Giáo Dục Pháp Luật Cho Thanh Niên Tại Đà Nẵng: Thực Trạng và Giải Pháp

Giáo dục pháp luật cho thanh niên là một quá trình có mục đích, có tổ chức nhằm trang bị cho thanh niên những kiến thức pháp luật cần thiết, hình thành ở họ ý thức tôn trọng pháp luật và năng lực hành vi phù hợp với pháp luật. Nó không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt thông tin mà còn bao gồm việc rèn luyện kỹ năng vận dụng pháp luật vào thực tiễn, xây dựng lối sống tuân thủ pháp luật. Theo tác giả Nguyễn Thị Thu Thảo, GDPL cho thanh niên là “hoạt động có định hướng, có hệ thống tổ chức tác động đến nhận thức của thanh niên không chỉ tức thời mà là một quá trình tác động lâu dài nhằm trang bị kiến thức pháp luật trong đời sống cho thanh niên để từ đó họ có ý thức đúng đắn về pháp luật, tôn trọng và tự giác xử sự theo yêu cầu của pháp luật…”. Nói cách khác, GDPL cho thanh niên hướng đến việc thay đổi nhận thức, hành vi và thái độ của thanh niên đối với pháp luật.

GDPL đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một xã hội pháp quyền, đảm bảo trật tự, an toàn xã hội và thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Nó giúp thanh niên hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, từ đó tham gia tích cực vào các hoạt động xã hội, bảo vệ quyền lợi chính đáng của bản thân và cộng đồng. GDPL cũng giúp phòng ngừa và hạn chế các hành vi vi phạm pháp luật trong giới trẻ, giảm thiểu tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội. Ngoài ra, nó còn góp phần xây dựng một thế hệ công dân có ý thức pháp luật, có trách nhiệm với xã hội và đất nước. "Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật” là lối sống có trách nhiệm, có văn hóa, thể hiện sự văn minh tiến bộ.

GDPL cho thanh niên có những đặc điểm riêng biệt so với GDPL cho các đối tượng khác, xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý và xã hội của lứa tuổi thanh niên. Thanh niên là lứa tuổi đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ về thể chất và tinh thần, có nhu cầu tìm hiểu, khám phá và khẳng định bản thân. Do đó, GDPL cho thanh niên cần phải sinh động, hấp dẫn, phù hợp với tâm lý và trình độ của họ. Bên cạnh đó, GDPL cho thanh niên cũng cần chú trọng đến việc trang bị những kiến thức pháp luật thiết thực, liên quan đến cuộc sống hàng ngày của họ, giúp họ giải quyết các vấn đề pháp lý một cách hiệu quả.

Đà Nẵng đã triển khai nhiều chương trình, hoạt động GDPL cho thanh niên với nội dung đa dạng, hình thức phong phú và phương pháp linh hoạt. Các cơ quan chức năng đã phối hợp với các trường học, các tổ chức đoàn thể để tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo, cuộc thi tìm hiểu pháp luật, phiên tòa giả định, sân khấu hóa pháp luật... Các hoạt động này đã thu hút đông đảo thanh niên tham gia và tạo hiệu ứng tích cực trong việc nâng cao nhận thức pháp luật. Các chủ thể thực hiện tổ chức các hoạt động GDPL phù hợp với các đối tượng thanh niên sinh sống và làm việc trên địa bàn thành phố. Sự quan tâm ấy đã mang lại những kết quả được ghi nhận...

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác GDPL cho thanh niên tại Đà Nẵng vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Nội dung GDPL còn khô khan, nặng về lý thuyết, chưa thực sự hấp dẫn và phù hợp với nhu cầu của thanh niên. Hình thức GDPL còn đơn điệu, thiếu tính tương tác và sáng tạo. Đội ngũ cán bộ làm công tác GDPL còn thiếu chuyên nghiệp, chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng truyền đạt và vận động quần chúng. Trách nhiệm của các cấp, nghành trong việc GDPL chưa thật sự hiệu quả, việc hướng dẫn, kiểm tra, đánh giá, tổng kết chưa kịp thời, đội ngũ cán bộ công tác, các phương tiện nguồn lực, trang thiết bị, tài liệu vẫn còn nhiều bất cập.

Nguyên nhân của những hạn chế này có thể kể đến như: Sự quan tâm chưa đầy đủ của một số cấp ủy, chính quyền địa phương; sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các cơ quan, ban, ngành; nguồn lực đầu tư cho công tác GDPL còn hạn hẹp; sự thay đổi nhanh chóng của tình hình kinh tế - xã hội và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin... Để khắc phục những hạn chế này, cần có sự đổi mới toàn diện về nội dung, hình thức và phương pháp GDPL, đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa các lực lượng và đầu tư nguồn lực một cách hợp lý.

Nội dung GDPL cần phải được cập nhật thường xuyên, phản ánh đầy đủ và chính xác các quy định pháp luật mới, đồng thời chú trọng đến những vấn đề pháp lý mà thanh niên quan tâm, như: Quyền và nghĩa vụ của công dân; phòng chống ma túy và các tệ nạn xã hội; an toàn giao thông; bảo vệ môi trường; bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ;... Nội dung cần được trình bày một cách dễ hiểu, sinh động, tránh khô khan, trừu tượng.

Cần đa dạng hóa các hình thức và phương pháp GDPL, tăng cường tính tương tác và sáng tạo, khuyến khích thanh niên tham gia chủ động vào quá trình học tập và tìm hiểu pháp luật. Có thể sử dụng các hình thức như: Tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo, cuộc thi, phiên tòa giả định, sân khấu hóa pháp luật, chiếu phim, phát thanh, truyền hình, sử dụng mạng xã hội, ứng dụng công nghệ thông tin... Cần lựa chọn các phương pháp phù hợp với từng đối tượng và điều kiện cụ thể, như: Thuyết trình, thảo luận, trò chơi, đóng vai, giải quyết tình huống, nghiên cứu trường hợp...

Đội ngũ cán bộ làm công tác GDPL cần phải được đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên về kiến thức pháp luật, kỹ năng truyền đạt, kỹ năng vận động quần chúng, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin... Cần có chính sách đãi ngộ hợp lý để thu hút và giữ chân những cán bộ giỏi, có tâm huyết với công tác GDPL. Ngoài ra, cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, ban, ngành, các tổ chức đoàn thể và các lực lượng xã hội trong công tác GDPL.

Xây dựng một nền tảng GDPL trực tuyến với đầy đủ các tài liệu, bài giảng, video, trò chơi... về pháp luật, giúp thanh niên dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu. Nền tảng này cần được thiết kế giao diện thân thiện, dễ sử dụng và có tính tương tác cao, cho phép thanh niên trao đổi, thảo luận và đặt câu hỏi với các chuyên gia pháp luật.

Tận dụng sức mạnh của mạng xã hội để tuyên truyền pháp luật, thông qua việc tạo ra các trang, nhóm, kênh... trên các nền tảng như Facebook, Zalo, YouTube, TikTok... Nội dung cần được trình bày một cách ngắn gọn, hấp dẫn, sử dụng hình ảnh, video, infographic... để thu hút sự chú ý của thanh niên. Cần khuyến khích thanh niên chia sẻ, bình luận và tương tác với các bài viết về pháp luật.

Phát triển các ứng dụng di động về pháp luật, cung cấp cho thanh niên những thông tin pháp luật cơ bản, các quy định pháp luật quan trọng và các công cụ hỗ trợ pháp lý. Ứng dụng này cần có chức năng tìm kiếm, tra cứu, cập nhật thông tin pháp luật mới nhất và cung cấp các dịch vụ tư vấn pháp luật trực tuyến.

Xây dựng một hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu quả GDPL, bao gồm các tiêu chí về: Mức độ nhận thức pháp luật của thanh niên; thái độ của thanh niên đối với pháp luật; hành vi của thanh niên liên quan đến pháp luật; sự hài lòng của thanh niên đối với các chương trình, hoạt động GDPL... Các tiêu chí này cần được cụ thể hóa bằng các chỉ số đo lường rõ ràng, khách quan.

Sử dụng các phương pháp thu thập dữ liệu khác nhau, như: Khảo sát, phỏng vấn, quan sát, phân tích tài liệu... để thu thập thông tin về hiệu quả GDPL. Dữ liệu thu thập được cần được xử lý và phân tích bằng các phương pháp thống kê, so sánh, đánh giá... để đưa ra những kết luận chính xác và có giá trị.

Dựa trên kết quả đánh giá, cần điều chỉnh và hoàn thiện các giải pháp GDPL, đảm bảo phù hợp với thực tiễn và đáp ứng nhu cầu của thanh niên. Cần chú trọng đến việc nhân rộng các mô hình GDPL hiệu quả và khắc phục những hạn chế, yếu kém trong quá trình triển khai.

Tạo ra một môi trường văn hóa pháp luật lành mạnh, trong đó pháp luật được tôn trọng và tuân thủ, các hành vi vi phạm pháp luật bị lên án và xử lý nghiêm minh. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về pháp luật trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong các trường học và cộng đồng dân cư.

Phát huy vai trò của gia đình và cộng đồng trong việc giáo dục pháp luật cho thanh niên. Gia đình cần tạo điều kiện cho thanh niên tiếp cận với thông tin pháp luật, giáo dục cho thanh niên về các giá trị đạo đức, lối sống lành mạnh và ý thức tuân thủ pháp luật. Cộng đồng cần tạo ra một môi trường sống an toàn, văn minh, thân thiện, khuyến khích thanh niên tham gia vào các hoạt động xã hội và bảo vệ pháp luật.

Tăng cường hợp tác quốc tế về GDPL, học hỏi kinh nghiệm của các nước tiên tiến trên thế giới về xây dựng và triển khai các chương trình, hoạt động GDPL hiệu quả. Cần chú trọng đến việc trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm và đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực GDPL.