Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt, các doanh nghiệp sản xuất phải không ngừng nâng cao hiệu quả quản lý chi phí để hạ giá thành sản phẩm, tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Việc quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao lợi nhuận và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Công ty TNHH Long Hải, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất thực phẩm tiêu dùng với hơn 20 chủng loại sản phẩm từ thạch rau câu và sữa chua uống, đã trải qua quá trình phát triển từ quy mô nhỏ đến một doanh nghiệp có hệ thống phân phối rộng khắp cả nước. Tuy nhiên, công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty vẫn còn tồn tại những hạn chế, chưa phát huy hết vai trò trong quản lý tài chính và ra quyết định sản xuất kinh doanh.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty TNHH Long Hải trong quý IV năm 2018, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán chi phí và giá thành sản phẩm. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm dưới góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị, với dữ liệu thu thập từ các phòng ban liên quan trong công ty. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ nhà quản trị công ty đưa ra các quyết định sản xuất kinh doanh kịp thời, hiệu quả, đồng thời góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết kế toán chi phí sản xuất: Bao gồm khái niệm chi phí sản xuất, phân loại chi phí theo yếu tố (nguyên vật liệu, nhân công, chi phí sản xuất chung), phân loại theo khoản mục chi phí và phân loại theo phương pháp tập hợp chi phí (trực tiếp và gián tiếp). Lý thuyết này làm rõ vai trò của kế toán chi phí trong việc ghi nhận, tập hợp và phân bổ chi phí nhằm phản ánh chính xác chi phí sản xuất.

  2. Lý thuyết tính giá thành sản phẩm: Trình bày các khái niệm về giá thành sản phẩm, phân loại giá thành theo cơ sở số liệu (giá thành kế hoạch, định mức, thực tế) và theo phạm vi chi phí phát sinh (giá thành sản xuất, giá thành toàn bộ sản phẩm tiêu thụ). Ngoài ra, các phương pháp tính giá thành phổ biến như phương pháp giản đơn, phương pháp hệ số, phương pháp tỷ lệ, phương pháp phân bước và phương pháp định mức cũng được nghiên cứu để áp dụng phù hợp với đặc điểm sản xuất của công ty.

Các khái niệm chính bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung, sản phẩm dở dang, định mức chi phí, dự toán chi phí sản xuất, báo cáo kế toán quản trị.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng để thu thập và phân tích dữ liệu:

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua quan sát, phỏng vấn trực tiếp các bộ phận kế toán - tài vụ, phòng kế hoạch, phân xưởng sản xuất, bộ phận thu mua và kiểm tra chất lượng tại Công ty TNHH Long Hải. Bảng câu hỏi phỏng vấn được xây dựng chi tiết nhằm đánh giá thực trạng công tác kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm.

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các văn bản pháp luật liên quan đến kế toán chi phí sản xuất, các tài liệu chuyên ngành, báo cáo tài chính của công ty trong giai đoạn 2016-2018, chứng từ kế toán và sổ sách liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng các công cụ phân tích kế toán như phương pháp chứng từ kế toán, phương pháp đối ứng tài khoản, phương pháp tính giá và phương pháp tổng hợp - cân đối kế toán để xử lý số liệu. Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào số liệu quý IV năm 2018 của công ty, lựa chọn phương pháp phân tích phù hợp nhằm đảm bảo tính chính xác và khách quan.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2019, tập trung phân tích dữ liệu thực tế quý IV/2018, đồng thời khảo sát và đánh giá thực trạng công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức kế toán chi phí sản xuất tại Công ty TNHH Long Hải còn nhiều hạn chế: Mặc dù công ty đã áp dụng các tài khoản kế toán theo Thông tư 200/2014/TT-BTC, nhưng việc phân loại và tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung chưa được thực hiện đầy đủ và chính xác. Ví dụ, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được ghi nhận chưa chi tiết theo từng loại sản phẩm, dẫn đến khó khăn trong việc phân bổ chi phí chính xác (chiếm khoảng 30% tổng chi phí sản xuất).

  2. Phương pháp tính giá thành sản phẩm chưa đồng bộ và thiếu linh hoạt: Công ty chủ yếu áp dụng phương pháp tính giá thành giản đơn, chưa áp dụng các phương pháp tính giá thành phù hợp với đặc điểm sản xuất đa dạng của các sản phẩm thạch rau câu và sữa chua. Điều này làm giảm tính chính xác trong việc xác định giá thành thực tế, ảnh hưởng đến việc ra quyết định giá bán và quản lý chi phí (giá thành thực tế có thể chênh lệch khoảng 10-15% so với giá thành kế hoạch).

  3. Công tác đánh giá sản phẩm dở dang chưa được thực hiện đầy đủ: Việc đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ chủ yếu dựa trên chi phí nguyên vật liệu trực tiếp mà chưa tính đến chi phí nhân công và chi phí sản xuất chung theo mức độ hoàn thành, dẫn đến sai lệch trong xác định giá thành sản phẩm hoàn thành (sản phẩm dở dang chiếm khoảng 5-7% tổng sản lượng sản xuất).

  4. Báo cáo kế toán quản trị chưa phát huy hiệu quả: Các báo cáo chi phí sản xuất, báo cáo giá thành sản phẩm và báo cáo thực hiện kế hoạch chưa được lập thường xuyên và chi tiết theo yêu cầu quản lý. Điều này làm hạn chế khả năng cung cấp thông tin kịp thời cho nhà quản trị trong việc kiểm soát chi phí và ra quyết định sản xuất kinh doanh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc tổ chức bộ máy kế toán chưa hoàn chỉnh, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban liên quan và chưa áp dụng đầy đủ các quy trình, chuẩn mực kế toán hiện hành. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, tình trạng này cũng phổ biến ở nhiều doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ, đặc biệt trong lĩnh vực thực phẩm tiêu dùng.

Việc áp dụng phương pháp tính giá thành giản đơn không phù hợp với đặc điểm sản xuất đa dạng của công ty làm giảm tính chính xác của giá thành sản phẩm, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh trên thị trường. Ngoài ra, việc đánh giá sản phẩm dở dang chưa đầy đủ làm sai lệch chi phí sản xuất, gây khó khăn trong việc kiểm soát chi phí và lập kế hoạch sản xuất.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ so sánh tỷ lệ chi phí từng khoản mục, bảng tổng hợp giá thành thực tế và kế hoạch, cũng như báo cáo chi tiết về sản phẩm dở dang để minh họa rõ hơn các vấn đề tồn tại và mức độ ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán chi phí sản xuất: Xây dựng hệ thống kế toán chi tiết, phân công rõ ràng trách nhiệm giữa các phòng ban như kế toán, sản xuất, thu mua và kiểm soát chất lượng nhằm đảm bảo thu thập và xử lý thông tin chi phí chính xác, kịp thời. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo công ty phối hợp phòng kế toán.

  2. Áp dụng phương pháp tính giá thành phù hợp với đặc điểm sản xuất: Nghiên cứu và triển khai phương pháp tính giá thành phân bước hoặc phương pháp hệ số cho các sản phẩm đa dạng nhằm nâng cao độ chính xác trong xác định giá thành. Thời gian thực hiện: 9 tháng; Chủ thể: Phòng kế toán và phòng kế hoạch sản xuất.

  3. Cải tiến công tác đánh giá sản phẩm dở dang: Áp dụng phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo sản lượng hoàn thành tương đương, tính đầy đủ chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung để phản ánh chính xác giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ. Thời gian thực hiện: 3 tháng; Chủ thể: Phòng kế toán.

  4. Xây dựng và nâng cao chất lượng báo cáo kế toán quản trị: Thiết lập hệ thống báo cáo chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm và báo cáo thực hiện kế hoạch theo định kỳ, cung cấp thông tin kịp thời và chi tiết cho nhà quản trị nhằm hỗ trợ ra quyết định hiệu quả. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng kế toán phối hợp ban giám đốc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất: Giúp hiểu rõ vai trò của kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong quản lý chi phí, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và tăng sức cạnh tranh.

  2. Nhân viên kế toán và kiểm toán nội bộ: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về các phương pháp tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm, giúp cải thiện quy trình kế toán và đảm bảo tính chính xác của số liệu kế toán.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về ứng dụng lý thuyết kế toán chi phí trong doanh nghiệp sản xuất thực phẩm tiêu dùng, hỗ trợ nghiên cứu và giảng dạy.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và chuyên gia tư vấn tài chính: Hỗ trợ đánh giá thực trạng công tác kế toán chi phí trong doanh nghiệp, từ đó đề xuất chính sách và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực quản lý tài chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kế toán chi phí sản xuất lại quan trọng đối với doanh nghiệp?
    Kế toán chi phí sản xuất giúp doanh nghiệp ghi nhận, tập hợp và phân bổ chi phí chính xác, từ đó xác định giá thành sản phẩm đúng đắn, hỗ trợ quản lý chi phí và ra quyết định kinh doanh hiệu quả. Ví dụ, việc kiểm soát chi phí nguyên vật liệu giúp giảm lãng phí và tăng lợi nhuận.

  2. Phương pháp tính giá thành nào phù hợp với doanh nghiệp sản xuất đa dạng sản phẩm?
    Phương pháp tính giá thành phân bước hoặc phương pháp hệ số thường phù hợp với doanh nghiệp có nhiều loại sản phẩm cùng quy trình sản xuất, giúp phân bổ chi phí chính xác theo từng sản phẩm. Công ty TNHH Long Hải nên áp dụng để nâng cao độ chính xác giá thành.

  3. Làm thế nào để đánh giá sản phẩm dở dang chính xác?
    Đánh giá sản phẩm dở dang theo sản lượng hoàn thành tương đương, tính đầy đủ chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung theo mức độ hoàn thành giúp phản ánh đúng giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ, tránh sai lệch trong tính giá thành.

  4. Báo cáo kế toán quản trị có vai trò gì trong doanh nghiệp?
    Báo cáo kế toán quản trị cung cấp thông tin chi tiết về chi phí và giá thành sản phẩm theo từng đối tượng, giúp nhà quản trị theo dõi, phân tích và đưa ra quyết định kịp thời nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  5. Làm thế nào để hoàn thiện công tác kế toán chi phí tại doanh nghiệp?
    Hoàn thiện công tác kế toán chi phí cần tổ chức bộ máy kế toán rõ ràng, áp dụng phương pháp kế toán phù hợp, nâng cao chất lượng báo cáo quản trị và đào tạo nhân viên kế toán chuyên môn. Ví dụ, xây dựng hệ thống chứng từ và sổ sách chi tiết giúp kiểm soát chi phí tốt hơn.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý thuyết và thực trạng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty TNHH Long Hải, chỉ ra những tồn tại và hạn chế trong công tác kế toán chi phí.
  • Phân tích chi tiết các khoản chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung, đồng thời đánh giá phương pháp tính giá thành sản phẩm hiện tại.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán, áp dụng phương pháp tính giá thành phù hợp, cải tiến đánh giá sản phẩm dở dang và nâng cao chất lượng báo cáo kế toán quản trị.
  • Nghiên cứu có phạm vi và dữ liệu cụ thể quý IV năm 2018, tạo nền tảng cho các bước tiếp theo trong việc triển khai và đánh giá hiệu quả các giải pháp đề xuất.
  • Kêu gọi các nhà quản trị và nhân viên kế toán tại doanh nghiệp áp dụng các kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp.