Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, chất lượng nguồn nhân lực (NNL) được xem là yếu tố then chốt quyết định sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Tại Việt Nam, Kiem toan nha nuoc (KTNN) đã trải qua hơn 20 năm hình thành và phát triển, luôn coi trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, công tác đào tạo nguồn nhân lực tại KTNN vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Nghiên cứu này tập trung đánh giá thực trạng đào tạo nguồn nhân lực tại KTNN Việt Nam trong giai đoạn 2015-2017, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị và phát triển của ngành.

Mục tiêu cụ thể của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận về đào tạo nguồn nhân lực trong tổ chức, phân tích thực trạng đào tạo tại KTNN, xác định các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại KTNN Việt Nam, với dữ liệu thu thập từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2018, dựa trên khảo sát 238 chuyên gia, lãnh đạo quản lý, công chức, viên chức đang làm việc tại KTNN. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cái nhìn tổng quan, thực tiễn về công tác đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực kiểm toán nhà nước, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của KTNN trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn xây dựng trên cơ sở lý thuyết về nguồn nhân lực và đào tạo trong tổ chức. Khái niệm nguồn nhân lực được hiểu là toàn bộ dân cư có khả năng lao động, bao gồm thể lực và trí lực, là nguồn lực xã hội quan trọng cho sự phát triển (Nguyễn Tiếp, 2009; Trần Xuân Cầu & Mai Quốc Chánh, 2008). Đào tạo nguồn nhân lực là quá trình trang bị kiến thức, kỹ năng, năng lực cho người lao động nhằm thực hiện hiệu quả chức năng, nhiệm vụ của mình (Nguyễn Ngọc Quân & Nguyễn Văn Diễm, 2012).

Luận văn áp dụng mô hình đánh giá hiệu quả đào tạo của Kirkpatrick gồm 4 cấp độ: phản ứng, nhận thức, hành vi và kết quả kinh doanh. Ngoài ra, mô hình các yếu tố tổ chức (Organizational Elements Model) cũng được sử dụng để phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến công tác đào tạo, bao gồm đầu vào, quá trình đào tạo, kết quả và đầu ra.

Các khái niệm chính bao gồm: xác định nhu cầu đào tạo, mục tiêu đào tạo, lựa chọn đối tượng đào tạo, xây dựng chương trình và phương pháp đào tạo, đánh giá hiệu quả đào tạo, cũng như các nhân tố bên trong và bên ngoài tổ chức ảnh hưởng đến đào tạo.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính của nghiên cứu bao gồm dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, tài liệu của KTNN và các bộ ngành liên quan, cùng dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 238 đối tượng là chuyên gia, lãnh đạo quản lý, công chức, viên chức tại KTNN. Cỡ mẫu được chọn dựa trên phương pháp chọn mẫu thuận tiện và có tính đại diện cho các nhóm đối tượng trong KTNN.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả để tổng hợp đặc điểm đối tượng khảo sát, phân tích so sánh các chỉ tiêu đào tạo qua các năm 2015-2017 nhằm đánh giá sự thay đổi, đồng thời phân tích tổng hợp các nhân tố ảnh hưởng đến công tác đào tạo. Phần mềm Excel 2010 được sử dụng để nhập liệu và tính toán điểm trung bình, phục vụ cho việc đánh giá mức độ đồng ý của đối tượng khảo sát với các nội dung nghiên cứu.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2018, bao gồm thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích thông tin, viết báo cáo và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn nhân lực KTNN: Tổng số cán bộ, công chức, viên chức của KTNN tăng từ 1.751 người năm 2015 lên 1.938 người năm 2017, tương đương tốc độ tăng 10,68%. Trong đó, công chức ngạch kiểm toán viên chiếm 77%, với 1.511 người, cho thấy sự phát triển ổn định về quy mô nguồn nhân lực.

  2. Chất lượng đào tạo còn hạn chế: Chương trình và tài liệu đào tạo chưa đồng bộ, thiếu nhiều tài liệu về kỹ năng kiểm toán theo từng cấp độ, bồi dưỡng chuyên sâu theo lĩnh vực kiểm toán. Đội ngũ giảng viên có kinh nghiệm còn thiếu, đặc biệt giảng viên cơ hữu, còn hạn chế về việc tuân thủ quy trình chuẩn bị bài giảng và truyền đạt kiến thức.

  3. Nguồn lực vật chất và kinh phí đào tạo: Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, kinh phí và năng lực quản lý đào tạo tại KTNN còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác đào tạo. Kinh phí đào tạo giai đoạn 2015-2017 chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu phát triển nguồn nhân lực.

  4. Nhân tố ảnh hưởng đến đào tạo: Các nhân tố bên trong như quan điểm lãnh đạo, đặc điểm nguồn nhân lực, năng lực bộ phận đào tạo có ảnh hưởng lớn đến công tác đào tạo. Nhân tố bên ngoài như pháp luật nhà nước, xu hướng phát triển công nghệ thông tin và thị trường lao động kiểm toán cũng tác động mạnh mẽ đến yêu cầu đổi mới đào tạo.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy KTNN đã có sự phát triển về số lượng nguồn nhân lực, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán nhà nước. Tuy nhiên, chất lượng đào tạo chưa tương xứng với yêu cầu ngày càng cao của công tác kiểm toán trong bối cảnh hội nhập quốc tế và ứng dụng công nghệ thông tin. Việc thiếu đồng bộ trong chương trình, tài liệu và đội ngũ giảng viên hạn chế làm giảm hiệu quả đào tạo, tương tự với các nghiên cứu về đào tạo công chức tại các bộ ngành khác.

Phân tích dữ liệu qua biểu đồ tăng trưởng số lượng cán bộ và bảng đánh giá mức độ đồng ý của đối tượng khảo sát về các nội dung đào tạo minh họa rõ sự cần thiết phải cải tiến chương trình và phương pháp đào tạo. Việc đầu tư cơ sở vật chất và kinh phí cũng cần được tăng cường để đáp ứng yêu cầu đào tạo chất lượng cao.

So sánh với kinh nghiệm đào tạo nguồn nhân lực tại Bộ Tài chính và Bộ Giao thông vận tải, KTNN cần xây dựng chương trình đào tạo dài hạn và ngắn hạn phù hợp với từng nhóm đối tượng, đồng thời thiết kế các khóa học chuyên sâu gắn liền với thực tiễn công việc kiểm toán. Việc kiểm soát chất lượng đào tạo cũng cần được thực hiện nghiêm ngặt hơn để nâng cao hiệu quả.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xác định nhu cầu đào tạo sát với yêu cầu công việc: Tổ chức khảo sát định kỳ để cập nhật nhu cầu đào tạo theo từng vị trí việc làm tại KTNN, đảm bảo chương trình đào tạo phù hợp với thực tế và yêu cầu nhiệm vụ. Thời gian thực hiện: hàng năm. Chủ thể: Ban Tổ chức cán bộ KTNN.

  2. Xây dựng chương trình đào tạo rõ ràng, khoa học: Thiết kế chương trình đào tạo theo hướng đổi mới, tăng thời lượng thực hành, giảm lý thuyết, phù hợp với từng nhóm đối tượng học viên. Thời gian: trong 1-2 năm tới. Chủ thể: Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ KTNN.

  3. Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên: Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng sư phạm cho giảng viên cơ hữu và giảng viên kiêm chức, đồng thời thu hút giảng viên chuyên gia từ các trường đại học uy tín. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Ban Giám hiệu Trường Đào tạo KTNN.

  4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và kinh phí đào tạo: Đề xuất cấp trên tăng kinh phí đào tạo, cải thiện trang thiết bị, phòng học, tài liệu học tập để tạo điều kiện tốt nhất cho công tác đào tạo. Thời gian: kế hoạch 3 năm. Chủ thể: Ban Tài chính KTNN phối hợp với Ban Tổ chức cán bộ.

  5. Xây dựng hệ thống đánh giá và kiểm soát chất lượng đào tạo: Áp dụng mô hình đánh giá hiệu quả đào tạo theo 4 cấp độ của Kirkpatrick, thực hiện đánh giá định kỳ để điều chỉnh chương trình và phương pháp đào tạo phù hợp. Thời gian: triển khai trong 1 năm. Chủ thể: Ban Quản lý đào tạo KTNN.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý KTNN: Giúp hiểu rõ thực trạng và các nhân tố ảnh hưởng đến công tác đào tạo nguồn nhân lực, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch đào tạo hiệu quả.

  2. Nhà hoạch định chính sách đào tạo công chức, viên chức: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế các chương trình đào tạo phù hợp với đặc thù ngành kiểm toán nhà nước.

  3. Giảng viên và cán bộ phụ trách đào tạo tại KTNN: Hỗ trợ trong việc xây dựng chương trình, lựa chọn phương pháp đào tạo và đánh giá hiệu quả đào tạo.

  4. Nghiên cứu sinh, học viên cao học chuyên ngành Quản trị nhân lực và Kiểm toán: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu liên quan đến đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực công và kiểm toán.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao đào tạo nguồn nhân lực tại KTNN lại quan trọng?
    Đào tạo giúp nâng cao trình độ, kỹ năng cho cán bộ, công chức, viên chức, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác kiểm toán trong bối cảnh hội nhập và ứng dụng công nghệ mới.

  2. Những hạn chế chính trong công tác đào tạo tại KTNN hiện nay là gì?
    Chương trình và tài liệu chưa đồng bộ, đội ngũ giảng viên thiếu kinh nghiệm, điều kiện cơ sở vật chất và kinh phí còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo.

  3. Phương pháp đào tạo nào được áp dụng tại KTNN?
    KTNN áp dụng đa dạng phương pháp như đào tạo trong công việc, đào tạo ngoài công việc, đào tạo từ xa, kết hợp lý thuyết và thực hành nhằm nâng cao hiệu quả.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả đào tạo tại KTNN?
    Áp dụng mô hình đánh giá 4 cấp độ của Kirkpatrick, từ phản ứng của học viên đến kết quả kinh doanh, giúp đánh giá toàn diện hiệu quả đào tạo.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao chất lượng đào tạo?
    Xác định nhu cầu sát thực tế, xây dựng chương trình khoa học, nâng cao năng lực giảng viên, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và kinh phí, đồng thời thiết lập hệ thống đánh giá chất lượng đào tạo.

Kết luận

  • KTNN đã phát triển nguồn nhân lực cả về số lượng và chất lượng trong giai đoạn 2015-2017, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán.
  • Công tác đào tạo còn nhiều hạn chế về chương trình, tài liệu, đội ngũ giảng viên và điều kiện vật chất, kinh phí.
  • Các nhân tố bên trong và bên ngoài tổ chức đều ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo nguồn nhân lực tại KTNN.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp toàn diện nhằm hoàn thiện công tác đào tạo, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị và phát triển ngành trong bối cảnh hội nhập.
  • Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá hiệu quả đào tạo để đảm bảo chất lượng và sự phát triển bền vững của nguồn nhân lực KTNN.

Hành động ngay: Các đơn vị liên quan tại KTNN cần phối hợp triển khai các giải pháp cải tiến đào tạo, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần phát triển ngành kiểm toán nhà nước Việt Nam.