Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2021-2023, tỉnh Hòa Bình đã đầu tư mạnh mẽ vào các dự án xây dựng công trình giao thông với tổng vốn đầu tư lên đến hàng nghìn tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách Trung ương chiếm trên 70% tổng vốn hàng năm. Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Hòa Bình (Ban Quản lý) là đơn vị chủ chốt quản lý hơn 15 dự án trọng điểm, bao gồm các dự án cao tốc, đường liên kết vùng và các công trình giao thông quan trọng khác. Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, công tác quản lý dự án vẫn còn nhiều khó khăn như giải phóng mặt bằng, điều chỉnh dự toán do biến động giá vật liệu, và tiến độ giải ngân vốn còn chậm, chỉ đạt bình quân 27,9% so với kế hoạch.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án tại Ban Quản lý, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông trên địa bàn tỉnh. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án giao thông do Ban Quản lý quản lý trong giai đoạn 2021-2023, với trọng tâm là các hoạt động lập dự án, đấu thầu, giải phóng mặt bằng, quản lý tiến độ, chất lượng, chi phí và nhân lực.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng, đồng thời góp phần nâng cao năng lực chuyên môn và tính chuyên nghiệp của Ban Quản lý, thúc đẩy phát triển hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Hòa Bình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý dự án: Quản lý dự án là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, điều phối và giám sát nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng yêu cầu. Chu trình quản lý dự án gồm các giai đoạn: hoạch định kế hoạch, điều phối thực hiện và giám sát đánh giá.

  • Mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng: Bao gồm các nội dung quản lý như lập và thẩm định dự án, quản lý đấu thầu, giải phóng mặt bằng, quản lý tiến độ, chất lượng, chi phí, nhân lực, an toàn lao động và vệ sinh môi trường.

  • Khái niệm chính: Dự án đầu tư xây dựng là tập hợp các hoạt động sử dụng vốn để xây dựng, sửa chữa, cải tạo công trình nhằm phát triển và nâng cao chất lượng công trình trong thời gian và chi phí xác định. Quản lý dự án là tác động quản lý nhằm đạt mục tiêu dự án thông qua các chức năng quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng cả số liệu thứ cấp và sơ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo, tài liệu pháp luật, các văn bản chỉ đạo của tỉnh và Ban Quản lý dự án. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, phỏng vấn trực tiếp 110 cá nhân gồm cán bộ quản lý dự án, nhà thầu, cán bộ địa phương và người dân hưởng lợi.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để mô tả hiện trạng và xu hướng biến động; phương pháp so sánh để đánh giá sự khác biệt giữa các năm; phương pháp chuyên gia để tham khảo ý kiến các nhà quản lý địa phương nhằm đưa ra nhận định chính xác về thực trạng và giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2021-2023, đánh giá các hoạt động quản lý dự án trong thời gian này, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn vốn đầu tư tăng mạnh nhưng giải ngân chậm: Tổng vốn đầu tư xây dựng công trình giao thông tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2021-2023 tăng nhanh với tốc độ phát triển bình quân vốn ngân sách Trung ương đạt 695,64%, vốn ngân sách tỉnh đạt 871,38%. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân bình quân chỉ đạt 27,9%, thấp hơn nhiều so với kế hoạch đề ra.

  2. Công tác giải phóng mặt bằng gặp nhiều vướng mắc: 100% các dự án trong giai đoạn này đều gặp khó khăn về giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công. Ví dụ, dự án cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu mới bàn giao được 11/34 km mặt bằng, dự án Đường liên kết vùng Hòa Bình - Hà Nội mới đạt phương án đền bù hỗ trợ khoảng 30 tỷ đồng.

  3. Quản lý tiến độ dự án còn hạn chế: Một số dự án chưa đáp ứng tiến độ do thiếu vốn và vướng mắc giải phóng mặt bằng. Tỷ lệ dự án hoàn thành và được phê duyệt quyết toán trong giai đoạn 2021-2023 chỉ đạt khoảng 56%, thấp so với yêu cầu.

  4. Chất lượng công trình được đảm bảo nhưng nhân lực chưa ổn định: Công tác quản lý chất lượng được Ban Quản lý chú trọng, các công trình đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và mỹ thuật. Tuy nhiên, công tác quản lý nhân lực còn nhiều khó khăn do tính chất thời vụ, chế độ đãi ngộ chưa thỏa đáng, dẫn đến tình trạng kỹ sư và công nhân nhảy việc nhiều.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do sự phức tạp trong công tác giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng bởi các yếu tố khách quan như điều kiện tự nhiên, chính sách bồi thường chưa đồng bộ và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các bên liên quan. So với một số tỉnh có điều kiện tương đồng như Tuyên Quang, Hòa Bình còn hạn chế trong việc xây dựng kế hoạch linh hoạt và quản lý tiến độ dự án.

Việc giải ngân vốn chậm do biến động giá vật liệu xây dựng và thủ tục điều chỉnh dự toán kéo dài cũng là nguyên nhân quan trọng. Mặc dù Ban Quản lý đã áp dụng các quy định pháp luật về quản lý dự án và đấu thầu nghiêm túc, nhưng việc thiếu nguồn lực chuyên môn và nhân lực ổn định ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ giải ngân vốn theo năm, bảng tổng hợp số lượng dự án hoàn thành và tỷ lệ giải phóng mặt bằng, giúp minh họa rõ ràng các vấn đề tồn tại và tiến độ thực hiện dự án.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường phối hợp công tác giải phóng mặt bằng: Ban Quản lý cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương để đẩy nhanh công tác kiểm đếm, bồi thường và tái định cư, nhằm giảm thiểu vướng mắc kéo dài tiến độ. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng tới.

  2. Nâng cao năng lực quản lý dự án và chuyên môn nhân lực: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý dự án cho cán bộ, đặc biệt là kỹ năng lập kế hoạch linh hoạt, quản lý rủi ro và giám sát tiến độ. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý phối hợp với các cơ sở đào tạo, trong 6-12 tháng.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án: Áp dụng phần mềm quản lý dự án hiện đại để theo dõi tiến độ, chi phí và chất lượng, tăng tính minh bạch và hiệu quả quản lý. Thời gian triển khai: 6 tháng.

  4. Cải thiện chính sách đãi ngộ và ổn định nhân lực: Xây dựng chính sách thu hút và giữ chân kỹ sư, công nhân có trình độ, đảm bảo nguồn nhân lực ổn định cho các dự án. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý phối hợp với các doanh nghiệp và cơ quan liên quan, trong 12 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án và chủ đầu tư: Nghiên cứu cung cấp các giải pháp thực tiễn giúp nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông, từ lập kế hoạch đến giám sát thi công.

  2. Nhà thầu xây dựng và tư vấn giám sát: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng và chi phí dự án, từ đó cải thiện quy trình thi công và phối hợp với Ban Quản lý.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư và xây dựng: Tham khảo các phân tích về cơ chế chính sách, pháp luật liên quan và đề xuất hoàn thiện nhằm hỗ trợ công tác quản lý dự án hiệu quả hơn.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, xây dựng: Tài liệu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú về quản lý dự án đầu tư xây dựng, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác giải phóng mặt bằng lại là thách thức lớn trong quản lý dự án?
    Giải phóng mặt bằng liên quan đến nhiều bên, bao gồm người dân, chính quyền và chủ đầu tư. Việc đền bù, tái định cư phức tạp, dễ phát sinh tranh chấp, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công. Ví dụ, dự án cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu mới bàn giao được 11/34 km mặt bằng.

  2. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ dự án?
    Cần xây dựng kế hoạch tiến độ linh hoạt, giám sát chặt chẽ, sử dụng công nghệ quản lý dự án và tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan. Việc phân công rõ ràng trách nhiệm và theo dõi tiến độ qua báo cáo định kỳ là yếu tố then chốt.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng công trình xây dựng?
    Chất lượng phụ thuộc vào năng lực nhà thầu, công tác giám sát, vật liệu xây dựng và quy trình thi công. Ban Quản lý đã chú trọng kiểm soát chất lượng từ khâu thiết kế đến nghiệm thu, đảm bảo công trình đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật.

  4. Tại sao tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư lại thấp?
    Nguyên nhân chính là do biến động giá vật liệu xây dựng, thủ tục điều chỉnh dự toán kéo dài, và vướng mắc trong giải phóng mặt bằng. Năm 2023, tỷ lệ giải ngân chỉ đạt 27,9% so với kế hoạch.

  5. Làm thế nào để ổn định nguồn nhân lực trong các dự án xây dựng?
    Cần cải thiện chế độ đãi ngộ, tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp và ổn định, đồng thời tổ chức đào tạo nâng cao kỹ năng cho kỹ sư và công nhân. Việc này giúp giảm tình trạng nhảy việc và nâng cao chất lượng thi công.

Kết luận

  • Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Hòa Bình quản lý hơn 15 dự án trọng điểm với tổng vốn đầu tư hàng nghìn tỷ đồng trong giai đoạn 2021-2023.
  • Công tác giải phóng mặt bằng và giải ngân vốn là những thách thức lớn ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả dự án.
  • Quản lý tiến độ, chất lượng và nhân lực còn nhiều hạn chế cần được cải thiện thông qua đào tạo, ứng dụng công nghệ và chính sách phù hợp.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án, tập trung vào phối hợp giải phóng mặt bằng, nâng cao năng lực quản lý và ổn định nhân lực.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng, làm nền tảng cho các bước tiếp theo trong hoàn thiện công tác quản lý dự án tại Ban Quản lý và các đơn vị liên quan.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và nhà thầu cần phối hợp chặt chẽ, áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý dự án, góp phần phát triển hạ tầng giao thông tỉnh Hòa Bình bền vững và đồng bộ trong thời gian tới.