I. Vai trò then chốt của đào tạo cán bộ công chức xã Long Xuyên
Luận văn đào tạo cán bộ công chức xã tại Long Xuyên là một đề tài nghiên cứu về cán bộ công chức Long Xuyên mang tính hệ thống và cấp thiết. Chính quyền cấp xã, theo Hiến pháp Việt Nam, giữ vị trí nền tảng trong hệ thống hành chính nhà nước. Sự vững mạnh của chính quyền cơ sở quyết định trực tiếp đến hiệu quả triển khai chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước và sự phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Trọng tâm của bộ máy này chính là đội ngũ cán bộ, công chức (CBCC) cấp xã – những người trực tiếp làm việc, tiếp xúc và giải quyết các vấn đề của nhân dân. Do đó, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức xã thông qua công tác đào tạo, bồi dưỡng là nhiệm vụ chiến lược, ảnh hưởng sâu sắc đến năng lực thực thi công vụ và sự thành bại của sự nghiệp đổi mới. Luận văn này tập trung phân tích sâu sắc quá trình thực hiện chính sách đào tạo cán bộ cơ sở tại thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang, trong giai đoạn 2016-2020. Mục tiêu là xác định những thành tựu, chỉ ra các hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp khả thi nhằm hoàn thiện chính sách, góp phần xây dựng đội ngũ CBCC chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và cải cách hành chính ở Long Xuyên.
1.1. Tầm quan trọng của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã
CBCC cấp xã là cầu nối trực tiếp giữa chính quyền và người dân. Họ có vai trò phổ biến, triển khai và vận động nhân dân thực hiện các chủ trương, chính sách. Chất lượng hoạt động của đội ngũ này tác động trực tiếp đến hiệu quả quản lý nhà nước ở cấp xã. Đặc điểm của CBCC cấp xã mang tính đa dạng và phức tạp. Họ phải xử lý nhiều lĩnh vực công việc, từ hành chính, kinh tế đến văn hóa - xã hội. Trình độ của đội ngũ này đã được nâng lên, tuy nhiên vẫn còn bất cập, đặc biệt ở các vùng xa. Một đặc thù quan trọng là một phần CBCC cấp xã do nhân dân bầu ra, dẫn đến sự biến động nhân sự theo nhiệm kỳ. Vì vậy, việc bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho công chức cấp xã một cách thường xuyên và có hệ thống là yêu cầu tất yếu để đảm bảo tính liên tục và hiệu quả trong quản lý.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu về chính sách đào tạo cán bộ cơ sở
Nghiên cứu này đặt ra mục tiêu chính là đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả thực hiện chính sách đào tạo, bồi dưỡng (ĐT-BD) CBCC cấp xã tại TP. Long Xuyên. Để đạt được mục tiêu đó, luận văn thực hiện ba nhiệm vụ trọng tâm. Thứ nhất, hệ thống hóa cơ sở lý luận về việc thực hiện chính sách ĐT-BD đối với CBCC cấp xã. Thứ hai, phân tích và đánh giá hiệu quả đào tạo công chức dựa trên thực trạng công tác đào tạo cán bộ tại Long Xuyên, chỉ rõ những thành tựu và hạn chế trong giai đoạn 2016-2020. Thứ ba, trên cơ sở phân tích thực trạng, đề xuất các định hướng và giải pháp đào tạo nguồn nhân lực công cụ thể, khả thi nhằm góp phần phát triển nguồn nhân lực khu vực công tại địa phương trong thời gian tới.
II. Phân tích thực trạng công tác đào tạo cán bộ tại Long Xuyên
Thành phố Long Xuyên, trung tâm kinh tế - chính trị của tỉnh An Giang, luôn xem công tác ĐT-BD cán bộ là một nhiệm vụ trọng tâm. Giai đoạn 2016-2020, địa phương đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tính đến tháng 12/2020, tổng số CBCC cấp xã là 503 người. Về trình độ, 100% có trình độ văn hóa THPT trở lên. Tỷ lệ có trình độ đại học và thạc sĩ ngày càng tăng, lần lượt chiếm 69,98% và 17,69% [42]. Công tác đào tạo lý luận chính trị cũng được chú trọng, với 291 người có trình độ từ trung cấp trở lên. Những con số này phản ánh nỗ lực của Thành ủy và UBND thành phố trong việc chuẩn hóa và nâng cao chất lượng đội ngũ. Tuy nhiên, thực trạng công tác đào tạo cán bộ tại Long Xuyên vẫn còn nhiều thách thức. Tỷ lệ CBCC có trình độ cao đẳng, trung cấp vẫn còn 12,33%. Đặc biệt, số lượng công chức chưa qua đào tạo về nghiệp vụ quản lý nhà nước chiếm tới 77,73% [42]. Đây là một rào cản lớn đối với việc nâng cao năng lực thực thi công vụ. Bên cạnh đó, trình độ ngoại ngữ và tin học ứng dụng trong công việc còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của chính quyền điện tử và hội nhập.
2.1. Đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ công chức xã hiện tại
Chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã tại Long Xuyên đã có sự chuyển biến tích cực. Cơ cấu độ tuổi đang dần được trẻ hóa, với 43,9% CBCC dưới 40 tuổi [42]. Trình độ chuyên môn được cải thiện rõ rệt, tỷ lệ thạc sĩ tăng từ 10,16% (2016) lên 17,69% (2020). Tương tự, trình độ lý luận chính trị cũng tăng đều qua các năm. Tuy nhiên, vẫn tồn tại sự không đồng đều về chất lượng giữa các đơn vị phường, xã. Một số CBCC, đặc biệt là cán bộ không chuyên trách, còn lúng túng trong xử lý công việc. Theo đánh giá của Ban Thường vụ Thành ủy Long Xuyên, việc bố trí, sử dụng cán bộ đôi khi còn bất cập, chồng chéo nhiệm vụ. Việc đánh giá hiệu quả đào tạo công chức cần được thực hiện một cách toàn diện hơn để xác định đúng nhu cầu và xây dựng lộ trình bồi dưỡng phù hợp cho từng cá nhân.
2.2. Những hạn chế trong năng lực thực thi công vụ của cán bộ
Bên cạnh những tiến bộ về bằng cấp, năng lực thực thi công vụ thực tế của một bộ phận CBCC cấp xã vẫn là một vấn đề cần quan tâm. Hạn chế lớn nhất là kỹ năng nghiệp vụ chuyên ngành. Báo cáo của Phòng Nội vụ cho thấy một tỷ lệ lớn công chức chưa được đào tạo về quản lý nhà nước ở cấp xã, dẫn đến việc áp dụng các quy định, quy trình hành chính còn máy móc, thiếu linh hoạt. Các kỹ năng mềm như giao tiếp, xử lý tình huống, và ứng dụng công nghệ thông tin còn yếu. Chỉ có 2,78% CBCC có thể sử dụng ngoại ngữ trong công việc [42]. Những hạn chế này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp, làm chậm tiến trình cải cách hành chính ở Long Xuyên.
III. Phương pháp thực hiện chính sách đào tạo công chức hiệu quả
Để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức xã, việc triển khai chính sách đào tạo cán bộ cơ sở tại Long Xuyên được thực hiện theo một quy trình bài bản, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan. Quá trình này bắt đầu từ việc lập kế hoạch hàng năm, tổ chức phổ biến, phân công nhiệm vụ, triển khai các khóa học, và cuối cùng là theo dõi, đánh giá. Phòng Nội vụ thành phố đóng vai trò chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan như Trường Chính trị tỉnh, Trung tâm Bồi dưỡng chính trị thành phố, và UBND các phường, xã. Một trong những văn bản pháp lý quan trọng là Quyết định số 1300/QĐ-UBND ban hành Quy chế ĐT-BD CBCC, viên chức, tạo ra khung khổ rõ ràng về trách nhiệm, quyền lợi và nghĩa vụ của các bên tham gia. Việc lập kế hoạch được thực hiện dựa trên khảo sát nhu cầu thực tế từ cơ sở và định hướng phát triển của thành phố, đảm bảo các chương trình đào tạo bám sát yêu cầu công việc, góp phần thiết thực vào việc phát triển nguồn nhân lực khu vực công.
3.1. Quy trình lập kế hoạch và phổ biến chính sách đào tạo
Hàng năm, Phòng Nội vụ thành phố chủ trì xây dựng kế hoạch ĐT-BD chi tiết. Kế hoạch này xác định rõ mục tiêu, nội dung, đối tượng, thời gian, và kinh phí. Các cơ quan, đơn vị cơ sở đăng ký nhu cầu cử CBCC tham gia, từ đó tổng hợp để xây dựng các lớp học phù hợp. Kết quả khảo sát cho thấy, kế hoạch được đánh giá khá tốt về tính phù hợp với thực tiễn (điểm trung bình 4,05/5). Sau khi kế hoạch được phê duyệt, công tác phổ biến, tuyên truyền được triển khai qua nhiều kênh: hội nghị quán triệt, công văn hướng dẫn, Cổng thông tin điện tử thành phố, và hệ thống loa truyền thanh cấp xã. Tuy nhiên, các hình thức tuyên truyền được đánh giá là chưa thực sự đa dạng và hiệu quả (điểm trung bình 3,05/5), cần được cải thiện để thu hút sự tham gia tích cực hơn từ đội ngũ CBCC.
3.2. Cơ chế phân công phối hợp giữa các đơn vị liên quan
Sự thành công của chính sách phụ thuộc rất nhiều vào cơ chế phân công và phối hợp. Tại Long Xuyên, có sự phân nhiệm khá rõ ràng. Phòng Nội vụ chịu trách nhiệm quản lý chung, xây dựng kế hoạch và giám sát. Các cơ sở đào tạo như Trường Chính trị tỉnh và Trung tâm BDCT thành phố cung cấp chương trình, giảng viên và cơ sở vật chất. UBND các phường, xã có trách nhiệm lựa chọn đúng đối tượng và tạo điều kiện cho CBCC tham gia học tập. Phòng Kế hoạch - Tài chính đảm bảo nguồn kinh phí. Kết quả khảo sát cho thấy, công tác phân công, phối hợp được đánh giá tương đối tốt, không có sự chồng chéo nhiệm vụ (điểm trung bình 3,36/5). Sự phối hợp này tạo ra sức mạnh tổng hợp, giúp các hoạt động bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho công chức cấp xã diễn ra thuận lợi.
IV. Bí quyết bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho công chức cấp xã
Nội dung và hình thức ĐT-BD là yếu tố quyết định trực tiếp đến chất lượng đầu ra. Tại Long Xuyên, chương trình đào tạo được xây dựng đa dạng, bao quát nhiều lĩnh vực nhằm trang bị kiến thức và kỹ năng toàn diện cho CBCC cấp xã. Trọng tâm của công tác này là bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho công chức cấp xã, kết hợp giữa lý luận và thực tiễn. Các nội dung được chia thành ba nhóm chính: đào tạo về lý luận chính trị, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ và kiến thức quản lý nhà nước, và cập nhật các kỹ năng bổ trợ như ngoại ngữ, tin học. Các hình thức đào tạo cũng được linh hoạt áp dụng, từ tập trung, bán tập trung đến từng bước triển khai hình thức từ xa, trực tuyến. Sự kết hợp này nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho CBCC vừa hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn, vừa có thể tham gia học tập để nâng cao trình độ, góp phần xây dựng một nền hành chính chuyên nghiệp, hiệu quả tại cơ sở. Đây chính là kinh nghiệm đào tạo cán bộ tại An Giang có thể nhân rộng.
4.1. Nội dung đào tạo lý luận chính trị và quản lý nhà nước
Đào tạo lý luận chính trị là nội dung bắt buộc nhằm xây dựng đội ngũ CBCC có lập trường chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt. Các lớp trung cấp, cao cấp lý luận chính trị giúp cán bộ quán triệt chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước. Song song đó, bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước ở cấp xã là cực kỳ quan trọng. Các chương trình bồi dưỡng theo ngạch chuyên viên, chuyên viên chính giúp CBCC nắm vững quy trình, nghiệp vụ hành chính, nâng cao hiệu quả giải quyết công việc. Đây là nền tảng để cải thiện năng lực thực thi công vụ và thực hiện mục tiêu chuyên môn hóa đội ngũ CBCC cấp xã theo vị trí việc làm.
4.2. Các hình thức bồi dưỡng kỹ năng mềm và nghiệp vụ chuyên ngành
Bên cạnh kiến thức nền tảng, các khóa bồi dưỡng ngắn hạn về kỹ năng nghiệp vụ chuyên ngành và kỹ năng mềm đóng vai trò thiết yếu. Các kỹ năng như giao tiếp với công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, lập kế hoạch công tác được chú trọng. Thành phố cũng tổ chức các lớp bồi dưỡng về tin học theo chuẩn và ngoại ngữ để đáp ứng yêu cầu của chính quyền điện tử. Các hình thức đào tạo được lựa chọn linh hoạt. Hình thức tập trung thường dành cho các khóa dài hạn như lý luận chính trị. Hình thức bán tập trung phù hợp với các lớp bồi dưỡng kỹ năng, giúp CBCC không bị gián đoạn công việc quá lâu. Việc đa dạng hóa hình thức và nội dung là giải pháp đào tạo nguồn nhân lực công hiệu quả, đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của cán bộ.
V. Đánh giá hiệu quả đào tạo công chức và bài học kinh nghiệm
Việc đánh giá hiệu quả đào tạo công chức là bước quan trọng để khẳng định tính đúng đắn của chính sách và rút ra bài học cho các giai đoạn tiếp theo. Tại Long Xuyên, hiệu quả của công tác ĐT-BD được thể hiện rõ qua sự cải thiện về chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã giai đoạn 2016-2020. Tỷ lệ cán bộ đạt chuẩn và trên chuẩn về trình độ chuyên môn, chính trị đã tăng lên đáng kể. Nỗ lực này góp phần trực tiếp vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền cơ sở. Tuy nhiên, quá trình này cũng bộc lộ một số hạn chế như kế hoạch đôi khi chưa sát thực tiễn, sự phối hợp còn chồng chéo. Từ thực tiễn tại Long Xuyên và kinh nghiệm đào tạo cán bộ tại An Giang cũng như các địa phương khác như Lạng Sơn, Đà Nẵng, có thể rút ra nhiều bài học quý báu. Điều cốt lõi là cần đổi mới quy trình xác định nhu cầu đào tạo, gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo và sử dụng cán bộ, đồng thời xây dựng tiêu chí đánh giá chất lượng sau đào tạo một cách khoa học và thực chất.
5.1. Kết quả đạt được trong giai đoạn 2016 2020 tại Long Xuyên
Trong 5 năm, Thành ủy và UBND thành phố Long Xuyên đã cử hàng nghìn lượt cán bộ tham gia các khóa ĐT-BD. Cụ thể, đã cử đi đào tạo 29 đồng chí cao cấp lý luận chính trị, 291 đồng chí trung cấp lý luận chính trị, 69 đồng chí sau đại học [42]. Tỷ lệ CBCC cấp xã có trình độ đại học tăng từ 56,25% (2016) lên 69,98% (2020). Tỷ lệ đảng viên trong đội ngũ CBCC cũng tăng lên 95,43%. Những kết quả này cho thấy sự đầu tư đúng hướng và quyết tâm chính trị cao của địa phương trong việc phát triển nguồn nhân lực khu vực công, tạo ra một đội ngũ cán bộ có trình độ, bản lĩnh chính trị vững vàng, từng bước đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
5.2. Kinh nghiệm đào tạo cán bộ từ các địa phương khác
Nghiên cứu kinh nghiệm từ quận Thanh Khê (Đà Nẵng) cho thấy tầm quan trọng của việc đổi mới toàn diện quy trình, từ xác định nhu cầu đến xây dựng chương trình và đánh giá sau đào tạo. Tại đây, việc đào tạo được gắn chặt với khung năng lực và vị trí việc làm. Bài học từ Lạng Sơn nhấn mạnh sự cần thiết phải giải quyết dứt điểm tình trạng cán bộ chưa đạt chuẩn. Từ những kinh nghiệm này, bài học cho Long Xuyên là: cần nâng cao nhận thức của lãnh đạo các cấp về vai trò của ĐT-BD; có quy định bắt buộc về đào tạo trước khi bổ nhiệm; đổi mới chương trình, giáo trình theo hướng thực tiễn; và quan trọng nhất là tăng cường kiểm tra, đánh giá chất lượng công chức sau khi được đào tạo để đảm bảo hiệu quả thực chất.
