Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, việc đổi mới phương pháp học tập tại các trường đại học ngày càng được chú trọng, đặc biệt là kỹ năng mềm như kỹ năng thuyết trình. Tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, khoa Quản lý xã hội có khoảng 150 sinh viên thuộc ba ngành: Thông tin thư viện, Quản lý văn hóa và Văn hóa học, là đối tượng nghiên cứu chính trong đề tài này. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng kỹ năng thuyết trình của sinh viên khoa Quản lý xã hội trong năm học 2021-2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao kỹ năng này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, giúp sinh viên tự tin hơn trong học tập và công việc tương lai, đồng thời góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội. Qua khảo sát 150 sinh viên và 21 giảng viên, nghiên cứu cung cấp số liệu cụ thể về nhận thức, mức độ đạt được kỹ năng thuyết trình, thuận lợi, khó khăn và các yếu tố ảnh hưởng trong bối cảnh học trực tuyến hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kỹ năng và kỹ năng thuyết trình. Kỹ năng được định nghĩa là khả năng vận dụng kiến thức và kỹ xảo một cách có mục đích và sáng tạo trong thực tiễn. Kỹ năng thuyết trình là sự phối hợp giữa kiến thức, công cụ và thái độ nhằm truyền đạt thông điệp một cách hấp dẫn, thuyết phục và tương tác hiệu quả với người nghe. Các khái niệm chính bao gồm: kỹ năng, thuyết trình, kỹ năng thuyết trình, và kỹ năng thuyết trình của sinh viên. Ngoài ra, nghiên cứu cũng tham khảo mô hình 10-20-30 trong thiết kế bài thuyết trình nhằm đảm bảo tính khoa học và hiệu quả truyền đạt.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra bảng hỏi kết hợp với quan sát và phỏng vấn sâu. Cỡ mẫu gồm 150 sinh viên (50 sinh viên mỗi ngành Thông tin thư viện, Quản lý văn hóa, Văn hóa học) và 21 giảng viên khoa Quản lý xã hội. Bảng hỏi được phát online qua các mạng xã hội, đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy với 100% phiếu hợp lệ. Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, tính phần trăm và so sánh giữa các nhóm đối tượng. Thời gian nghiên cứu tập trung trong năm học 2021-2022 tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Việc kết hợp đa dạng phương pháp giúp thu thập dữ liệu toàn diện về nhận thức, thực trạng kỹ năng thuyết trình và các yếu tố ảnh hưởng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng kỹ năng thuyết trình: 95.2% giảng viên và 82% sinh viên đánh giá kỹ năng thuyết trình là rất quan trọng hoặc quan trọng trong học tập và công việc.
  2. Mức độ đạt được kỹ năng thuyết trình: Sinh viên tự đánh giá kỹ năng thuyết trình ở mức khá, với 38% ở mức bình thường và 26.6% ở mức tốt về khả năng giới thiệu bản thân và chủ đề. Tuy nhiên, giảng viên đánh giá kỹ năng thuyết trình của sinh viên chỉ đạt trung bình khá với điểm trung bình 7/10.
  3. Thuận lợi khi học trực tuyến: 76.2% giảng viên và 42% sinh viên cho rằng sự hỗ trợ, hướng dẫn tận tình của giảng viên là thuận lợi lớn nhất; 60.6% sinh viên được tham gia nhiều hoạt động rèn luyện kỹ năng thuyết trình.
  4. Khó khăn khi học trực tuyến: 71.3% giảng viên và 57.3% sinh viên cho rằng khối lượng kiến thức lớn và thời lượng thuyết trình ngắn là khó khăn chính; 57.3% sinh viên chưa tích cực chủ động trong học tập; 57.3% sinh viên gặp khó khăn do điều kiện kết nối mạng không ổn định.
  5. Yếu tố ảnh hưởng: Tâm lý người thuyết trình (81% giảng viên, 68.6% sinh viên) và kỹ năng trình bày lưu loát (61.3% giảng viên, 45.3% sinh viên) là các yếu tố chủ quan ảnh hưởng lớn nhất; điều kiện cơ sở vật chất như máy tính, mạng internet (71.4% giảng viên, 55.3% sinh viên) và không gian, thời gian thuyết trình (66.6% giảng viên, 52% sinh viên) là các yếu tố khách quan quan trọng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên khoa Quản lý xã hội nhận thức rõ tầm quan trọng của kỹ năng thuyết trình, tuy nhiên mức độ thực hiện còn hạn chế, đặc biệt là khả năng xử lý tình huống bất ngờ và vượt qua tâm lý sợ đám đông. Sự khác biệt giữa đánh giá của giảng viên và sinh viên phản ánh sự chủ quan trong tự đánh giá của sinh viên. Thuận lợi của học trực tuyến như linh hoạt thời gian, sự hỗ trợ của giảng viên và công nghệ giúp sinh viên tiếp cận kỹ năng thuyết trình dễ dàng hơn. Tuy nhiên, khó khăn về thời lượng học, khối lượng kiến thức lớn và hạn chế tương tác trực tiếp ảnh hưởng đến hiệu quả rèn luyện kỹ năng. Các yếu tố tâm lý và kỹ năng trình bày lưu loát là những điểm cần tập trung cải thiện. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ đánh giá kỹ năng thuyết trình của sinh viên và bảng thống kê các thuận lợi, khó khăn theo nhóm đối tượng để minh họa rõ nét hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tổ chức các buổi thuyết trình thực hành: Tổ chức định kỳ các buổi thuyết trình nhóm và cá nhân nhằm tăng cơ hội thực hành, cải thiện kỹ năng xử lý tình huống và tự tin trước đám đông. Thời gian thực hiện: trong mỗi học kỳ; Chủ thể: Khoa Quản lý xã hội phối hợp giảng viên.
  2. Đào tạo kỹ năng mềm chuyên sâu: Mở các lớp bồi dưỡng kỹ năng thuyết trình, kỹ năng giao tiếp và xử lý tình huống cho sinh viên, tập trung vào kỹ năng trình bày lưu loát và ngôn ngữ cơ thể. Thời gian: hàng năm; Chủ thể: Trung tâm đào tạo kỹ năng mềm của trường.
  3. Cải thiện điều kiện học trực tuyến: Nâng cấp hạ tầng mạng, trang thiết bị hỗ trợ học tập trực tuyến để giảm thiểu gián đoạn, đảm bảo chất lượng các buổi thuyết trình online. Thời gian: trong năm học tiếp theo; Chủ thể: Ban giám hiệu và phòng công nghệ thông tin.
  4. Khuyến khích sinh viên chủ động học tập: Xây dựng các chương trình khích lệ, tạo môi trường giao lưu, trao đổi kinh nghiệm giữa sinh viên nhằm nâng cao tinh thần tự học và chủ động rèn luyện kỹ năng thuyết trình. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Câu lạc bộ sinh viên và giảng viên hướng dẫn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Sinh viên các ngành Quản lý xã hội, Văn hóa, Thông tin thư viện: Giúp hiểu rõ thực trạng kỹ năng thuyết trình và các phương pháp rèn luyện hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực cá nhân.
  2. Giảng viên và cán bộ đào tạo: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích để thiết kế chương trình giảng dạy kỹ năng mềm phù hợp, nâng cao chất lượng đào tạo.
  3. Nhà quản lý giáo dục đại học: Tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo kỹ năng mềm, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và học trực tuyến.
  4. Các nhà nghiên cứu về giáo dục và kỹ năng mềm: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về kỹ năng thuyết trình và phát triển năng lực sinh viên trong môi trường đại học hiện đại.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kỹ năng thuyết trình lại quan trọng đối với sinh viên?
    Kỹ năng thuyết trình giúp sinh viên tự tin truyền đạt ý tưởng, nâng cao hiệu quả học tập và chuẩn bị tốt cho công việc sau này. Ví dụ, sinh viên có kỹ năng thuyết trình tốt thường đạt điểm cao hơn trong các bài tập nhóm và báo cáo khoa học.

  2. Những khó khăn phổ biến khi sinh viên rèn luyện kỹ năng thuyết trình là gì?
    Khó khăn gồm tâm lý lo lắng, thiếu tự tin, hạn chế về kỹ năng trình bày lưu loát và điều kiện học trực tuyến không ổn định. Theo khảo sát, 57.3% sinh viên gặp khó khăn do mạng yếu và 66.7% giảng viên cho rằng thời lượng thuyết trình ngắn hạn chế cơ hội luyện tập.

  3. Làm thế nào để cải thiện kỹ năng thuyết trình trong bối cảnh học trực tuyến?
    Sinh viên nên tận dụng các buổi học trực tuyến để thực hành, sử dụng công cụ hỗ trợ như PowerPoint, đồng thời nhận phản hồi từ giảng viên và bạn bè để hoàn thiện kỹ năng. Việc luyện tập thường xuyên và chuẩn bị kỹ càng cũng giúp giảm căng thẳng.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả thuyết trình của sinh viên?
    Tâm lý người thuyết trình và kỹ năng trình bày lưu loát là hai yếu tố chủ quan quan trọng nhất, chiếm trên 60% ảnh hưởng theo khảo sát. Ngoài ra, điều kiện cơ sở vật chất và không gian thuyết trình cũng đóng vai trò không nhỏ.

  5. Giảng viên có thể làm gì để hỗ trợ sinh viên nâng cao kỹ năng thuyết trình?
    Giảng viên nên tạo môi trường học tập tích cực, tổ chức các buổi thuyết trình thực hành, cung cấp phản hồi chi tiết và khích lệ sinh viên tham gia các hoạt động kỹ năng mềm. Việc hướng dẫn tận tình và sử dụng công nghệ hỗ trợ cũng rất cần thiết.

Kết luận

  • Sinh viên khoa Quản lý xã hội nhận thức rõ tầm quan trọng của kỹ năng thuyết trình nhưng mức độ thực hiện còn hạn chế, đặc biệt về tự tin và xử lý tình huống.
  • Học trực tuyến mang lại nhiều thuận lợi như linh hoạt thời gian, sự hỗ trợ của giảng viên và công nghệ, nhưng cũng tồn tại khó khăn về thời lượng học và điều kiện kỹ thuật.
  • Các yếu tố chủ quan như tâm lý và kỹ năng trình bày lưu loát, cùng các yếu tố khách quan như điều kiện cơ sở vật chất ảnh hưởng lớn đến hiệu quả thuyết trình.
  • Đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm nâng cao kỹ năng thuyết trình cho sinh viên, bao gồm tổ chức thực hành, đào tạo kỹ năng mềm, cải thiện hạ tầng và khuyến khích sinh viên chủ động học tập.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở dữ liệu và định hướng phát triển kỹ năng thuyết trình cho sinh viên khoa Quản lý xã hội, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và chuẩn bị nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu xã hội hiện đại.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao hiệu quả đào tạo kỹ năng mềm trong môi trường đại học.