Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt của thị trường sản xuất giày dép tại Việt Nam, việc quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp. Theo ước tính, chi phí sản xuất chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí hoạt động của doanh nghiệp sản xuất, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Luận văn tập trung nghiên cứu kế toán chi phí sản xuất (CPSX) và giá thành sản phẩm (GTSP) tại Công ty Cổ phần Giầy Thăng Long, một doanh nghiệp sản xuất giày dép có quy mô lớn và có ảnh hưởng tại thị trường Việt Nam. Nghiên cứu sử dụng số liệu thực tế của công ty trong Quý IV năm 2017 nhằm đánh giá thực trạng công tác kế toán CPSX và GTSP, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện phù hợp với đặc thù sản xuất và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là hệ thống hóa lý luận về kế toán CPSX và GTSP trong doanh nghiệp sản xuất, khảo sát thực trạng kế toán tại Công ty Cổ phần Giầy Thăng Long, đánh giá ưu nhược điểm trong công tác kế toán và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giá thành. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các sản phẩm giày thể thao nam – nữ, giày da và giày trẻ em, với dữ liệu thu thập tại công ty trong khoảng thời gian quý cuối năm 2017. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về chi phí và giá thành, hỗ trợ nhà quản trị trong việc ra quyết định sản xuất kinh doanh, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và chuẩn mực kế toán Việt Nam, đặc biệt là Chuẩn mực kế toán số 01 (VAS 01) về nguyên tắc kế toán chung, Chuẩn mực số 02 (VAS 02) về hàng tồn kho, Chuẩn mực số 03 và 04 về tài sản cố định hữu hình và vô hình. Các lý thuyết về phân loại chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm và mối quan hệ giữa chi phí và giá thành được hệ thống hóa từ góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. Mô hình phân tích chi phí – khối lượng – lợi nhuận (C-V-P) được áp dụng để đánh giá ảnh hưởng của chi phí đến giá thành và lợi nhuận doanh nghiệp.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chi phí sản xuất (CPSX): Tổng các khoản chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất, bao gồm nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung.
  • Giá thành sản phẩm (GTSP): Biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí sản xuất được tính cho một khối lượng sản phẩm hoàn thành trong kỳ.
  • Chi phí biến đổi và chi phí định phí: Phân loại chi phí theo mối quan hệ với mức độ hoạt động sản xuất.
  • Phương pháp tập hợp chi phí: Bao gồm phương pháp tập hợp trực tiếp và phân bổ gián tiếp nhằm xác định chi phí cho từng đối tượng sản phẩm.
  • Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang: Bao gồm đánh giá theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương và theo chi phí sản xuất định mức.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua quan sát trực tiếp quy trình sản xuất tại các phân xưởng của Công ty Cổ phần Giầy Thăng Long, phỏng vấn các bộ phận kế toán, sản xuất, thu mua và kiểm tra chất lượng nhằm hiểu rõ thực trạng kế toán CPSX và GTSP. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các văn bản pháp luật, chuẩn mực kế toán, tài liệu nội bộ công ty như báo cáo tài chính, báo cáo quản trị, chứng từ kế toán liên quan.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu kế toán của công ty trong Quý IV năm 2017, được lựa chọn nhằm đảm bảo tính đại diện và cập nhật. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng công cụ bảng tính Excel để thống kê, tổng hợp, so sánh và đánh giá các chỉ tiêu chi phí và giá thành. Quá trình phân tích tập trung vào việc xác định tỷ trọng các khoản chi phí, đánh giá sự phù hợp của phương pháp kế toán hiện hành, đồng thời so sánh với các chuẩn mực và thực tiễn trong ngành để đưa ra nhận định chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ trọng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 65-70% tổng chi phí sản xuất: Đây là khoản chi phí lớn nhất trong cấu trúc CPSX tại Công ty Cổ phần Giầy Thăng Long, phản ánh đặc thù ngành sản xuất giày dép sử dụng nhiều nguyên liệu chính và phụ.
  2. Chi phí nhân công trực tiếp chiếm khoảng 15-20% tổng chi phí sản xuất: Mức chi phí này phù hợp với quy mô lao động và công nghệ sản xuất hiện tại của công ty.
  3. Chi phí sản xuất chung chiếm khoảng 10-15% tổng chi phí: Bao gồm chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí quản lý phân xưởng. Việc phân bổ chi phí sản xuất chung còn chưa thực sự hợp lý, dẫn đến sai lệch trong tính giá thành sản phẩm.
  4. Phương pháp tính giá thành sản phẩm hiện tại chủ yếu dựa trên giá thành thực tế và định mức kế hoạch: Tuy nhiên, công ty chưa áp dụng đầy đủ các phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ, dẫn đến việc xác định giá thành chưa phản ánh chính xác chi phí thực tế phát sinh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc công ty tập trung nhiều vào kế toán tài chính, chưa chú trọng đầy đủ đến kế toán quản trị chi phí phục vụ quản lý nội bộ. Việc chưa xây dựng hệ thống báo cáo phân tích chi phí – khối lượng – lợi nhuận (C-V-P) làm hạn chế khả năng ra quyết định sản xuất tối ưu. So sánh với một số doanh nghiệp cùng ngành, tỷ trọng chi phí nguyên vật liệu và nhân công tương tự nhưng các doanh nghiệp khác đã áp dụng phương pháp phân bổ chi phí sản xuất chung theo tiêu thức phù hợp hơn, giúp nâng cao độ chính xác của giá thành sản phẩm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tròn thể hiện tỷ trọng các khoản chi phí trong tổng chi phí sản xuất, bảng so sánh giá thành kế hoạch và giá thành thực tế theo từng loại sản phẩm, cũng như bảng phân tích chi phí sản xuất chung theo từng phân xưởng. Những kết quả này cho thấy sự cần thiết phải hoàn thiện công tác kế toán CPSX và GTSP nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, giảm lãng phí và tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm: Xây dựng mô hình kế toán kết hợp giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị, áp dụng các phương pháp tập hợp và phân bổ chi phí phù hợp với đặc thù sản xuất giày dép. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng kế toán phối hợp với phòng sản xuất thực hiện.
  2. Áp dụng phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ theo chi phí sản xuất định mức: Giúp xác định giá thành chính xác hơn, giảm sai lệch trong báo cáo tài chính và quản trị. Thời gian triển khai trong quý tiếp theo, do phòng kế toán và kế hoạch sản xuất phối hợp thực hiện.
  3. Xây dựng hệ thống báo cáo phân tích chi phí – khối lượng – lợi nhuận (C-V-P): Cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho nhà quản trị trong việc ra quyết định sản xuất và kinh doanh. Thời gian hoàn thiện trong 9 tháng, do phòng kế toán quản trị chủ trì.
  4. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ kế toán: Đảm bảo nhân viên kế toán nắm vững các chuẩn mực kế toán hiện hành và kỹ năng phân tích chi phí, giá thành. Thời gian đào tạo định kỳ hàng năm, do phòng nhân sự phối hợp với phòng kế toán tổ chức.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất giày dép: Giúp hiểu rõ về công tác kế toán chi phí và giá thành, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và ra quyết định sản xuất kinh doanh.
  2. Chuyên viên kế toán và kiểm toán: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về phương pháp tập hợp, phân bổ chi phí và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất.
  3. Giảng viên và sinh viên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo thực tiễn, bổ sung kiến thức lý luận và ứng dụng trong lĩnh vực kế toán chi phí sản xuất.
  4. Các nhà nghiên cứu và chuyên gia tư vấn quản lý: Hỗ trợ trong việc xây dựng các giải pháp tối ưu hóa chi phí và giá thành sản phẩm cho doanh nghiệp sản xuất trong ngành giày dép và các ngành công nghiệp tương tự.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có vai trò gì trong doanh nghiệp?
    Kế toán CPSX và GTSP cung cấp thông tin chính xác về chi phí và giá thành, giúp nhà quản trị đánh giá hiệu quả sản xuất, kiểm soát chi phí và ra quyết định kinh doanh phù hợp. Ví dụ, việc xác định giá thành chính xác giúp doanh nghiệp định giá bán hợp lý, tăng sức cạnh tranh.

  2. Phương pháp tập hợp chi phí nào phù hợp với doanh nghiệp sản xuất giày dép?
    Phương pháp tập hợp trực tiếp kết hợp với phân bổ gián tiếp là phù hợp, do chi phí nguyên vật liệu và nhân công có thể xác định trực tiếp, trong khi chi phí sản xuất chung cần phân bổ theo tiêu thức hợp lý như tiền lương công nhân hoặc số giờ làm việc.

  3. Làm thế nào để đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ chính xác?
    Có thể áp dụng phương pháp đánh giá theo chi phí sản xuất định mức hoặc theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương, tùy thuộc vào đặc điểm sản xuất và khả năng xây dựng định mức chi phí của doanh nghiệp.

  4. Tại sao cần xây dựng hệ thống báo cáo phân tích chi phí – khối lượng – lợi nhuận (C-V-P)?
    Báo cáo C-V-P giúp nhà quản trị hiểu rõ mối quan hệ giữa chi phí, sản lượng và lợi nhuận, từ đó đưa ra các quyết định sản xuất, giá bán và kế hoạch kinh doanh hiệu quả hơn.

  5. Những khó khăn thường gặp khi áp dụng kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất?
    Khó khăn bao gồm việc thu thập dữ liệu chính xác, lựa chọn tiêu thức phân bổ phù hợp, đào tạo nhân viên kế toán và sự phối hợp giữa các phòng ban. Ví dụ, việc phân bổ chi phí sản xuất chung không hợp lý có thể dẫn đến sai lệch trong giá thành sản phẩm.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa các lý luận cơ bản về kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt trong ngành giày dép.
  • Thực trạng kế toán CPSX và GTSP tại Công ty Cổ phần Giầy Thăng Long còn tồn tại một số hạn chế như phương pháp phân bổ chi phí chưa hợp lý, đánh giá sản phẩm dở dang chưa chính xác.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán, áp dụng phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí định mức, xây dựng báo cáo phân tích chi phí – khối lượng – lợi nhuận và nâng cao năng lực nhân sự kế toán.
  • Thời gian triển khai các giải pháp dự kiến trong vòng 6-9 tháng, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giá thành, góp phần tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất giày dép và các ngành công nghiệp tương tự tham khảo và áp dụng các kết quả nghiên cứu để cải thiện công tác kế toán chi phí và giá thành sản phẩm.

Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp này để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giá thành sản phẩm, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp bạn!