Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, thị trường ngày càng mở rộng và số lượng doanh nghiệp nước ngoài tham gia vào thị trường Việt Nam tăng nhanh. Theo báo cáo ngành, nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa chú trọng đầu tư vào hoạt động quản trị rủi ro, dẫn đến việc không kiểm soát hiệu quả các rủi ro và hạn chế tổn thất. Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động quản trị rủi ro tại Công ty cổ phần Anco Hà Nội, một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng dân dụng và công nghiệp, với phạm vi nghiên cứu từ năm 2014 đến 2016 tại địa chỉ Km 4 + 200 Đường 423, An Thượng, Hoài Đức, Hà Nội.
Mục tiêu nghiên cứu là hệ thống hóa lý thuyết về rủi ro và quản trị rủi ro trong doanh nghiệp, phân tích, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tại Anco Hà Nội và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp nhận diện, phân tích và kiểm soát rủi ro, từ đó giảm thiểu tổn thất tài chính và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường xây dựng đầy biến động.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị rủi ro doanh nghiệp, bao gồm:
Khái niệm rủi ro và phân loại rủi ro: Rủi ro được định nghĩa là tình huống có khả năng xảy ra không chắc chắn, ảnh hưởng đến mục tiêu của doanh nghiệp. Rủi ro được phân loại theo nguồn gốc (rủi ro thuần túy, rủi ro đầu cơ) và theo chức năng tổ chức (rủi ro tài chính, nhân sự, marketing, pháp lý, vận hành, công nghệ, tổ chức).
Quản trị rủi ro trong doanh nghiệp: Quản trị rủi ro là quá trình nhận diện, phân tích, đánh giá và kiểm soát rủi ro nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực và tận dụng cơ hội. Quá trình này bao gồm các bước: nhận diện rủi ro, phân tích rủi ro (xác định tần suất và hậu quả), kiểm soát rủi ro và tài chính rủi ro.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro: Bao gồm yếu tố bên ngoài như môi trường kinh tế, chính trị, pháp lý, văn hóa xã hội, kỹ thuật công nghệ, khách hàng, nhà cung cấp, đối thủ cạnh tranh; và yếu tố bên trong như chiến lược hoạt động, nguồn lực tài chính và nhân sự, năng lực quản lý.
Phương pháp nghiên cứu
Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp các lãnh đạo công ty và khảo sát bằng bảng hỏi với nhân viên. Dữ liệu thứ cấp gồm báo cáo tài chính, tài liệu nội bộ, báo cáo kinh doanh và các tài liệu nghiên cứu liên quan.
Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích định tính và định lượng, so sánh kết quả kinh doanh qua các năm 2014-2016, đánh giá mức độ rủi ro dựa trên tần suất và mức độ thiệt hại, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và hiệu quả quản trị rủi ro hiện tại.
Cỡ mẫu và chọn mẫu: Phỏng vấn các lãnh đạo chủ chốt và khảo sát toàn bộ nhân viên công ty nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của dữ liệu.
Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu trong giai đoạn 2014-2016, kết hợp với thực tập tại công ty vào tháng 4 năm 2017 để thu thập thông tin thực tiễn.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tình hình kinh doanh biến động: Doanh thu năm 2015 tăng 77,68% so với 2014, đạt 26.219,53 triệu đồng, nhưng năm 2016 giảm 41,10% xuống còn 15.681,27 triệu đồng. Lợi nhuận sau thuế năm 2015 tăng gấp 6 lần so với 2014, đạt 309,53 triệu đồng, nhưng năm 2016 giảm mạnh còn 45,16 triệu đồng.
Rủi ro thường gặp: Công ty đối mặt với các rủi ro về nhân sự và tài sản trong xây dựng, bảo quản vật liệu, biến động giá nguyên vật liệu, rủi ro từ nhà cung cấp và khách hàng, cũng như rủi ro chất lượng công trình. Ví dụ, dự án Trung tâm thể thao Hoài Đức bị thiệt hại 1 tỷ đồng do biến động giá vật liệu.
Quản trị rủi ro còn hạn chế: Công ty chỉ nhận diện và kiểm soát các rủi ro phổ biến, chưa xử lý hiệu quả các rủi ro phức tạp như rủi ro kinh tế, thiên tai, công nghệ. Phân tích rủi ro chủ yếu dựa trên ý kiến chủ quan của lãnh đạo, chưa có hệ thống chuyên biệt.
Ảnh hưởng của yếu tố môi trường: Tình hình kinh tế khó khăn, lạm phát trung bình khoảng 2,15% trong giai đoạn 2014-2016, cùng với sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp xây dựng trong và ngoài nước, tạo áp lực lớn lên hoạt động quản trị rủi ro của công ty.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy sự biến động doanh thu và lợi nhuận phản ánh mức độ rủi ro cao trong ngành xây dựng, đặc biệt là rủi ro về giá nguyên vật liệu và chất lượng công trình. Việc công ty chưa có bộ phận chuyên trách quản trị rủi ro và dựa nhiều vào kinh nghiệm cá nhân khiến việc nhận diện và kiểm soát rủi ro chưa toàn diện. So với các nghiên cứu trong ngành, Anco Hà Nội cần nâng cao năng lực phân tích định lượng và áp dụng công nghệ quản trị rủi ro hiện đại.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện doanh thu và lợi nhuận qua các năm, bảng đánh giá mức độ rủi ro theo từng nhóm và sơ đồ quy trình quản trị rủi ro hiện tại của công ty để minh họa các điểm mạnh và hạn chế.
Đề xuất và khuyến nghị
Xây dựng bộ phận chuyên trách quản trị rủi ro: Thành lập phòng ban chuyên biệt để thực hiện các bước nhận diện, phân tích, kiểm soát và tài chính rủi ro một cách hệ thống, nâng cao hiệu quả quản lý. Thời gian thực hiện trong 6-12 tháng, do Ban Giám đốc chủ trì.
Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo về quản trị rủi ro cho toàn bộ cán bộ, công nhân nhằm nâng cao kỹ năng phát hiện và xử lý rủi ro. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên hiểu biết về quản trị rủi ro lên trên 80% trong vòng 1 năm.
Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và công nghệ: Cải thiện hệ thống kho bãi, trang thiết bị và áp dụng phần mềm quản lý dự án, quản lý rủi ro để giảm thiểu rủi ro kỹ thuật và vận hành. Kế hoạch đầu tư trong 2 năm, phối hợp giữa phòng kỹ thuật và tài chính.
Thiết lập quỹ dự phòng rủi ro và mua bảo hiểm phù hợp: Tăng quỹ dự phòng lên ít nhất 3% lợi nhuận sau thuế hàng năm, đồng thời mở rộng các loại bảo hiểm cho công trình và nhân sự để giảm thiểu thiệt hại tài chính khi rủi ro xảy ra. Thực hiện ngay trong năm tài chính tiếp theo.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Lãnh đạo doanh nghiệp xây dựng: Giúp nhận diện và quản lý rủi ro hiệu quả, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững.
Chuyên viên quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để xây dựng hệ thống quản trị rủi ro phù hợp với đặc thù ngành xây dựng.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, xây dựng: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản trị rủi ro trong doanh nghiệp xây dựng tại Việt Nam.
Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị rủi ro.
Câu hỏi thường gặp
Quản trị rủi ro là gì và tại sao quan trọng với doanh nghiệp xây dựng?
Quản trị rủi ro là quá trình nhận diện, phân tích và kiểm soát các rủi ro có thể ảnh hưởng đến hoạt động doanh nghiệp. Trong xây dựng, rủi ro cao do tính chất phức tạp và thời gian thực hiện dài, nên quản trị rủi ro giúp giảm thiểu tổn thất và đảm bảo tiến độ, chất lượng công trình.Các loại rủi ro phổ biến trong ngành xây dựng là gì?
Bao gồm rủi ro tài chính, nhân sự, chất lượng công trình, biến động giá nguyên vật liệu, thiên tai, rủi ro pháp lý và cạnh tranh. Ví dụ, biến động giá thép đã gây thiệt hại 1 tỷ đồng cho Anco Hà Nội trong một dự án.Làm thế nào để nhận diện rủi ro hiệu quả?
Sử dụng phương pháp phân tích theo chức năng, quy trình và nguồn lực, kết hợp dữ liệu lịch sử, ý kiến chuyên gia và khảo sát thực tế để xác định các rủi ro có khả năng xảy ra và ảnh hưởng đến doanh nghiệp.Tại sao cần có bộ phận chuyên trách quản trị rủi ro?
Bộ phận này giúp hệ thống hóa quy trình quản trị rủi ro, đảm bảo các bước được thực hiện đầy đủ, kịp thời và chính xác, từ đó nâng cao khả năng phòng ngừa và ứng phó với rủi ro.Làm thế nào để tài chính rủi ro hiệu quả?
Doanh nghiệp nên kết hợp giữa tự tài trợ (quỹ dự phòng) và chuyển giao rủi ro qua bảo hiểm hoặc hợp đồng với đối tác. Ví dụ, Anco Hà Nội đã thành lập quỹ dự phòng 300 triệu đồng và mua bảo hiểm cho công nhân và công trình.
Kết luận
- Quản trị rủi ro là yếu tố sống còn giúp doanh nghiệp xây dựng như Anco Hà Nội ứng phó với biến động thị trường và rủi ro nội tại.
- Công ty đã đạt được một số thành tựu trong nhận diện và kiểm soát rủi ro nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
- Các yếu tố kinh tế, chính trị, kỹ thuật và nhân sự ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản trị rủi ro.
- Giải pháp trọng tâm là xây dựng bộ phận chuyên trách, đào tạo nhân sự, đầu tư cơ sở vật chất và thiết lập quỹ dự phòng.
- Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để Anco Hà Nội và các doanh nghiệp xây dựng khác nâng cao năng lực quản trị rủi ro, hướng tới phát triển bền vững.
Hành động tiếp theo: Doanh nghiệp cần triển khai ngay các đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật phương pháp quản trị rủi ro hiện đại để thích ứng với môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp.