I. Tổng Quan Về Lãnh Đạo Xây Dựng Đời Sống Văn Hóa Nông Thôn
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, phát triển văn hóa được xem là giải pháp quan trọng. Sự gia tăng giá trị vật chất không phải lúc nào cũng nâng cao chất lượng cuộc sống. Sự nghiệp đổi mới của Đảng đã đạt nhiều thành tựu, trong đó có phát triển văn hóa - xã hội và xây dựng con người mới. Đảng luôn kiên định xây dựng và thực hiện các chủ trương, chính sách đổi mới, chỉ đạo, hoạch định các chính sách văn hóa nhằm xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở là một trong những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Văn kiện Đại hội V của Đảng ghi rõ nhiệm vụ của cách mạng tư tưởng và văn hóa là đưa văn hóa thâm nhập vào cuộc sống hàng ngày của nhân dân, đặc biệt chú trọng xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.
1.1. Vai Trò Của Văn Hóa Trong Phát Triển Kinh Tế Xã Hội
Xây dựng và nâng cao đời sống văn hóa, thông tin ở cơ sở là một trong ba chương trình công tác chính hàng năm của Bộ Văn hóa thông tin. Cơ sở là nơi trực tiếp động viên, giáo dục xã hội và phát triển cá nhân. Việc tổ chức xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở là một chủ trương mang tính chiến lược lâu dài, thực hiện suốt trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở được coi là bước đi ban đầu của sự nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc theo định hướng Chủ nghĩa xã hội.
1.2. Chủ Trương Xây Dựng Đời Sống Văn Hóa Ở Nông Thôn
Một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu mà Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 5 khóa VIII (16/7/1998) đã nêu là: “Phải xây dựng môi trường văn hóa từ trong mỗi gia đình, làng bản, xã phường, khu tập thể, cơ quan… xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh, đáp ứng nhu cầu văn hóa đa dạng và không ngừng tăng lên của các tầng lớp nhân dân. Đẩy mạnh phong trào xây dựng làng, ấp, xã, phường văn hóa, nâng cao tính tự quản của cộng đồng dân cư trong việc xây dựng nếp sống văn minh”. Xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở chính là thực hiện một cách cụ thể, thiết thực và sinh động chủ trương của Đảng là nghiên cứu và giáo dục sâu rộng những đạo lý dân tộc tốt đẹp do cha ông để lại, khuyến khích nhân dân lao động tham gia sự nghiệp văn hóa trên cả hai mặt sáng tạo và hưởng thụ.
II. Thách Thức Trong Lãnh Đạo Xây Dựng Văn Hóa Nông Thôn Mỹ Lộc
Việt Nam về cơ bản là một nước nông nghiệp, do đó trong tiến trình xây dựng và phát triển đất nước, nông nghiệp, nông thôn và nông dân có một vị trí, vai trò quan trọng. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng trong công cuộc đổi mới. Xây dựng đời sống văn hóa ở nông thôn là góp phần tạo nên động lực, đẩy nhanh quá trình đổi mới, đồng thời góp phần tích cực vào công cuộc bảo tồn và chấn hưng văn hóa nước nhà, vì một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Nhận thức sâu sắc về vai trò, tầm quan trọng và sự cần thiết về xây dựng đời sống văn hóa ở nông thôn và thực hiện chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, Đảng bộ huyện Mỹ Lộc đã thực hiện, triển khai mạnh mẽ công tác xây dựng đời sống văn hóa trong cư dân nông thôn góp phần vào công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa của địa phương, cũng như thực hiện một bộ phận trong chương trình xây dựng “nông thôn mới” và phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa.
2.1. Thực Trạng Đời Sống Văn Hóa Nông Thôn Huyện Mỹ Lộc
Trong thời gian qua, đời sống văn hóa ở nông thôn huyện Mỹ Lộc đã có những thay đổi theo chiều hướng tích cực, bộ mặt nông thôn có nhiều khởi sắc. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở của huyện Mỹ Lộc cũng còn gặp phải nhiều vấn đề bất cập do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan mang lại. Chính vì vậy, việc nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng bộ huyện Mỹ Lộc với công tác xây dựng đời sống văn hóa ở nông thôn từ năm 2006 đến năm 2015 là rất cần thiết.
2.2. Sự Cần Thiết Nghiên Cứu Về Lãnh Đạo Văn Hóa Ở Mỹ Lộc
Trên cơ sở đó rút ra những kinh nghiệm và giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả hơn nữa việc xây dựng đời sống văn hóa ở nông thôn của huyện Mỹ Lộc trong tương lai. Với những ý nghĩa nêu trên nên tác giả đã quyết định chọn thực hiện đề tài Luận văn Thạc sĩ Chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam:“Đảng bộ huyện Mỹ Lộc (tỉnh Nam Định) lãnh đạo xây dựng đời sống văn hóa ở nông thôn từ năm 2006 đến năm 2015”.
III. Phương Pháp Lãnh Đạo Xây Dựng Nếp Sống Văn Minh 2006 2015
Vấn đề xây dựng đời sống văn hóa ở nông thôn được triển khai rộng khắp trong cả nước, ở Trung ương cũng như các tỉnh đều có những công trình nghiên cứu được đăng tải trên các sách, báo, tạp chí: Bộ Văn hóa thông tin đã cho xuất bản một số cuốn sách có liên quan đến vấn đề xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Các cuốn sách đã nêu rõ được thực trạng xây dựng làng - ấp văn hóa trên địa bàn cả nước và đề cập đến những vấn đề được coi là giải pháp để làm tốt công tác xây dựng làng - ấp văn hóa. Đề cập đến vai trò của gia đình trong sự nghiệp phát triển của xã hội nói chung và sự nghiệp đổi mới nói riêng. Cuốn sách chỉ rõ việc cần thiết đẩy mạnh xây dựng GĐVH với những tiêu chí mới phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của công cuộc đổi mới đất nước.
3.1. Xây Dựng Gia Đình Văn Hóa Trong Sự Nghiệp Đổi Mới
Những năm gần đây cũng có một số cuốn sách được xuất bản về vấn đề này, điển hình như: Nội dung cuốn sách phản ánh về phong trào do Ủy ban MTTQ Việt Nam chủ trì. Trên cơ sở nêu bật những ý nghĩa của phong trào, cuốn sách đã đưa ra một cách phân tích sâu sắc về những vấn đề thuộc về nội dung của phong trào và hệ thống những giải pháp để thực hiện phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” có hiệu quả.
3.2. Phong Trào Toàn Dân Đoàn Kết Xây Dựng Đời Sống Văn Hóa
Cuốn sách đã giải đáp những vấn đề về nội dung phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, từ nội hàm đến khái niệm cho đến việc hướng dẫn thực hiện phong trào. Xuất phát từ việc phân tích khái niệm văn hóa, tác giả đã đưa ra một cách nhìn nhận chi tiết về môi trường văn hóa nông thôn, đồng thời nhấn mạnh đến những yếu tố cần thiết phải xây dựng môi trường văn hóa nông thôn lành mạnh và một hệ thống các giải pháp để làm được điều đó.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Kết Quả Xây Dựng Văn Hóa Tại Mỹ Lộc
Nhóm tác giả nêu bật được vai trò của Hội nông dân với phong trào xây dựng GĐVH, thôn, ấp, bản, Làng văn hóa. Đồng thời đề cập đến những việc đã làm được và chưa làm được của Hội nông dân đối với phong trào. Từ đó các tác giả rút ra những giải pháp cần thiết để nâng cao vai trò của Hội nông dân với phong trào. trình bày dưới dạng hỏi – đáp tất cả những vấn đề liên quan đến việc xây dựng GĐVH, Làng văn hóa, xây dựng nếp sống văn minh. Cuốn sách có vai trò tuyên truyền, hướng dẫn mọi người hiểu được bản chất và cách thực hiện những vấn đề đã nêu sao cho phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước.
4.1. Đánh Giá Hiệu Quả Phong Trào Văn Hóa Ở Mỹ Lộc
Liên quan trực tiếp tới xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, đáng lưu ý có các luận văn, luận án sau: đã nghiên cứu quá trình Đảng bộ huyện Yên Khánh vận dụng chủ trương chung của Đảng trong lãnh đạo xây dựng đời sống văn hóa từ năm 2000 đến năm 2010 và đã đánh giá khách quan các thành tựu, hạn chế và bước đầu rút ra một số kinh nghiệm góp phần thực hiện tốt hơn nữa chủ trương xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc của Đảng Cộng sản Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
4.2. Bài Học Kinh Nghiệm Từ Thực Tiễn Xây Dựng Văn Hóa
đã nghiên cứu một số vấn đề lý luận chung về đời sống văn hóa tinh thần và xây dựng đời sống văn hóa tinh thần; Khái quát những mục tiêu và nội dung cơ bản của xây dựng đời sống văn hóa tinh thần; Tìm hiểu những yếu tố tác động đến quá trình xây dựng đời sống văn hóa tinh thần; Nghiên cứu về thực trạng xây dựng đời sống văn hóa tinh thần ở tỉnh Bắc Giang và những vấn đề đặt ra, để từ đó đưa ra phương hướng và giải pháp nhằm đẩy mạnh quá trình xây dựng đời sống văn hóa tinh thần ở tỉnh Bắc Giang hiện nay.
V. Kết Luận Tầm Quan Trọng Của Lãnh Đạo Văn Hóa Nông Thôn
đã nghiên cứu sự chỉ đạo của Đảng bộ huyện Lương Tài (Bắc Ninh) về xây dựng đời sống văn hóa từ năm 1998 – 2013 và phân tích những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm từ thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng đời sống văn hóa của địa phương. Nhìn chung các công trình nghiên cứu, các tác phẩm nói trên đã đề cập tương đối toàn diện những nội dung cơ bản của văn hóa. Những tri thức khoa học này là những tài liệu quý báu giúp tác giả nhận thức rõ về bản chất, vai trò của văn hóa, đồng thời là cơ sở để có thể kế thừa khi thực hiện đề tài.
5.1. Hướng Phát Triển Văn Hóa Nông Thôn Trong Tương Lai
Tuy nhiên, viết về đời sống văn hóa ở cơ sở của huyện Mỹ Lộc (tỉnh Nam Định) một cách có hệ thống dưới góc độ lịch sử cho đến nay chưa có một cuốn sách chuyên khảo nào. Về nội dung này mới chỉ có một số Kỷ yếu Hội thảo và Báo cáo bước đầu tổng kết đời sống văn hóa ở cơ sở. Trong đó đáng chú ý có Hội nghị tổng kết 15 năm thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa (2000-2015) của Huyện.
5.2. Đề Xuất Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Lãnh Đạo Văn Hóa
Hội nghị đã Báo cáo tập hợp một cách hệ thống tham luận các cơ sở trên địa bàn huyện trong 15 năm thực hiện cuộc vận động, trên cơ sở tổng kết những bài học kinh nghiệm, các Báo cáo tham luận cũng đưa ra những phương hướng đẩy mạnh công cuộc xây dựng đời sống văn hóa trong những năm tiếp theo. Những tài liệu trên đây đã phần nào cho thấy cái nhìn tổng quan về vấn đề xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở nói chung và thực trạng xây dựng đời sống văn hóa ở nông thôn huyện Mỹ Lộc (tỉnh Nam Định) nói riêng.
