế toán và đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại.

  3. Nhà quản lý ngành y tế và tài chính công: Hỗ trợ đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách hoàn thiện hệ thống kế toán hành chính sự nghiệp trong lĩnh vực y tế, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành kế toán và quản trị tài chính công: Là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá về tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, giúp nâng cao hiểu biết và kỹ năng nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức kế toán trong bệnh viện công lập lại quan trọng?
    Tổ chức kế toán khoa học giúp thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định đúng đắn, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và sử dụng nguồn lực hiệu quả.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với bệnh viện đa khoa?
    Mô hình kế toán tập trung thường phù hợp với bệnh viện đa khoa có quy mô vừa và nhỏ, giúp tập trung xử lý nghiệp vụ kế toán, tuy nhiên cần phân công nhiệm vụ rõ ràng để tránh cồng kềnh.

  3. Làm thế nào để cải thiện hiệu quả luân chuyển chứng từ kế toán?
    Áp dụng quy trình luân chuyển chứng từ khoa học, sử dụng công nghệ số và phần mềm kế toán để giảm thiểu thời gian xử lý, đồng thời đào tạo nhân viên về quy trình mới.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán bệnh viện có những lợi ích gì?
    Giúp tự động hóa các công đoạn kế toán, tăng độ chính xác, giảm sai sót, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời cung cấp báo cáo nhanh chóng, hỗ trợ quản lý hiệu quả.

  5. Kiểm tra kế toán nội bộ cần tập trung vào những nội dung nào?
    Kiểm tra việc lập, thu thập, xử lý chứng từ; áp dụng tài khoản kế toán; ghi sổ kế toán; lập báo cáo tài chính; bảo quản tài liệu; tổ chức bộ máy và phân công nhiệm vụ trong bộ máy kế toán.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng tổ chức kế toán tại Bệnh viện Đa khoa Hà Đông trong bối cảnh tự chủ tài chính và áp dụng chế độ kế toán hành chính sự nghiệp mới.
  • Phát hiện các hạn chế về tổ chức bộ máy, hệ thống chứng từ, tài khoản, báo cáo và ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại bệnh viện trong vòng 3-6 tháng tới.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho các đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực y tế và các nhà quản lý ngành tài chính công.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đào tạo nâng cao năng lực cán bộ kế toán và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi áp dụng.

Hãy áp dụng những kiến thức và giải pháp trong luận văn để nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại đơn vị bạn, góp phần phát triển bền vững hệ thống y tế công lập.