Hoàn thiện quản lý ngân sách cấp xã, phường và thị trấn tại tỉnh Hòa Bình

Ngân sách cấp xã Hòa Bình mang đầy đủ đặc điểm chung của ngân sách Nhà nước, như là bảng liệt kê các khoản thu chi dự kiến, tồn tại trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm), gắn chặt với hoạt động của chính quyền Nhà nước cấp xã, phường, thị trấn. Việc quản lý phải tuân theo một chu trình chặt chẽ và khoa học, với phần lớn các khoản thu, chi được thực hiện theo phương thức phân phối lại và không hoàn trả trực tiếp.

Ngân sách xã, phường, thị trấn vừa là một cấp ngân sách cơ sở trong hệ thống ngân sách Nhà nước, vừa là một đơn vị trực tiếp sử dụng kinh phí. Các doanh nghiệp và người dân nộp thuế cho nhà nước góp phần hình thành nguồn thu chủ yếu của ngân sách Nhà nước, đồng thời doanh nghiệp và người dân được Nhà nước trợ cấp, đầu tư, tài trợ vốn (nếu có), được hưởng các lợi ích gián tiếp khác và được Nhà nước đảm bảo về quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội và các phúc lợi công cộng khác.

Trong hệ thống tài chính, ngân sách Nhà nước đóng vai trò chủ đạo và tổ chức các hoạt động của hệ thống tài chính. Đó là vai trò định hướng phát triển sản xuất, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, điều chỉnh đời sống xã hội… Ở Việt Nam hệ thống ngân sách Nhà nước hiện nay bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Ngân sách địa phương bao gồm ngân sách các đơn vị hành chính có cấp HĐND và UBND.

Xây dựng ngân sách xã vững chắc là điều kiện quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn, làm giảm sự cách biệt giữa nông thôn và thành thị. Xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế và hạ tầng xã hội đi liền với thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, hình thành nên các trung tâm thị trấn mới, làm giảm dần sự cách biệt giữa thành thị và nông thôn.

Ngân sách xã là một công cụ tài chính quan trọng để chính quyền cấp xã thực hiện mọi chức năng nhiệm vụ được giao. Đây là vai trò quan trọng nhất, bởi vì mọi hoạt động quản lý nhà nước trên địa bàn xã đều dựa chủ yếu vào nguồn lực tài chính ngân sách xã. Đồng thời ngân sách xã còn tài trợ cho các hoạt động sự nghiệp văn hóa, thể dục thể thao để nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân và tài trợ thích hợp cho việc phát triển sự nghiệp giáo dục, y tế góp phần nâng cao dân trí, chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Ngân sách xã là công cụ tài chính quan trọng để chính quyền nhà nước cấp xã điều chỉnh các hoạt động của xã đi đúng hướng, thu hút vốn dầu tư phát triển kinh tế - văn hóa – xã hội ở địa phương. Chính quyền cấp xã cũng như chính quyền cấp khác nói chung đều dùng các công cụ luật pháp, kế hoạch, hành chính và tài chính để điều chỉnh các hoạt động nhằm hướng đến mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế xã hội.

Các biện pháp tăng cường nguồn thu cho ngân sách xã có thể bao gồm việc khai thác hiệu quả các nguồn thu từ đất đai, tài nguyên, các hoạt động sản xuất kinh doanh trên địa bàn. Đồng thời cần tăng cường công tác quản lý thu thuế, phí, lệ phí, chống thất thu và gian lận thuế.

Nâng cao hiệu quả chi tiêu ngân sách xã đòi hỏi việc lập kế hoạch chi tiêu hợp lý, phân bổ nguồn lực đúng mục tiêu, ưu tiên các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội trọng điểm. Đồng thời cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng ngân sách, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả và đúng mục đích.

Xây dựng đội ngũ cán bộ tài chính xã chuyên nghiệp, liêm chính là yếu tố then chốt để quản lý ngân sách xã hiệu quả. Cần chú trọng đến việc đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ tài chính xã, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Cần có các tiêu chí cụ thể để đánh giá hiệu quả ứng dụng các giải pháp quản lý ngân sách cấp xã, như: Mức độ tăng trưởng kinh tế, cải thiện đời sống người dân, nâng cao chất lượng dịch vụ công, giảm thiểu tình trạng thất thoát, lãng phí ngân sách.

Nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm từ các địa phương đã có thành công trong việc quản lý ngân sách cấp xã là rất quan trọng. Cần tìm hiểu về các mô hình quản lý hiệu quả, các chính sách khuyến khích sáng tạo và các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin.

Các chính sách quản lý ngân sách cần được điều chỉnh linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương. Cần xem xét đến đặc điểm kinh tế - xã hội, trình độ phát triển và năng lực quản lý của từng xã để có những giải pháp phù hợp.

Xác định rõ nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách xã là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính tự chủ và chủ động trong quản lý tài chính. Cần rà soát và điều chỉnh các quy định hiện hành để đảm bảo nguồn thu của xã đủ để đáp ứng các nhiệm vụ chi.

Phân cấp quản lý ngân sách hợp lý cho chính quyền cấp xã giúp tăng cường tính chủ động và trách nhiệm trong việc sử dụng nguồn lực tài chính. Cần trao quyền cho chính quyền cấp xã trong việc quyết định các khoản chi tiêu và quản lý các nguồn thu.

Tăng cường kiểm tra, giám sát tài chính cấp xã giúp đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong việc sử dụng nguồn lực tài chính. Cần thiết lập các cơ chế kiểm tra, giám sát độc lập và tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào quá trình này.

Đầu tư ngân sách cho phát triển giáo dục và y tế xã là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Cần tăng cường đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị và nâng cao trình độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên, y bác sĩ.

Hỗ trợ các hoạt động văn hóa và bảo tồn bản sắc dân tộc góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của người dân và tạo động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Cần tăng cường đầu tư vào các hoạt động văn hóa truyền thống, bảo tồn các di tích lịch sử và phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp.

Đảm bảo an sinh xã hội và hỗ trợ các đối tượng yếu thế là trách nhiệm của nhà nước và cộng đồng. Cần tăng cường các chương trình hỗ trợ người nghèo, người khuyết tật, trẻ em mồ côi và các đối tượng dễ bị tổn thương.