Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới cơ chế hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL), công tác kế toán giữ vai trò then chốt trong việc quản lý tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực. Tại tỉnh Bình Định, Sở Văn hóa và Thể thao quản lý 07 đơn vị sự nghiệp công lập với các chức năng đa dạng trong lĩnh vực văn hóa và thể thao. Năm 2020, các đơn vị này đã phát sinh nhiều nghiệp vụ tài chính phức tạp, đòi hỏi tổ chức công tác kế toán phải chặt chẽ, chính xác và kịp thời để đáp ứng yêu cầu quản lý trong điều kiện tự chủ tài chính theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp thuộc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo sử dụng kinh phí nhà nước tiết kiệm và hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động kế toán phát sinh trong năm 2020 tại 07 đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện tổ chức kế toán, góp phần nâng cao chất lượng quản lý tài chính trong lĩnh vực văn hóa và thể thao, đồng thời hỗ trợ công tác kiểm tra, kiểm soát và báo cáo tài chính theo quy định.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán hành chính sự nghiệp, bao gồm:

  • Lý thuyết tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập: Nhấn mạnh nguyên tắc thống nhất, phù hợp, tuân thủ pháp luật, chi phí-hiệu quả và nguyên tắc bất kiêm nhiệm trong tổ chức kế toán.
  • Mô hình kế toán quản trị kết hợp: Áp dụng mô hình kết hợp giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị nhằm cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời cho công tác quản lý và ra quyết định.
  • Khái niệm và phân loại đơn vị sự nghiệp công lập: Theo Luật Viên chức 2010 và các văn bản hướng dẫn, phân loại theo cấp ngân sách, lĩnh vực hoạt động và khả năng tự đảm bảo kinh phí.
  • Cơ chế tài chính tự chủ: Phân loại mức độ tự chủ tài chính theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP, từ tự chủ toàn diện đến được Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên.

Các khái niệm chính bao gồm: chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, sổ kế toán, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán, tổ chức bộ máy kế toán, kiểm tra kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp:

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua phỏng vấn trực tiếp nhân viên kế toán tại 07 đơn vị sự nghiệp thuộc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định.
  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp và phân tích các chứng từ kế toán, sổ sách, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán năm 2020.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định tính và định lượng, bao gồm phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, tổng hợp và suy luận logic.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu và thực trạng năm 2020, với quá trình thu thập và phân tích dữ liệu diễn ra trong năm 2021.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ 07 đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định, đảm bảo tính đại diện và toàn diện cho phạm vi nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức chứng từ kế toán: Khoảng 85% chứng từ kế toán tại các đơn vị được tổ chức theo đúng quy định của Thông tư 107/2017/TT-BTC, tuy nhiên còn tồn tại tình trạng lưu trữ chưa khoa học, ảnh hưởng đến việc truy xuất và kiểm tra sau này.

  2. Hệ thống tài khoản kế toán và sổ sách: 100% đơn vị áp dụng hệ thống tài khoản kế toán theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, nhưng chỉ khoảng 70% đơn vị thực hiện đầy đủ và chính xác việc ghi chép sổ kế toán theo hình thức Nhật ký chung hoặc Nhật ký - Sổ cái. Một số đơn vị còn sử dụng hình thức kế toán thủ công, gây khó khăn trong việc tổng hợp và báo cáo.

  3. Báo cáo tài chính và quyết toán: Tất cả các đơn vị đều lập báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán năm 2020 đúng thời hạn, tuy nhiên chất lượng báo cáo còn hạn chế về tính chính xác và kịp thời, với tỷ lệ sai sót khoảng 15% trong các chỉ tiêu báo cáo.

  4. Tổ chức bộ máy kế toán và kiểm tra nội bộ: Mô hình tổ chức bộ máy kế toán chủ yếu là mô hình vừa tập trung vừa phân tán, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của các đơn vị. Tuy nhiên, công tác kiểm tra kế toán nội bộ chưa được thực hiện thường xuyên và có hệ thống, chỉ khoảng 60% đơn vị có kế hoạch kiểm tra định kỳ rõ ràng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa đồng bộ trong áp dụng các quy định về kế toán hành chính sự nghiệp, thiếu nhân lực kế toán có trình độ chuyên môn cao và hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin. So sánh với các nghiên cứu trong ngành tài chính công tại các đơn vị sự nghiệp khác, kết quả này tương đồng với thực trạng chung về việc tổ chức công tác kế toán còn nhiều bất cập.

Việc tổ chức chứng từ và sổ sách kế toán chưa khoa học làm giảm hiệu quả kiểm soát và tăng rủi ro sai sót trong báo cáo tài chính. Mức độ tự chủ tài chính của các đơn vị cũng ảnh hưởng đến việc tổ chức kế toán, khi các đơn vị tự chủ cao hơn có xu hướng tổ chức kế toán chặt chẽ và hiệu quả hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ áp dụng các hình thức kế toán, bảng so sánh chất lượng báo cáo tài chính giữa các đơn vị, và sơ đồ mô hình tổ chức bộ máy kế toán để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức chứng từ kế toán: Xây dựng quy trình luân chuyển chứng từ khoa học, bảo quản chứng từ đúng quy định nhằm nâng cao tính chính xác và minh bạch trong công tác kế toán. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo các đơn vị và phòng kế toán.

  2. Nâng cao chất lượng hệ thống sổ sách và tài khoản kế toán: Đào tạo chuyên sâu cho nhân viên kế toán về các hình thức kế toán hiện đại, khuyến khích áp dụng phần mềm kế toán để giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả tổng hợp số liệu. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp với các đơn vị.

  3. Tăng cường công tác kiểm tra kế toán nội bộ: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá công tác kế toán nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Thời gian: Triển khai ngay và duy trì thường xuyên; Chủ thể: Kế toán trưởng và thủ trưởng đơn vị.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Đầu tư phần mềm kế toán phù hợp với đặc thù hoạt động của đơn vị, đồng thời đào tạo sử dụng phần mềm cho cán bộ kế toán nhằm nâng cao hiệu quả và độ chính xác trong công tác kế toán. Thời gian: 12-18 tháng; Chủ thể: Sở Văn hóa và Thể thao, các đơn vị sự nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kế toán, từ đó đưa ra quyết định quản lý tài chính phù hợp.

  2. Nhân viên và cán bộ kế toán: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức công tác kế toán, các nguyên tắc và quy trình thực hiện theo quy định hiện hành.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và kế toán: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn và kiểm tra công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập.

  4. Giảng viên và sinh viên ngành Kế toán, Quản lý tài chính công: Hỗ trợ nghiên cứu, giảng dạy và học tập về kế toán hành chính sự nghiệp và quản lý tài chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập lại quan trọng?
    Tổ chức công tác kế toán giúp phản ánh chính xác tình hình tài chính, kiểm soát nguồn vốn và hỗ trợ quản lý hiệu quả, đặc biệt trong bối cảnh tự chủ tài chính ngày càng được mở rộng.

  2. Các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định áp dụng chế độ kế toán nào?
    Các đơn vị áp dụng chế độ kế toán hành chính sự nghiệp theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, đảm bảo thống nhất và phù hợp với đặc thù hoạt động.

  3. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với các đơn vị sự nghiệp công lập?
    Mô hình vừa tập trung vừa phân tán được đánh giá phù hợp nhất, giúp cân bằng giữa quản lý tập trung và tính linh hoạt của các đơn vị trực thuộc.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra kế toán nội bộ?
    Cần xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ, đào tạo nhân viên kế toán và sử dụng công nghệ thông tin để phát hiện sớm sai sót và tăng cường tính minh bạch.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin có vai trò gì trong công tác kế toán?
    Ứng dụng công nghệ giúp tự động hóa quy trình kế toán, giảm thiểu sai sót, tăng tốc độ xử lý và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại 07 đơn vị sự nghiệp thuộc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định trong năm 2020, chỉ ra các điểm mạnh và hạn chế cụ thể.
  • Đã đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, bao gồm cải tiến chứng từ, hệ thống sổ sách, kiểm tra nội bộ và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong lĩnh vực văn hóa và thể thao, hỗ trợ thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo quy định của Nhà nước.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đào tạo nhân lực và đánh giá hiệu quả sau khi áp dụng.
  • Kêu gọi các đơn vị sự nghiệp và cơ quan quản lý quan tâm đầu tư, phối hợp thực hiện để nâng cao chất lượng công tác kế toán, góp phần phát triển bền vững lĩnh vực văn hóa và thể thao tại Bình Định.