Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, ngành y tế giữ vai trò trọng yếu trong việc bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân. Tại huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, Trung tâm Y tế (TTYT) đóng vai trò then chốt trong cung cấp dịch vụ y tế công lập, với quy mô 110 giường bệnh và đội ngũ hơn 300 cán bộ viên chức. Theo thống kê năm 2018, số bệnh nhân đến khám và điều trị tại TTYT tăng 15% so với năm trước, tỉ lệ sử dụng giường bệnh vượt 130%, cho thấy nhu cầu dịch vụ y tế ngày càng cao. Tuy nhiên, công tác kế toán tại đơn vị này còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu của chế độ kế toán hành chính sự nghiệp mới theo Thông tư 107/2017/TT-BTC.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại TTYT huyện Phù Cát trong giai đoạn 2017-2019, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đáp ứng yêu cầu đổi mới kinh tế xã hội và cải thiện chất lượng dịch vụ y tế. Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng tổ chức bộ máy kế toán, quy trình xử lý thông tin, công tác kiểm tra kế toán và lập dự toán hàng năm. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các đơn vị sự nghiệp công lập có thu, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và tổ chức kế toán phù hợp với quy định hiện hành.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập có thu, bao gồm:

  • Lý thuyết tổ chức công tác kế toán: Tổ chức công tác kế toán là hệ thống các yếu tố cấu thành gồm bộ máy kế toán, phương pháp kế toán, kỹ thuật hạch toán và chế độ kế toán nhằm thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin tài chính phục vụ quản lý (Đỗ Minh Thành, 2009).

  • Nguyên tắc tổ chức kế toán: Bao gồm nguyên tắc thống nhất, phù hợp, tiết kiệm hiệu quả và bất kiêm nhiệm, đảm bảo tính chính xác, kịp thời và khách quan trong công tác kế toán.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Phân loại thành mô hình tập trung, phân tán và kết hợp, phù hợp với quy mô, phạm vi hoạt động và đặc điểm quản lý của đơn vị.

  • Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập có thu: Đơn vị do Nhà nước thành lập, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, có nguồn thu và tự chủ tài chính một phần hoặc toàn bộ chi phí hoạt động (Nghị định 16/2015/NĐ-CP).

Các khái niệm chính bao gồm: tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, hệ thống sổ kế toán, báo cáo tài chính và công tác kiểm tra kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ kế toán và quản lý tại TTYT huyện Phù Cát. Dữ liệu thứ cấp gồm các chứng từ, sổ sách kế toán, báo cáo tài chính, phần mềm quản lý tài chính và các văn bản pháp luật liên quan.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn mẫu theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào các cán bộ kế toán, lãnh đạo và nhân viên liên quan trực tiếp đến công tác kế toán tại TTYT.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để tổng hợp số liệu, so sánh các chỉ tiêu tài chính qua các năm, đánh giá thực trạng và hiệu quả công tác kế toán. Phân tích định tính qua phỏng vấn nhằm làm rõ nguyên nhân tồn tại và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2019, phù hợp với việc áp dụng chế độ kế toán hành chính sự nghiệp mới theo Thông tư 107/2017/TT-BTC.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán chưa đồng bộ và thiếu sự phân công rõ ràng: TTYT có 1 phòng kế toán trung tâm với 8 nhân viên, tuy nhiên việc phân công nhiệm vụ chưa rõ ràng, dẫn đến chồng chéo công việc và hiệu quả thấp. Tỷ lệ cán bộ kế toán có trình độ đại học trở lên chỉ chiếm khoảng 25%, ảnh hưởng đến chất lượng xử lý thông tin.

  2. Quy trình xử lý thông tin kế toán còn nhiều bất cập: Việc luân chuyển chứng từ kế toán chưa được thực hiện nghiêm túc, có hiện tượng chậm trễ và sai sót trong ghi chép. Báo cáo tài chính quý và năm chưa được lập và nộp đúng hạn, tỷ lệ hoàn thành báo cáo đạt khoảng 80%.

  3. Công tác kiểm tra kế toán chưa được chú trọng: Kiểm tra nội bộ về chứng từ, sổ sách và báo cáo tài chính chỉ thực hiện định kỳ, chưa có kế hoạch kiểm tra thường xuyên và hệ thống. Việc phát hiện và xử lý sai phạm còn hạn chế, ảnh hưởng đến tính chính xác và minh bạch của thông tin tài chính.

  4. Lập dự toán hàng năm chưa sát với thực tế: Dự toán thu chi chưa phản ánh đầy đủ các nguồn thu và chi phí phát sinh, dẫn đến việc điều chỉnh ngân sách trong năm nhiều lần, gây khó khăn trong quản lý tài chính. Tỷ lệ dự toán thực hiện đạt khoảng 85% so với kế hoạch ban đầu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc áp dụng chưa đồng bộ chế độ kế toán mới theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, thiếu sự đầu tư về nhân lực và trang thiết bị công nghệ thông tin. So với các nghiên cứu tại các bệnh viện công lập khác trong tỉnh Bình Định và Quảng Ngãi, TTYT huyện Phù Cát có mức độ tổ chức công tác kế toán thấp hơn khoảng 10-15% về hiệu quả xử lý thông tin và kiểm tra kế toán.

Việc tổ chức bộ máy kế toán chưa phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của đơn vị làm giảm khả năng cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho lãnh đạo. Quy trình xử lý chứng từ và lập báo cáo còn thủ công, thiếu tự động hóa, dẫn đến sai sót và chậm trễ. Công tác kiểm tra kế toán chưa được thực hiện thường xuyên làm giảm hiệu quả giám sát và phát hiện sai phạm.

Kết quả nghiên cứu cho thấy cần thiết phải hoàn thiện tổ chức công tác kế toán theo hướng hiện đại hóa, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao trình độ nhân sự và xây dựng quy trình kiểm tra chặt chẽ hơn. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ hoàn thành báo cáo tài chính và mức độ tự chủ tài chính qua các năm sẽ minh họa rõ nét hiệu quả công tác kế toán hiện tại và sự cải thiện sau khi áp dụng giải pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán: Phân công nhiệm vụ rõ ràng, tăng cường đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ kế toán, đặc biệt là kỹ năng sử dụng phần mềm kế toán hiện đại. Mục tiêu đạt 100% nhân viên kế toán có trình độ đại học trở lên trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc TTYT phối hợp với Sở Y tế.

  2. Cải tiến quy trình xử lý thông tin kế toán: Xây dựng và áp dụng quy trình luân chuyển chứng từ, ghi sổ và lập báo cáo theo chuẩn mực kế toán mới, đảm bảo tính chính xác và kịp thời. Thời gian hoàn thành trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán và Ban Quản lý TTYT.

  3. Tăng cường công tác kiểm tra kế toán: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất, sử dụng công cụ kiểm tra tự động để phát hiện sai sót và gian lận. Mục tiêu nâng tỷ lệ kiểm tra lên 90% các nghiệp vụ phát sinh hàng năm. Chủ thể thực hiện: Ban Kiểm tra nội bộ và Phòng Kế toán.

  4. Hoàn thiện công tác lập dự toán hàng năm: Áp dụng phương pháp dự toán dựa trên phân tích số liệu thực tế và dự báo chính xác các nguồn thu, chi. Thời gian áp dụng từ năm tài chính tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế hoạch Tài chính phối hợp với Phòng Kế toán.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Đầu tư phần mềm kế toán chuyên dụng, đào tạo sử dụng và bảo trì hệ thống để nâng cao hiệu quả xử lý thông tin. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và Phòng Công nghệ Thông tin.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các Trung tâm Y tế tuyến huyện: Nhận diện các tồn tại trong công tác kế toán, áp dụng giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, từ đó cải thiện chất lượng dịch vụ y tế.

  2. Cán bộ kế toán và quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập: Nắm bắt các nguyên tắc tổ chức công tác kế toán, quy trình xử lý thông tin và kiểm tra kế toán theo chế độ mới, nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên chuyên ngành kế toán công và quản lý tài chính công: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp phân tích và đề xuất giải pháp phù hợp với đơn vị sự nghiệp có thu trong lĩnh vực y tế.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và y tế: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, hướng dẫn và kiểm tra công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Trung tâm Y tế huyện Phù Cát?
    Hoàn thiện công tác kế toán giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo sử dụng nguồn lực đúng mục đích, đáp ứng yêu cầu đổi mới kinh tế xã hội và cải thiện chất lượng dịch vụ y tế. Ví dụ, việc áp dụng Thông tư 107/2017/TT-BTC đòi hỏi tổ chức bộ máy và quy trình kế toán phù hợp.

  2. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp qua khảo sát, phỏng vấn và dữ liệu thứ cấp từ chứng từ, báo cáo tài chính. Phân tích dữ liệu bằng thống kê mô tả và phân tích định tính để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  3. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với TTYT huyện Phù Cát?
    Mô hình kết hợp vừa tập trung vừa phân tán được đề xuất phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của TTYT, giúp đảm bảo sự lãnh đạo tập trung đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho công tác kế toán tại các đơn vị trực thuộc.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra kế toán?
    Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất, sử dụng công cụ kiểm tra tự động, tăng cường đào tạo nhân viên kiểm tra và xây dựng báo cáo kiểm tra chi tiết giúp phát hiện và xử lý kịp thời sai phạm.

  5. Làm thế nào để cải tiến công tác lập dự toán hàng năm?
    Áp dụng phương pháp dự toán dựa trên phân tích số liệu thực tế, dự báo chính xác nguồn thu và chi phí, phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban liên quan, đảm bảo dự toán sát với thực tế và giảm thiểu điều chỉnh trong năm.

Kết luận

  • Tổ chức công tác kế toán tại Trung tâm Y tế huyện Phù Cát còn nhiều tồn tại về bộ máy, quy trình xử lý thông tin, kiểm tra và lập dự toán, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính.
  • Áp dụng chế độ kế toán hành chính sự nghiệp mới theo Thông tư 107/2017/TT-BTC là yêu cầu cấp thiết để nâng cao chất lượng công tác kế toán.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy, quy trình kế toán, công tác kiểm tra và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn và khoa học, cung cấp cơ sở cho các đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực y tế và các nhà quản lý tài chính công.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, áp dụng quy trình mới và đầu tư công nghệ, đồng thời đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh kịp thời.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại đơn vị bạn, góp phần phát triển bền vững ngành y tế địa phương!