Nghiên cứu nguồn tài nguyên phi gỗ tại Vườn Quốc gia Cúc Phương nhằm bảo tồn tri thức bản địa

• Tác giả: Nguyễn Thúy Huệ
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Nghĩa Thìn
• Trường học: Trường Đại Học Khoa Học Tự Nhiên
• Chuyên ngành: Thực vật học
• Đề tài: Nghiên cứu nguồn tài nguyên phi gỗ của hệ thực vật tại Vườn Quốc gia Cúc Phương nhằm bảo tồn những tri thức bản địa và nguồn gen quý
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sỹ khoa học
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu về tài nguyên phi gỗ
• 1.2. Tổng quan nghiên cứu cây được sử dụng làm thuốc
• 1.3. Tổng quan nghiên cứu về cây được sử dụng làm thức ăn cho người
• 1.4. Tổng quan nghiên cứu thức ăn cho Vọoc mông trắng
• 1.5. Tổng quan về khu vực nghiên cứu
• 1.5.1. Điều kiện tự nhiên. Vị trí địa lý. Lịch sử địa chất và địa hình. Thổ nhưỡng. Khí hậu thủy văn.
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng – phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Thời gian nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu. Phương pháp kế thừa. Phương pháp điều tra, phân tích – phân loại và xây dựng danh lục
• 2.4. Xử lý và trình bày mẫu
• 2.5. Xác định và kiểm tra tên khoa học
• 2.6. Xây dựng bảng danh lục thực vật
• 2.7. Phương pháp đánh giá một số đặc điểm của hệ thực vật
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đa dạng nguồn tài nguyên phi gỗ tại VQG Cúc Phương. Các loài cần được bảo vệ trong sách đỏ Việt Nam năm 2007
• 3.2. Các loài cần được bảo vệ theo Nghị định 32/2006/NĐ-CP. Các loài cần được bảo vệ theo khuyến cáo của UNEP - WCMC
• 3.3. Một số giải pháp quản lý bảo tồn
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về nghiên cứu tài nguyên phi gỗ tại Vườn Quốc gia Cúc Phương

Vườn Quốc gia Cúc Phương là một trong những khu vực đa dạng sinh học quan trọng của Việt Nam. Nơi đây không chỉ nổi bật với hệ thực vật phong phú mà còn là nơi lưu giữ nhiều tri thức bản địa quý giá. Nghiên cứu tài nguyên phi gỗ tại đây không chỉ giúp bảo tồn các loài thực vật mà còn góp phần bảo tồn văn hóa và tri thức của cộng đồng địa phương. Tài nguyên phi gỗ bao gồm các loại cây thuốc, thực phẩm và nguyên liệu cho các hoạt động sản xuất truyền thống.

1.1. Đặc điểm sinh thái và đa dạng sinh học tại VQG Cúc Phương

VQG Cúc Phương có hệ sinh thái đa dạng với nhiều loại thực vật và động vật quý hiếm. Nơi đây là môi trường sống của nhiều loài thực vật có giá trị kinh tế và y học. Việc nghiên cứu và bảo tồn các loài này là rất cần thiết để duy trì sự cân bằng sinh thái và bảo vệ nguồn gen quý.

1.2. Vai trò của tài nguyên phi gỗ trong đời sống cộng đồng

Tài nguyên phi gỗ không chỉ cung cấp thực phẩm và thuốc chữa bệnh mà còn đóng vai trò quan trọng trong văn hóa và phong tục tập quán của các dân tộc thiểu số. Những tri thức bản địa về cách sử dụng tài nguyên này cần được ghi chép và bảo tồn để không bị mai một.

II. Thách thức trong việc bảo tồn tài nguyên phi gỗ và tri thức bản địa

Mặc dù tài nguyên phi gỗ tại VQG Cúc Phương rất phong phú, nhưng việc bảo tồn chúng đang gặp nhiều thách thức. Sự phát triển kinh tế, khai thác tài nguyên bừa bãi và biến đổi khí hậu đang đe dọa đến sự tồn tại của nhiều loài thực vật. Hơn nữa, tri thức bản địa về sử dụng tài nguyên phi gỗ cũng đang dần bị lãng quên.

2.1. Tác động của khai thác tài nguyên đến hệ sinh thái

Khai thác tài nguyên phi gỗ không bền vững có thể dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học và mất cân bằng sinh thái. Nhiều loài thực vật quý hiếm đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng do bị khai thác quá mức.

2.2. Nguy cơ mất mát tri thức bản địa

Tri thức bản địa về sử dụng tài nguyên phi gỗ đang dần bị mai một do sự thay đổi lối sống và sự xâm nhập của văn hóa hiện đại. Việc không ghi chép và truyền lại những tri thức này có thể dẫn đến việc mất đi những giá trị văn hóa quý báu.

III. Phương pháp nghiên cứu tài nguyên phi gỗ tại VQG Cúc Phương

Để nghiên cứu tài nguyên phi gỗ tại VQG Cúc Phương, các nhà khoa học đã áp dụng nhiều phương pháp khác nhau. Những phương pháp này không chỉ giúp xác định các loài thực vật mà còn đánh giá giá trị sử dụng của chúng trong đời sống hàng ngày của cộng đồng địa phương.

3.1. Phương pháp điều tra và phân loại thực vật

Phương pháp điều tra thực địa được sử dụng để thu thập thông tin về các loài thực vật. Các mẫu thực vật được phân loại và ghi chép lại để xây dựng danh mục tài nguyên phi gỗ tại VQG Cúc Phương.

3.2. Phương pháp phỏng vấn cộng đồng địa phương

Phỏng vấn cộng đồng địa phương giúp thu thập tri thức bản địa về cách sử dụng tài nguyên phi gỗ. Những thông tin này rất quý giá trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của tài nguyên này.

IV. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn tại VQG Cúc Phương

Kết quả nghiên cứu tài nguyên phi gỗ tại VQG Cúc Phương đã chỉ ra sự phong phú của các loài thực vật và giá trị sử dụng của chúng. Những thông tin này không chỉ có giá trị khoa học mà còn có thể được ứng dụng trong việc phát triển kinh tế bền vững cho cộng đồng địa phương.

4.1. Danh mục các loài thực vật phi gỗ quý hiếm

Nghiên cứu đã xác định được nhiều loài thực vật quý hiếm cần được bảo vệ. Danh mục này sẽ là cơ sở để xây dựng các chương trình bảo tồn hiệu quả.

4.2. Ứng dụng tri thức bản địa trong phát triển bền vững

Tri thức bản địa về sử dụng tài nguyên phi gỗ có thể được ứng dụng trong các chương trình phát triển bền vững. Việc kết hợp giữa khoa học hiện đại và tri thức truyền thống sẽ giúp bảo tồn tài nguyên và nâng cao đời sống cộng đồng.

V. Kết luận và hướng đi tương lai cho nghiên cứu tài nguyên phi gỗ

Nghiên cứu tài nguyên phi gỗ tại VQG Cúc Phương không chỉ giúp bảo tồn đa dạng sinh học mà còn bảo tồn tri thức bản địa. Hướng đi tương lai cần tập trung vào việc phát triển các chương trình bảo tồn hiệu quả và nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của tài nguyên phi gỗ.

5.1. Đề xuất các giải pháp bảo tồn tài nguyên phi gỗ

Cần xây dựng các chương trình bảo tồn tài nguyên phi gỗ kết hợp với phát triển kinh tế bền vững. Các giải pháp này cần được thực hiện đồng bộ và có sự tham gia của cộng đồng địa phương.

5.2. Tăng cường giáo dục và truyền thông về tri thức bản địa

Giáo dục và truyền thông về tri thức bản địa là rất cần thiết để bảo tồn và phát huy giá trị của tài nguyên phi gỗ. Các chương trình giáo dục cần được thiết kế phù hợp với nhu cầu và đặc điểm của cộng đồng địa phương.