Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của ngành xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt là tại tỉnh An Giang, việc lựa chọn nhà cung cấp vật liệu xây dựng như cốp pha, cốt thép và bê tông đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo chất lượng, tiến độ và chi phí của các công trình. Theo ước tính, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân hàng năm của An Giang đạt gần 9,42% trong những năm gần đây, kéo theo nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng tăng cao. Tuy nhiên, việc cung cấp vật liệu còn gặp nhiều khó khăn như chậm tiến độ giao hàng, chất lượng không đồng đều và chi phí biến động mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư xây dựng.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là xây dựng mô hình lựa chọn nhà cung cấp cốp pha, cốt thép và bê tông cho các công trình xây dựng sử dụng quy trình phân cấp thứ bậc AHP (Analytical Hierarchy Process) tại tỉnh An Giang. Nghiên cứu tập trung khảo sát các tiêu chí ảnh hưởng đến việc lựa chọn nhà cung cấp, bao gồm vận chuyển, thương hiệu, chất lượng, chi phí và kỹ thuật, nhằm giúp chủ đầu tư và nhà thầu thi công có cơ sở lựa chọn phù hợp, giảm thiểu phát sinh chi phí và đảm bảo tiến độ thi công.

Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại các công trình xây dựng sử dụng vốn ngân sách trên địa bàn tỉnh An Giang, bao gồm các công trình giáo dục, y tế và trụ sở làm việc. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn trong việc nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng, đồng thời góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong giai đoạn tới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết và mô hình phân tích thứ bậc AHP do GS. Saaty phát triển, một công cụ hỗ trợ ra quyết định đa tiêu chí hiệu quả trong các bài toán phức tạp. AHP cho phép phân rã vấn đề lựa chọn nhà cung cấp thành các cấp bậc gồm mục tiêu, tiêu chí và các phương án lựa chọn, từ đó xác định trọng số ưu tiên cho từng tiêu chí và phương án dựa trên so sánh cặp đôi.

Hai lý thuyết chính được áp dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Lý thuyết ra quyết định đa tiêu chí (MCDM): Giúp đánh giá và lựa chọn các phương án dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, phù hợp với tính chất phức tạp của việc lựa chọn nhà cung cấp vật liệu xây dựng.
  • Mô hình phân cấp thứ bậc AHP: Cung cấp quy trình cụ thể gồm phân rã vấn đề, xây dựng cây phân cấp, so sánh cặp đôi, tính trọng số, kiểm tra tính nhất quán và tổng hợp kết quả để ra quyết định tối ưu.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: vận chuyển, thương hiệu, chất lượng, chi phí, kỹ thuật, trọng số tiêu chí, ma trận so sánh cặp đôi, chỉ số nhất quán (CR), và vector ưu tiên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được tiến hành qua ba giai đoạn khảo sát với tổng số mẫu là 20 chuyên gia, bao gồm chủ đầu tư, nhà thầu thi công và đơn vị tư vấn trên địa bàn tỉnh An Giang. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu phi xác suất theo phương pháp thuận tiện và chuyên gia nhằm đảm bảo thu thập được dữ liệu chất lượng từ những người có kinh nghiệm thực tiễn.

Quy trình thu thập số liệu gồm:

  • Giai đoạn 1: Khảo sát sơ bộ để xác định các tiêu chí và nhà cung cấp tiềm năng.
  • Giai đoạn 2: Khảo sát chính thức để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các tiêu chí đến việc lựa chọn nhà cung cấp.
  • Giai đoạn 3: Thu thập dữ liệu để xây dựng mô hình AHP, so sánh cặp đôi các tiêu chí và phương án lựa chọn.

Phương pháp phân tích sử dụng các công cụ thống kê như kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha (hệ số α ≥ 0,80), phân tích phương sai ANOVA để kiểm tra sự khác biệt giữa các nhóm khảo sát, và áp dụng quy trình AHP để tính toán trọng số và xếp hạng các nhà cung cấp. Kiểm tra tính nhất quán của ma trận so sánh được thực hiện bằng chỉ số CR, đảm bảo CR < 0,1 để kết quả có độ tin cậy cao.

Timeline nghiên cứu kéo dài khoảng 8 tháng, từ thiết kế bảng câu hỏi, thu thập dữ liệu đến phân tích và xây dựng mô hình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xác định nhà cung cấp tiềm năng: Qua khảo sát, có 3 nhà cung cấp bê tông, 3 nhà cung cấp cốt thép và 3 nhà cung cấp cốp pha được đánh giá đáp ứng yêu cầu dự án tại An Giang. Tỷ lệ đồng ý của chuyên gia với các nhà cung cấp bê tông lần lượt là 75%, 50% và 50%.

  2. Trọng số các tiêu chí lựa chọn: Năm tiêu chí chính gồm vận chuyển, thương hiệu, chất lượng, chi phí và kỹ thuật được xác định với trọng số ưu tiên khác nhau theo mô hình AHP. Ví dụ, trọng số ưu tiên cho nhà cung cấp bê tông là 66,20%, cốt thép là 55,70% và cốp pha là 48,50%.

  3. Phân tích độ nhạy: Kết quả phân tích độ nhạy cho thấy các tiêu chí như chất lượng và chi phí có ảnh hưởng lớn nhất đến việc lựa chọn nhà cung cấp, trong khi vận chuyển và kỹ thuật có mức độ ảnh hưởng thấp hơn nhưng vẫn quan trọng.

  4. Sự khác biệt trong đánh giá: Kiểm định ANOVA cho thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về mức độ đánh giá các tiêu chí giữa các nhóm chuyên gia dựa trên kinh nghiệm, vị trí chức danh và trình độ chuyên môn, minh chứng cho tính đa dạng trong nhận thức và ưu tiên lựa chọn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự khác biệt trong lựa chọn nhà cung cấp là do các yếu tố đặc thù của từng công trình và điều kiện vận chuyển tại địa phương, như địa hình phức tạp làm tăng chi phí vận chuyển lên đến 100-120%. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả phù hợp với xu hướng ưu tiên chất lượng và chi phí trong lựa chọn nhà cung cấp vật liệu xây dựng.

Việc áp dụng mô hình AHP giúp chủ đầu tư và nhà thầu có cái nhìn hệ thống, khách quan hơn trong việc đánh giá các tiêu chí và lựa chọn nhà cung cấp phù hợp, giảm thiểu rủi ro phát sinh chi phí và chậm tiến độ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ trọng số ưu tiên và bảng xếp hạng nhà cung cấp để minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng của từng tiêu chí và sự lựa chọn cuối cùng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng hệ thống đánh giá nhà cung cấp chuẩn hóa: Áp dụng mô hình AHP làm công cụ chính thức trong quy trình lựa chọn nhà cung cấp cốp pha, cốt thép và bê tông nhằm đảm bảo tính khách quan và minh bạch. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý dự án; Thời gian: 6 tháng.

  2. Tăng cường kiểm soát chất lượng vật liệu: Thiết lập các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình kiểm tra nghiêm ngặt đối với vật liệu đầu vào, đặc biệt là bê tông và cốt thép, nhằm giảm thiểu rủi ro về chất lượng. Chủ thể thực hiện: Nhà thầu thi công và đơn vị tư vấn; Thời gian: liên tục trong quá trình thi công.

  3. Tối ưu hóa logistics vận chuyển: Phân tích và lựa chọn nhà cung cấp có khả năng vận chuyển hiệu quả, giảm chi phí và thời gian giao hàng, đặc biệt trong các khu vực địa hình phức tạp. Chủ thể thực hiện: Nhà thầu thi công; Thời gian: trước và trong thi công.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý chuỗi cung ứng và kỹ thuật xây dựng cho cán bộ quản lý dự án và nhà thầu nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng lựa chọn nhà cung cấp. Chủ thể thực hiện: Sở Xây dựng, các trường đại học; Thời gian: 12 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chủ đầu tư dự án xây dựng: Giúp hiểu rõ các tiêu chí lựa chọn nhà cung cấp vật liệu, từ đó đưa ra quyết định phù hợp nhằm kiểm soát chi phí và tiến độ dự án.

  2. Nhà thầu thi công: Cung cấp công cụ và phương pháp đánh giá nhà cung cấp, giúp lựa chọn đối tác cung ứng vật liệu uy tín, đảm bảo chất lượng và tiến độ thi công.

  3. Đơn vị tư vấn quản lý dự án: Hỗ trợ xây dựng quy trình lựa chọn nhà cung cấp chuẩn hóa, nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành xây dựng: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng mô hình AHP trong quản lý chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng, đồng thời cung cấp dữ liệu thực tiễn tại tỉnh An Giang.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quy trình AHP được áp dụng như thế nào trong lựa chọn nhà cung cấp?
    AHP phân rã vấn đề thành các tiêu chí và phương án, sau đó so sánh cặp đôi để tính trọng số ưu tiên, giúp đánh giá khách quan các nhà cung cấp dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau.

  2. Tiêu chí nào quan trọng nhất khi lựa chọn nhà cung cấp vật liệu xây dựng?
    Chất lượng và chi phí được đánh giá là hai tiêu chí quan trọng nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và tiến độ thi công công trình.

  3. Làm thế nào để đảm bảo tính nhất quán trong đánh giá AHP?
    Sử dụng chỉ số nhất quán CR, nếu CR < 0,1 thì ma trận so sánh được coi là nhất quán; nếu lớn hơn, cần điều chỉnh lại các mức độ so sánh để đảm bảo tính hợp lý.

  4. Nghiên cứu có áp dụng cho các tỉnh khác ngoài An Giang không?
    Mô hình và phương pháp có thể áp dụng cho các tỉnh khác có điều kiện tương tự, tuy nhiên cần điều chỉnh các tiêu chí và trọng số phù hợp với đặc thù địa phương.

  5. Làm sao để giảm thiểu rủi ro phát sinh chi phí trong lựa chọn nhà cung cấp?
    Áp dụng quy trình lựa chọn nhà cung cấp bài bản, dựa trên các tiêu chí rõ ràng và đánh giá khách quan bằng công cụ như AHP, đồng thời tăng cường kiểm soát chất lượng và quản lý vận chuyển.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xây dựng thành công mô hình lựa chọn nhà cung cấp cốp pha, cốt thép và bê tông sử dụng quy trình phân cấp thứ bậc AHP tại tỉnh An Giang.
  • Xác định được 5 tiêu chí chính và 15 tiêu chí phụ ảnh hưởng đến việc lựa chọn nhà cung cấp, với trọng số ưu tiên rõ ràng.
  • Kết quả khảo sát và phân tích cho thấy 3 nhà cung cấp bê tông, cốt thép và cốp pha đáp ứng tốt yêu cầu dự án, giúp giảm thiểu rủi ro về chất lượng và chi phí.
  • Đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả lựa chọn nhà cung cấp, góp phần đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình xây dựng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng mô hình AHP trong thực tế quản lý dự án và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để hoàn thiện phương pháp.

Chủ đầu tư, nhà thầu và các đơn vị liên quan được khuyến khích áp dụng mô hình này để nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng, đồng thời giảm thiểu các phát sinh không mong muốn trong quá trình thi công.