I. Tổng Quan Về Quản Lý Chi Ngân Sách Tỉnh Bắc Kạn
Trong hệ thống tài chính quốc gia, tài chính Nhà nước đóng vai trò chủ đạo, chi phối toàn bộ hệ thống. Sự vận động của các quan hệ tài chính tập trung của Nhà nước được thể hiện ở Ngân sách nhà nước (NSNN). Tương ứng với mỗi cấp chính quyền Nhà nước là một cấp NSNN. NSNN là một bộ phận quan trọng, không những là điều kiện vật chất cần thiết để Nhà nước có thể thực hiện được các chức năng nhiệm vụ của mình, mà còn là công cụ để Nhà nước tác động điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Để có nguồn tài chính đảm bảo thực hiện đầy đủ chức năng nhiệm vụ của Nhà nước, cần thực hiện tốt công tác quản lý NSNN. Thời gian qua, cùng với sự ra đời và hoàn thiện Luật NSNN, công tác quản lý NSNN đã đạt được kết quả quan trọng, nền tài chính được quản lý thống nhất trên toàn quốc, nâng cao tính chủ động và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc sử dụng NSNN, củng cố kỷ luật tài chính…
1.1. Khái niệm và đặc điểm của Ngân sách Nhà nước
Theo Bách khoa toàn thư về kinh tế học và khoa học quản lý do A.Silem biên soạn, “NSNN là một bản dự báo và cho phép thực hiện các khoản thu và các khoản chi trong năm của nhà nước”. Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, “NSNN là toàn bộ các khoản thu chi của nhà nước trong dự toán đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước”. Mặc dù cách định nghĩa về NSNN có khác nhau, nhưng điểm chung của các định nghĩa nêu trên là: NSNN là một kế hoạch thu, chi của nhà nước xây dựng cho một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm); kế hoạch này đã được cơ quan có thẩm quyền phê chuẩn; các khoản chi có mục đích là bảo đảm cho nhà nước thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao.
1.2. Vai trò của Chi Ngân sách Nhà nước cấp tỉnh
Chi NSNN có vai trò to lớn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế, thể hiện ở những nội dung cụ thể như sau: Chi NSNN góp phần tăng trưởng kinh tế: Được thực hiện thông qua các chính sách chi tiêu của ngân sách Chính phủ và các công cụ điều tiết vĩ mô để vừa khuyến khích, vừa gây ra sức ép với các doanh nghiệp nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Chi NSNN góp phần quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề xã hội như tiến bộ xã hội, công bằng xã hội và trong việc thực hiện các nhiệm vụ có tính chất chung toàn xã hội. Bằng nguồn thu NSNN, Nhà nước tích cực đầu tư vào những nơi, những vùng khó khăn để duy trì phát triển cân đối các lĩnh vực của đời sống xã hội như giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa, phúc lợi công cộng…
II. Thực Trạng Quản Lý Chi Ngân Sách Tỉnh Bắc Kạn Hiện Nay
Bắc Kạn là một tỉnh miền núi thuộc vùng Đông Bắc, với điểm xuất phát là một tỉnh nông nghiệp là chủ yếu, thu ngân sách hàng năm thấp, thu không đáp ứng được nhiệm vụ chi, hàng năm ngân sách Trung ương phải bổ sung cân đối gần 90%. Trong những năm qua cùng với sự phát triển chung của cả nước, tỉnh Bắc Kạn luôn nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện của Chính phủ cũng như các Bộ ngành Trung ương trên tất cả các lĩnh vực đặc biệt là lĩnh vực chi NSNN. Công tác quản lý chi NSNN tại tỉnh Bắc Kạn đã có nhiều đổi mới, đạt được tiến bộ đáng kể, góp phần phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội trên địa bàn Tỉnh, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện, an ninh quốc phòng được giữ vững, chính trị ổn định.
2.1. Phân cấp quản lý chi NSNN giữa các cấp chính quyền
Chi NSNN cấp tỉnh là các khoản chi mà chính quyền cấp tỉnh có quyền phân bổ cho các đơn vị trực thuộc sử dụng nhằm bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp tỉnh. Các khoản chi này được bao quát trong mục lục NSNN và được đưa vào dự toán NS, được HĐND ra quyết định phê chuẩn và được thực hiện trong một thời gian xác định. Nếu các khoản thu trên địa bàn tỉnh không đủ để cân đối cho các khoản chi theo chế độ chung thống nhất trong cả nước, NSTW sẽ cấp bổ sung để cân đối NSĐP. Ngoài ra, Luật NSNN năm 2015 cũng quy định chính quyền cấp tỉnh được phát hành trái phiếu tài trợ cho xây dựng cơ bản.
2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN tại Bắc Kạn
Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN tại tỉnh Bắc Kạn bao gồm cả yếu tố khách quan và chủ quan. Các yếu tố khách quan có thể là điều kiện kinh tế - xã hội của tỉnh, chính sách của trung ương, biến động thị trường. Các yếu tố chủ quan bao gồm năng lực quản lý của cán bộ, quy trình quản lý, hệ thống thông tin và kiểm soát nội bộ. Việc nhận diện và đánh giá đúng các nhân tố này là cơ sở để đưa ra các giải pháp phù hợp.
2.3. Đánh giá chung về công tác quản lý chi NSNN
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý chi NSNN của Tỉnh vẫn còn một số bất cập: Việc bố trí nguồn vốn NSNN cho các lĩnh vực chi ở địa phương còn dàn trải, tính bao cấp chưa được xoá bỏ triệt để, hiệu quả đầu tư còn thấp; việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) và chi thường xuyên ngân sách còn nhiều thất thoát, lãng phí.
III. Giải Pháp Hoàn Thiện Quản Lý Chi Ngân Sách Bắc Kạn
Để nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách tỉnh Bắc Kạn, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc hoàn thiện hệ thống định mức phân bổ, nâng cao hiệu quả công tác lập và phân bổ ngân sách, tăng cường kiểm tra, giám sát và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý tài chính ngân sách. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành để đảm bảo tính hiệu quả và minh bạch trong quản lý chi NSNN.
3.1. Rà soát hoàn thiện hệ thống định mức phân bổ chi NSNN
Cần rà soát, hoàn thiện hệ thống định mức phân bổ, định mức chi NSNN gắn với tăng cường phân cấp nhiệm vụ chi cho cấp huyện, cấp xã. Điều này giúp đảm bảo tính chủ động và trách nhiệm của các cấp chính quyền trong việc sử dụng NSNN, đồng thời tạo điều kiện để phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả hơn.
3.2. Hoàn thiện công tác lập phân bổ ngân sách theo thứ tự ưu tiên
Cần hoàn thiện công tác lập, phân bổ ngân sách theo thứ tự ưu tiên phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của tỉnh. Điều này giúp đảm bảo nguồn lực được tập trung vào các lĩnh vực trọng điểm, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
3.3. Nâng cao hiệu quả công tác chấp hành chi NSNN
Để nâng cao hiệu quả công tác chấp hành chi NSNN, cần tăng cường kiểm soát chi, đảm bảo chi đúng mục đích, đúng đối tượng và tiết kiệm. Đồng thời, cần có các biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về quản lý chi NSNN.
IV. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Quản Lý Ngân Sách Bắc Kạn
Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách là một xu hướng tất yếu trong bối cảnh hiện nay. Các phần mềm quản lý ngân sách giúp tăng cường tính minh bạch, hiệu quả và giảm thiểu sai sót trong quá trình quản lý. Tỉnh Bắc Kạn cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách để nâng cao hiệu quả hoạt động.
4.1. Triển khai phần mềm quản lý ngân sách đồng bộ
Cần triển khai phần mềm quản lý ngân sách đồng bộ trên toàn tỉnh, từ cấp tỉnh đến cấp xã. Phần mềm này cần đáp ứng các yêu cầu về quản lý thu, chi, kế toán, báo cáo và phân tích ngân sách.
4.2. Xây dựng cơ sở dữ liệu ngân sách tập trung
Cần xây dựng cơ sở dữ liệu ngân sách tập trung, đảm bảo tính thống nhất và đồng bộ của dữ liệu. Cơ sở dữ liệu này là nền tảng để phân tích, đánh giá và đưa ra các quyết định quản lý ngân sách hiệu quả.
4.3. Đào tạo cán bộ sử dụng phần mềm quản lý ngân sách
Cần đào tạo cán bộ sử dụng phần mềm quản lý ngân sách, đảm bảo cán bộ có đủ năng lực để khai thác và sử dụng hiệu quả phần mềm. Đồng thời, cần có các chính sách khuyến khích cán bộ ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý ngân sách.
V. Tăng Cường Kiểm Tra Giám Sát Chi Ngân Sách Tỉnh Bắc Kạn
Công tác kiểm tra, giám sát đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của quản lý chi ngân sách. Tỉnh Bắc Kạn cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát chi ngân sách, đặc biệt là các khoản chi đầu tư công và chi thường xuyên. Đồng thời, cần có các biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về quản lý chi ngân sách.
5.1. Kiểm tra định kỳ và đột xuất các đơn vị sử dụng ngân sách
Cần thực hiện kiểm tra định kỳ và đột xuất các đơn vị sử dụng ngân sách, đảm bảo các đơn vị sử dụng ngân sách đúng mục đích, đúng đối tượng và tiết kiệm. Đồng thời, cần có các biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về quản lý chi NSNN.
5.2. Tăng cường giám sát của cộng đồng
Cần tăng cường giám sát của cộng đồng đối với công tác quản lý chi ngân sách. Điều này giúp tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cơ quan quản lý nhà nước.
5.3. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm
Cần có các biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về quản lý chi ngân sách. Điều này giúp răn đe và phòng ngừa các hành vi vi phạm, đồng thời đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.
VI. Đề Xuất Giải Pháp Cải Cách Tài Chính Công Tại Bắc Kạn
Để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công nói chung và quản lý chi ngân sách nói riêng, tỉnh Bắc Kạn cần thực hiện các giải pháp cải cách tài chính công. Các giải pháp này cần tập trung vào việc hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực quản lý và tăng cường tính minh bạch, trách nhiệm giải trình.
6.1. Hoàn thiện thể chế quản lý tài chính công
Cần hoàn thiện thể chế quản lý tài chính công, đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và hiệu quả. Đồng thời, cần có các quy định cụ thể về phân cấp quản lý, trách nhiệm giải trình và kiểm soát nội bộ.
6.2. Nâng cao năng lực quản lý tài chính công
Cần nâng cao năng lực quản lý tài chính công cho đội ngũ cán bộ, công chức. Điều này giúp đảm bảo cán bộ có đủ kiến thức và kỹ năng để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.
6.3. Tăng cường tính minh bạch trách nhiệm giải trình
Cần tăng cường tính minh bạch, trách nhiệm giải trình trong quản lý tài chính công. Điều này giúp tăng cường sự tin tưởng của người dân và doanh nghiệp đối với các cơ quan quản lý nhà nước.
