## Tổng quan nghiên cứu

Cao Bằng là một tỉnh miền núi phía Đông Bắc Việt Nam, nơi cư trú của nhiều dân tộc như Tày, Nùng, Dao, Mông, Kinh, trong đó người Tày chiếm khoảng 43% dân số toàn tỉnh. Hòa An là huyện trung tâm của Cao Bằng với diện tích khoảng 60.952 ha, có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho phát triển nông nghiệp, đặc biệt là lúa nước. Nền kinh tế huyện chủ yếu dựa vào nông nghiệp kết hợp với công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ. Văn hóa người Tày ở Hòa An mang đậm bản sắc dân tộc với nhiều thể loại dân ca đặc sắc như Sli, Lượn, Phong slư.

Phong slư là một thể loại thơ tình, thư tình đặc trưng của người Tày, được viết bằng chữ Nôm Tày và có cách ngâm riêng biệt. Tuy nhiên, hiện nay Phong slư đang dần mai một, đặc biệt trong thế hệ trẻ. Việc nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị của Phong slư là cần thiết để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Tày ở Hòa An – Cao Bằng. Mục tiêu nghiên cứu là tìm hiểu nội dung và nghệ thuật của Phong slư, phản ánh đời sống tư tưởng, tình cảm của người Tày, đồng thời đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa này.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các tài liệu sưu tầm tại Hòa An và các công trình nghiên cứu liên quan đến Phong slư, trong khoảng thời gian từ thế kỷ XVI đến hiện đại. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần bảo tồn văn hóa dân tộc, nâng cao nhận thức cộng đồng và phát triển văn học dân gian Tày trong bối cảnh hiện đại.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết văn học dân gian**: Phân tích các đặc điểm của văn học dân gian, đặc biệt là thể loại thơ tình dân gian, nhằm hiểu rõ bản chất và vai trò của Phong slư trong đời sống văn hóa người Tày.
- **Lý thuyết về truyền miệng và ghi chép văn học**: Nghiên cứu sự chuyển đổi từ truyền miệng sang ghi chép bằng chữ Nôm Tày, ảnh hưởng đến sự phát triển và bảo tồn Phong slư.
- **Lý thuyết về nghệ thuật ngôn từ và biện pháp tu từ**: Phân tích các biện pháp tu từ như so sánh, điệp ngữ, hình ảnh thiên nhiên trong Phong slư để làm rõ giá trị nghệ thuật của thể loại này.
- **Khái niệm về văn hóa phi vật thể**: Đánh giá vai trò của Phong slư như một phần của di sản văn hóa phi vật thể, góp phần vào sự đa dạng văn hóa của cộng đồng người Tày.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Phương pháp điền dã văn học**: Thu thập trực tiếp các bài Phong slư từ các nghệ nhân dân gian và người cao tuổi tại 5 xã thuộc huyện Hòa An, với tổng số khoảng 76 bài.
- **Phương pháp khảo sát, thống kê**: Tổng hợp, phân loại các bài Phong slư theo nội dung, hình thức và nghệ thuật để có cái nhìn tổng quan về thể loại.
- **Phương pháp phân tích, tổng hợp**: Phân tích nội dung, nghệ thuật và sự biến đổi của Phong slư qua các giai đoạn lịch sử.
- **Phương pháp nghiên cứu liên ngành**: Kết hợp kiến thức văn học, ngôn ngữ học, văn hóa dân gian và lịch sử để đánh giá toàn diện về Phong slư.
- **Cỡ mẫu và chọn mẫu**: Lựa chọn các bài Phong slư tiêu biểu được sưu tầm tại Hòa An, ưu tiên các bài có đầy đủ kết cấu và nội dung để phân tích sâu.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2014 đến 2016, bao gồm giai đoạn sưu tầm, phân tích và tổng hợp dữ liệu.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Phong slư là lời bày tỏ tình yêu đôi lứa chân thành, giản dị**: Qua 76 bài sưu tầm, Phong slư thể hiện đa dạng cung bậc tình cảm từ lúc làm quen, tỏ tình, hẹn ước đến chia ly, với nhiều hình ảnh thiên nhiên như cỏ cây, hoa lá, chim muông làm biểu tượng cho tình yêu. Ví dụ, lời thơ thể hiện nỗi nhớ da diết và khát vọng hạnh phúc lứa đôi được thể hiện rõ nét trong các bài thơ thất ngôn trường thiên.
- **Phong slư phản ánh khát vọng hạnh phúc và nỗi buồn trong tình yêu cách trở**: Nhiều bài thơ thể hiện sự đau khổ, chia ly do lễ giáo phong kiến và xã hội ngăn cấm, nhưng vẫn giữ được sự vị tha và niềm tin vào tương lai. Tỷ lệ bài viết về tình yêu cách trở chiếm khoảng 30% trong tổng số bài sưu tầm.
- **Phong slư còn là lời nhắn gửi, lời dặn dò trong cuộc sống và lễ cưới**: Ngoài nội dung tình yêu, Phong slư còn được sử dụng như thư mời cưới, thư dặn dò con cái trước khi lập gia đình, thể hiện qua các bài thơ có nội dung hướng dẫn cách sống, giữ lễ nghĩa, chăm chỉ lao động.
- **Phong slư hiện đại có sự chuyển hóa về nội dung**: Phong slư ngày nay không chỉ là thơ tình mà còn ca ngợi Đảng, Bác Hồ, quê hương đất nước, phản ánh sự phát triển của văn hóa dân gian trong bối cảnh xã hội mới. Khoảng 20% bài thơ hiện đại mang nội dung ca ngợi này.

### Thảo luận kết quả

Phong slư là một thể loại văn học dân gian đặc sắc của người Tày ở Hòa An – Cao Bằng, vừa mang tính cá nhân vừa mang tính cộng đồng. Sự tồn tại và phát triển của Phong slư gắn liền với lịch sử phát triển chữ Nôm Tày và đời sống văn hóa xã hội của người Tày. Việc sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh, điệp ngữ, hình ảnh thiên nhiên không chỉ làm tăng giá trị nghệ thuật mà còn giúp truyền tải sâu sắc cảm xúc và tư tưởng của người sáng tác.

So với các nghiên cứu trước đây chỉ dừng lại ở mức khái quát, luận văn đã đi sâu phân tích nội dung và nghệ thuật của Phong slư, đồng thời khảo sát thực tế tại Hòa An với số lượng bài sưu tầm đáng kể, góp phần làm sáng tỏ vai trò và giá trị của thể loại này trong đời sống văn hóa người Tày.

Sự chuyển hóa nội dung Phong slư trong thời hiện đại phản ánh sự thích nghi của văn hóa dân gian với bối cảnh xã hội mới, vừa giữ gìn truyền thống vừa mở rộng chủ đề, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa dân tộc.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố nội dung Phong slư theo các chủ đề (tình yêu, lời dặn dò, ca ngợi Đảng, Bác Hồ) và bảng thống kê số lượng bài theo từng giai đoạn phát triển.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường sưu tầm và lưu trữ Phong slư**: Xây dựng kho lưu trữ điện tử các bài Phong slư tại các trung tâm văn hóa, thư viện tỉnh Cao Bằng trong vòng 2 năm tới, do Sở Văn hóa và Trung tâm Học liệu chủ trì.
- **Tổ chức các hoạt động truyền dạy và biểu diễn Phong slư**: Đưa Phong slư vào chương trình giáo dục văn hóa dân tộc tại các trường học và tổ chức các lễ hội, hội thi văn nghệ dân gian hàng năm nhằm thu hút thế hệ trẻ, mục tiêu tăng 30% số người biết và biểu diễn Phong slư trong 3 năm.
- **Khuyến khích sáng tác Phong slư hiện đại**: Hỗ trợ các nghệ nhân, nhà thơ dân gian sáng tác các bài Phong slư mới với nội dung ca ngợi quê hương, đất nước, phù hợp với thời đại, nhằm duy trì sự phát triển liên tục của thể loại.
- **Phối hợp nghiên cứu liên ngành**: Tăng cường hợp tác giữa các nhà nghiên cứu văn hóa, ngôn ngữ, lịch sử để nghiên cứu sâu hơn về Phong slư, từ đó đề xuất các chính sách bảo tồn hiệu quả.
- **Quảng bá rộng rãi giá trị Phong slư**: Sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng, mạng xã hội để giới thiệu và quảng bá Phong slư, nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị văn hóa đặc sắc này.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian và ngôn ngữ học**: Luận văn cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích sâu sắc về thể loại Phong slư, giúp mở rộng hiểu biết về văn hóa dân tộc Tày.
- **Giáo viên và sinh viên ngành Văn học Việt Nam, Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam**: Tài liệu tham khảo quý giá cho việc giảng dạy và học tập về văn học dân gian và văn hóa các dân tộc thiểu số.
- **Các cơ quan quản lý văn hóa và du lịch địa phương**: Cơ sở để xây dựng các chương trình bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời phát triển du lịch văn hóa đặc trưng.
- **Nghệ nhân và cộng đồng người Tày tại Hòa An – Cao Bằng**: Giúp nhận thức rõ hơn về giá trị văn hóa của Phong slư, từ đó có ý thức bảo tồn và truyền dạy cho thế hệ sau.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Phong slư là gì và có đặc điểm gì nổi bật?**  
Phong slư là thể loại thơ tình dân gian của người Tày, được viết bằng chữ Nôm Tày, có kết cấu thơ thất ngôn trường thiên và cách ngâm riêng biệt. Nó vừa mang tính cá nhân vừa mang tính cộng đồng, phản ánh sâu sắc tâm tư tình cảm của người Tày.

2. **Phong slư có vai trò gì trong đời sống văn hóa người Tày?**  
Phong slư là phương tiện trao đổi tình cảm, thể hiện khát vọng hạnh phúc, đồng thời là lời nhắn gửi, dặn dò trong cuộc sống và lễ cưới, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

3. **Tại sao Phong slư đang dần mai một?**  
Sự phát triển của xã hội hiện đại, thay đổi trong cách giao tiếp và sự giảm sút người biết chữ Nôm Tày khiến Phong slư ít được sáng tác và truyền dạy, đặc biệt trong thế hệ trẻ.

4. **Phong slư hiện đại có gì khác so với cổ truyền?**  
Phong slư hiện đại mở rộng chủ đề, không chỉ nói về tình yêu đôi lứa mà còn ca ngợi Đảng, Bác Hồ, quê hương đất nước, đồng thời vẫn giữ kết cấu thơ và cách ngâm truyền thống.

5. **Làm thế nào để bảo tồn và phát huy giá trị Phong slư?**  
Cần sưu tầm, lưu trữ, tổ chức truyền dạy, khuyến khích sáng tác mới và quảng bá rộng rãi qua các hoạt động văn hóa, giáo dục và truyền thông để thu hút sự quan tâm của cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

## Kết luận

- Phong slư là thể loại thơ tình dân gian đặc sắc, phản ánh đời sống tình cảm và văn hóa của người Tày ở Hòa An – Cao Bằng.  
- Luận văn đã phân tích chi tiết nội dung, nghệ thuật và sự biến đổi của Phong slư qua các giai đoạn lịch sử.  
- Phong slư hiện đại có sự chuyển hóa về nội dung, phù hợp với bối cảnh xã hội mới nhưng vẫn giữ được giá trị truyền thống.  
- Việc bảo tồn và phát huy Phong slư là cần thiết để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Tày.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường sưu tầm, truyền dạy, sáng tác và quảng bá Phong slư trong cộng đồng.

**Hành động tiếp theo:** Khuyến khích các tổ chức văn hóa, giáo dục và cộng đồng người Tày phối hợp thực hiện các giải pháp bảo tồn Phong slư, đồng thời mở rộng nghiên cứu sâu hơn về các thể loại văn học dân gian khác của dân tộc Tày.

**Hãy cùng chung tay giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của người Tày qua thể loại Phong slư!**