Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT&TT) trong giáo dục trở thành xu thế tất yếu nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Theo chỉ thị 29/2001/CT-BGD&ĐT, CNTT có tác dụng mạnh mẽ trong đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức dạy học, hướng tới xây dựng xã hội học tập. Mạng xã hội học tập Edmodo, với hơn 70 triệu người dùng toàn cầu, được xem là công cụ hỗ trợ hiệu quả trong giáo dục hiện đại. Tuy nhiên, tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực Toán học phổ thông, việc khai thác Edmodo còn hạn chế.
Chủ đề “Hàm số, phương trình mũ và logarit” là nội dung khó đối với học sinh lớp 12 THPT do thời gian phân phối chương trình ngắn, gây khó khăn trong việc nắm vững lý thuyết và vận dụng giải bài tập. Mục tiêu nghiên cứu là thiết kế, biên tập học liệu điện tử (HLĐT) trên mạng Edmodo nhằm hỗ trợ học sinh củng cố kiến thức, ôn tập và nâng cao kết quả học tập môn Toán. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học sinh lớp 12 THPT tại một số trường trên địa bàn tỉnh Nam Định trong năm học 2018-2019.
Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học Toán, tăng cường ứng dụng CNTT&TT, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả học tập, phát triển kỹ năng tự học và hợp tác của học sinh thông qua môi trường học tập trực tuyến hiện đại.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
- Lý thuyết học tập trên mạng xã hội học tập: Mạng xã hội học tập tạo môi trường tương tác, chia sẻ kiến thức, thúc đẩy sự hợp tác và phát triển kỹ năng tự học của học sinh.
- Mô hình dạy học hỗn hợp (Blended Learning): Kết hợp giữa dạy học truyền thống và học trực tuyến, giúp tăng cường hiệu quả tiếp thu kiến thức.
- Khái niệm chuyên ngành: Học liệu điện tử (HLĐT), phương pháp dạy học tích cực, kiểm tra đánh giá trực tuyến, hàm số mũ, logarit, phương trình mũ và logarit.
- Phương pháp khai thác CNTT&TT trong dạy học Toán: Ứng dụng các công cụ số hóa, phần mềm quản lý học tập như Edmodo để thiết kế bài giảng, giao bài tập, kiểm tra và đánh giá học sinh.
Phương pháp nghiên cứu
- Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ khảo sát 100 học sinh lớp 12 và 28 giáo viên dạy Toán tại các trường THPT trên địa bàn tỉnh Nam Định; dữ liệu thực nghiệm sư phạm từ lớp học thực tế sử dụng Edmodo.
- Phương pháp chọn mẫu: Lấy mẫu ngẫu nhiên có chủ đích tại các trường THPT tiêu biểu nhằm đảm bảo tính đại diện.
- Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả, so sánh kết quả học tập giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng; phân tích định tính qua phỏng vấn, trao đổi với giáo viên và học sinh.
- Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2018-2019, bao gồm giai đoạn khảo sát thực trạng, thiết kế HLĐT, triển khai thực nghiệm sư phạm và đánh giá kết quả.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
- Thực trạng sử dụng Edmodo: Chỉ khoảng 2% học sinh lớp 12 tại trường THPT Nguyễn Đức Thuận đã từng tham gia các lớp học trực tuyến, trong đó chưa có học sinh nào sử dụng Edmodo chính thức. 34% học sinh biết đến Edmodo nhưng chưa từng tham gia.
- Ý thức học tập Toán: 50% học sinh có ý thức học tập không rõ ràng, 14.3% không có ý thức học tập, chỉ 35.7% nhận thức đúng về học tập môn Toán.
- Hiệu quả và thái độ với học trực tuyến: 90% học sinh thích học trực tuyến, 82% giáo viên đồng ý rằng học trực tuyến phù hợp với trình độ học sinh sẽ nâng cao kết quả học tập.
- Lý do hạn chế tham gia học trực tuyến: 63.6% học sinh không có thời gian, 32.7% phải trả phí truy cập, 27.9% không biết địa chỉ các lớp học trực tuyến.
- Thiết kế học liệu điện tử trên Edmodo: Hệ thống HLĐT được xây dựng với 3 phần chính: ôn tập lý thuyết, bài tập củng cố, sơ đồ hóa lý thuyết; bài tập được thiết kế đa dạng gồm trắc nghiệm và tự luận, có tính tương tác cao.
- Kết quả thực nghiệm sư phạm: Học sinh sử dụng Edmodo có sự tiến bộ rõ rệt trong việc nắm vững kiến thức và kỹ năng giải các bài toán về hàm số, phương trình mũ và logarit so với nhóm đối chứng.
Thảo luận kết quả
Kết quả khảo sát và thực nghiệm cho thấy việc khai thác mạng Edmodo trong học tập môn Toán giúp tăng cường sự chủ động, tích cực và phát triển tư duy sáng tạo của học sinh. Việc thiết kế HLĐT có tính tương tác, phân hóa phù hợp với trình độ học sinh giúp nâng cao hiệu quả học tập. So với các nghiên cứu quốc tế, kết quả này tương đồng với nhận định Edmodo là công cụ hỗ trợ học tập hiệu quả, tạo môi trường học tập cộng tác và linh hoạt.
Tuy nhiên, việc chưa phổ biến Edmodo trong các trường THPT Việt Nam phần lớn do hạn chế về nhận thức, kỹ năng sử dụng CNTT của giáo viên và học sinh, cũng như các rào cản về thời gian và chi phí. Việc xây dựng và triển khai các lớp học trực tuyến trên Edmodo cần có sự hỗ trợ tích cực từ nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ học sinh tham gia học trực tuyến, bảng so sánh kết quả học tập giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng, cũng như biểu đồ đánh giá thái độ học sinh và giáo viên về học trực tuyến.
Đề xuất và khuyến nghị
- Tăng cường đào tạo kỹ năng CNTT cho giáo viên và học sinh: Tổ chức các khóa tập huấn về sử dụng Edmodo và các công cụ học tập trực tuyến nhằm nâng cao năng lực ứng dụng CNTT trong dạy và học. Mục tiêu đạt 80% giáo viên và học sinh thành thạo trong vòng 6 tháng.
- Xây dựng và phổ biến hệ thống học liệu điện tử chuẩn hóa: Phát triển hệ thống HLĐT đa dạng, tương tác cao, phù hợp với chương trình Toán lớp 12, đặc biệt chủ đề hàm số, phương trình mũ và logarit. Thời gian hoàn thành trong 1 năm, do các trường THPT phối hợp với Sở GD&ĐT thực hiện.
- Khuyến khích và hỗ trợ học sinh tham gia học trực tuyến miễn phí: Nhà trường và các cơ quan quản lý cần tạo điều kiện về hạ tầng mạng, miễn phí truy cập Edmodo và các lớp học trực tuyến để tăng tỷ lệ tham gia học tập. Mục tiêu tăng 50% học sinh tham gia trong năm học tiếp theo.
- Xây dựng chính sách khuyến khích giáo viên sử dụng Edmodo trong giảng dạy: Thưởng và công nhận những giáo viên tích cực ứng dụng CNTT trong dạy học, tạo động lực phát triển phương pháp dạy học hiện đại. Thực hiện trong vòng 1 năm.
- Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và phụ huynh: Tạo tài khoản phụ huynh trên Edmodo để theo dõi tiến độ học tập của học sinh, nâng cao sự phối hợp trong quản lý và hỗ trợ học tập. Triển khai ngay trong năm học hiện tại.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
- Giáo viên Toán THPT: Nắm bắt phương pháp ứng dụng Edmodo trong giảng dạy, thiết kế bài giảng và kiểm tra đánh giá trực tuyến, nâng cao hiệu quả dạy học.
- Nhà quản lý giáo dục: Hiểu rõ thực trạng và giải pháp ứng dụng CNTT trong giáo dục phổ thông, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển giáo dục số.
- Sinh viên ngành Sư phạm Toán: Học tập mô hình dạy học tích hợp CNTT, phát triển kỹ năng thiết kế học liệu điện tử và tổ chức lớp học trực tuyến.
- Phụ huynh học sinh: Nắm bắt công nghệ hỗ trợ học tập hiện đại, phối hợp cùng nhà trường theo dõi và hỗ trợ con em học tập hiệu quả qua mạng xã hội học tập.
Câu hỏi thường gặp
Edmodo là gì và có ưu điểm gì trong giáo dục?
Edmodo là mạng xã hội học tập miễn phí, an toàn, hỗ trợ giao tiếp, chia sẻ tài liệu, giao bài tập và kiểm tra trực tuyến. Nó giúp tăng cường tương tác giữa giáo viên và học sinh, đồng thời hỗ trợ học tập mọi lúc mọi nơi.Làm thế nào để học sinh tham gia lớp học trên Edmodo?
Học sinh cần có tài khoản Email, sau đó đăng ký tài khoản trên Edmodo và nhập mã lớp học do giáo viên cung cấp để tham gia lớp học trực tuyến.Edmodo hỗ trợ những hình thức kiểm tra đánh giá nào?
Edmodo hỗ trợ kiểm tra tự luận và trắc nghiệm với nhiều dạng câu hỏi như lựa chọn, đúng/sai, điền vào chỗ trống. Điểm được cập nhật tự động và giáo viên có thể phản hồi trực tiếp cho học sinh.Làm sao để giáo viên thiết kế học liệu điện tử hiệu quả trên Edmodo?
Giáo viên cần xây dựng học liệu có tính tương tác, phân hóa theo trình độ học sinh, kết hợp lý thuyết, bài tập và sơ đồ tư duy, đồng thời sử dụng các tính năng như bài viết, diễn đàn, kiểm tra để tăng cường sự tham gia của học sinh.Ứng dụng Edmodo có thể giúp cải thiện kết quả học tập như thế nào?
Edmodo tạo môi trường học tập linh hoạt, giúp học sinh chủ động ôn tập, trao đổi và nhận phản hồi kịp thời từ giáo viên và bạn bè, từ đó nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức và kỹ năng giải toán.
Kết luận
- Ứng dụng mạng xã hội học tập Edmodo trong dạy học môn Toán lớp 12, đặc biệt chủ đề hàm số, phương trình mũ và logarit, góp phần nâng cao chất lượng học tập và phát triển kỹ năng tự học của học sinh.
- Hệ thống học liệu điện tử được thiết kế có tính tương tác, phân hóa phù hợp với trình độ học sinh, giúp củng cố kiến thức và nâng cao hiệu quả giải bài tập.
- Thực trạng sử dụng Edmodo tại các trường THPT còn hạn chế do nhiều nguyên nhân như thiếu kỹ năng CNTT, ý thức học tập chưa cao và rào cản về thời gian, chi phí.
- Đề xuất các giải pháp đào tạo kỹ năng, xây dựng học liệu chuẩn, khuyến khích học sinh tham gia học trực tuyến và tăng cường phối hợp giữa nhà trường và gia đình.
- Tiếp tục triển khai thực nghiệm mở rộng, đánh giá hiệu quả lâu dài và phát triển các ứng dụng CNTT trong giáo dục phổ thông nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong thời đại công nghệ 4.0.
Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức tập huấn cho giáo viên và học sinh, đồng thời xây dựng các lớp học trực tuyến trên Edmodo để nhân rộng mô hình thành công.