GIAO DỊCH LIÊN QUAN TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ CHỒNG

• Tác giả: Nguyễn Trọng Lễ
• Người hướng dẫn: Ts. Đoàn Thị Phương Diệp
• Trường học: Trường Đại học Kinh tế - Luật
• Chuyên ngành: Luật Dân sự và Tố tụng dân sự
• Đề tài: Giao Dịch Liên Quan Tài Sản Chung Của Vợ Chồng
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sỹ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Tp. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ GIAO DỊCH LIÊN QUAN TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ CHỒNG
• 1.1. Khái quát giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• 1.2. Khái niệm giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• 1.3. Đặc điểm của giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• 1.4. Giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng bị vô hiệu và hậu quả pháp lý
• 1.5. Sự cần thiết phải điều chỉnh các giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• 1.6. Bảo vệ quyền lợi của vợ chồng trong giao dịch dân sự liên quan tài sản chung
• 1.7. Bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch
• 1.8. Sự hình thành và phát triển các quy định pháp luật về giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng qua các thời kỳ
• 1.8.1. Chế độ tài sản của vợ chồng trong pháp luật thời kỳ phong kiến
• 1.8.2. Chế độ tài sản của vợ chồng trong pháp luật thời kỳ Pháp thuộc
• 1.8.3. Từ năm 1945 đến nay
• 1.8.4. Giai đoạn từ 1975 đến nay
• 2. CHƯƠNG 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ GIAO DỊCH LIÊN QUAN TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ CHỒNG
• 2.1. Tài sản chung của vợ chồng
• 2.2. Tài sản do vợ chồng tạo lập trong thời kỳ hôn nhân
• 2.3. Tài sản không do vợ chồng tự tạo lập trong thời kỳ hôn nhân
• 2.4. Nguyên tắc xác lập giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• 2.5. Vợ, chồng có quyền tự mình xác lập giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• 2.6. Nhóm trường hợp đặc biệt khi xác lập, thực hiện giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• 2.7. Nhóm giao dịch liên quan đến động sản không phải đăng ký và tài khoản ngân hàng, chứng khoán
• 2.8. Nhóm giao dịch liên quan đến bất động sản, động sản mà theo quy định của pháp luật phải đăng ký quyền sở hữu, tài sản đang là nguồn tạo ra thu nhập chủ yếu của gia đình
• 2.9. Nội dung quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 về giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• 2.10. Quy định về giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• 2.11. Các giao dịch về cho mượn, cho thuê tài sản chung
• 2.12. Các giao dịch về cầm cố, thế chấp tài sản chung
• 2.13. Các giao dịch về định đoạt tài sản chung
• 2.14. Quy định về giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng bị vô hiệu
• 2.15. Quy định về trách nhiệm pháp lý khi thực hiện giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• 2.16. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật điều chỉnh giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Giao Dịch Tài Sản Chung Vợ Chồng 2022

Mục tiêu lớn nhất của quan hệ vợ chồng là xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc. Mối quan hệ nhân thân gắn bó mật thiết với quan hệ tài sản. Việc duy trì và phát triển gia đình cần cả yếu tố tình cảm và vật chất. Theo Nguyễn Ngọc Điện, tất cả tài sản của vợ chồng, dù riêng hay chung, đều phải được khai thác, sử dụng để đảm bảo sự duy trì và phát triển của gia đình. Gia đình là tế bào của xã hội, nên các nhà lập pháp luôn quan tâm đến các quy định điều chỉnh Giao dịch Tài Sản Chung Vợ Chồng. GD LQTSC của vợ chồng là một tập hợp con của GDDS với những đặc điểm riêng. Theo Điều 116 BLDS năm 2015, GDDS là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Vậy, GD LQTSC của vợ chồng là GDDS mang đặc trưng của vợ chồng về chủ thể giao kết hợp đồng và đối tượng tài sản, nguồn gốc tài sản.

1.1. Khái Niệm Pháp Lý về Giao Dịch Liên Quan TSC Vợ Chồng

GD LQTSC của vợ chồng là hợp đồng hoặc hành vi pháp đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của vợ chồng liên quan đến tài sản chung. GD LQTSC của vợ chồng bao gồm GD LQTSC của vợ chồng là hợp đồng: Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự. Hình thức hợp đồng của GD LQTSC của vợ chồng dựa trên điều kiện là có sự thỏa thuận của một bên vợ hoặc chồng hoặc cả hai với chủ thể giao dịch và có sự việc làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ nhất định của các bên đối với đối tượng hợp đồng là tài sản chung của vợ chồng. GD LQTSC của vợ chồng là hành vi pháp lý đơn phương: Hành vi pháp lý đơn phương là sự bày tỏ ý chí của một bên nhằm làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự mà không phụ thuộc ý chí của bên còn lại.

1.2. Đặc Điểm Của Giao Dịch Liên Quan Tài Sản Chung Vợ Chồng

GDDS là một quan hệ được luật định, do đó cần có các điều kiện pháp luật phù hợp để có hiệu lực pháp lý. Điều 117 BLDS năm 2015 quy định về điều kiện có hiệu lực của GDDS gồm: Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với GDDS được xác lập; Chủ thể tham GDDS hoàn toàn tự nguyện; Mục đích và nội dung của GDDS không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội và hình thức của GDDS là điều kiện có hiệu lực của GDDS trong trường hợp luật có quy định. Khác với các GDDS thông thường, GD LQTSC của vợ chồng có chủ thể và đối tượng của giao dịch đặt biệt gắn với mối quan hệ vợ chồng. Vợ và chồng vừa là chủ thể có tư cách dân sự riêng, vừa là chủ thể có tư cách dân sự chung theo quan hệ HN&GĐ khi thực hiện quyền sở hữu chung của mình trong các GDDS.

II. Vướng Mắc Rủi Ro Giao Dịch Tài Sản Chung Hiện Nay

Giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng bị vô hiệu theo Điều 122 BLDS 2015 là GDDS không có một trong các điều kiện được quy định tại Điều 117 của Bộ luật này, trừ trường hợp Bộ luật này có quy định khác. Hậu quả của GDDS vô hiệu được thực hiện theo Điều 131 BLDS 2015, không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự các bên kể từ thời điểm xác lập. Với các đặc trưng đó, giao dịch dân sự vô hiệu khác với các giao dịch dân sự không được thực hiện trong các trường hợp khác, như giao dịch bị hủy bỏ hoặc giao dịch bị mất hiệu lực. Để giao dịch có hiệu lực, ngoài việc đáp ứng các điều kiện phát sinh hiệu lực theo quy định của BLDS, GD LQTSC của vợ chồng cần phải đảm bảo các điều kiện riêng theo quy định của pháp luật về HN&GĐ.

2.1. Điều Kiện Để Giao Dịch Tài Sản Chung Vợ Chồng Không Vô Hiệu

Để GD LQTSC của vợ chồng không bị vô hiệu cần bảo đảm: Thứ nhất, việc định đoạt tài sản chung của vợ chồng phải có sự thỏa thuận bằng văn bản trong trường hợp pháp luật có quy định. Luật hiện hành cho phép vợ chồng có thể ủy quyền cho nhau xác lập, thực hiện và chấm dứt giao dịch mà theo quy định của Luật này, BLDS và các luật khác có liên quan phải có sự đồng ý của cả hai vợ chồng. Tuy nhiên, việc ủy quyền nêu trên cho phép vợ chồng có thể trao cho nhau toàn quyền trong việc quản lý, sử dụng tài sản, nhưng nhìn chung đây cũng chỉ là vấn đề về mặt nội dung của giao dịch. Thứ hai, giao dịch không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

2.2. Trách Nhiệm Pháp Lý Trong Giao Dịch Tài Sản Chung Vợ Chồng

Khi các giao dịch do cả hai bên vợ chồng hoặc chỉ một bên tham gia vào GDDS ngày càng nhiều thì vấn đề rủi ro, nghĩa vụ phát sinh trong giao dịch. Do đó, trách nhiệm liên đới có thể giúp vợ chồng san sẻ nghĩa vụ cho nhau, đồng thời tránh được sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm trong duy trì và phát triển cuộc sống gia đình. Đặc điểm này vừa đảm bảo trách nhiệm chung của vợ chồng, vừa đồng thời bảo vệ tối ưu quyền lợi của chủ thể khi tham gia GD LQTSC của vợ chồng.

III. Hướng Dẫn Phân Chia Tài Sản Chung Khi Ly Hôn 2022

Khi ly hôn, việc chia tài sản là một trong những vấn đề quan trọng nhất. Việc phân chia tài sản chung được thực hiện theo quy định của Pháp luật về Hôn nhân và Gia đình. Tòa án sẽ xem xét đến nhiều yếu tố, bao gồm công sức đóng góp của mỗi bên, tình trạng tài sản, và các yếu tố khác để đảm bảo sự công bằng. Tuy nhiên, trên thực tế, việc xác định chính xác giá trị tài sản và công sức đóng góp của mỗi bên có thể gặp nhiều khó khăn. Các tranh chấp thường xoay quanh việc chứng minh nguồn gốc tài sản, xác định giá trị tài sản tại thời điểm ly hôn, và phân chia các khoản nợ chung.

3.1. Nguyên Tắc Chia Tài Sản Chung Khi Ly Hôn

Việc chia tài sản chung khi ly hôn phải tuân theo các nguyên tắc được quy định trong Luật Hôn nhân và Gia đình. Theo đó, tài sản chung của vợ chồng về nguyên tắc được chia đôi, nhưng có tính đến các yếu tố như hoàn cảnh gia đình của mỗi bên; lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng; tài sản riêng của vợ, chồng. Ngoài ra, việc chia tài sản phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của vợ, con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

3.2. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quyết Định Chia Tài Sản

Tòa án sẽ xem xét đến nhiều yếu tố khi đưa ra quyết định về việc chia tài sản chung. Công sức đóng góp của mỗi bên trong việc tạo lập, duy trì và phát triển tài sản chung là một yếu tố quan trọng. Bên cạnh đó, tòa cũng xem xét đến các yếu tố như lỗi của một bên trong việc vi phạm quyền, nghĩa vụ vợ chồng, tình trạng sức khỏe, khả năng lao động của mỗi bên sau ly hôn. Các yếu tố này sẽ giúp tòa đưa ra một quyết định công bằng, bảo vệ quyền lợi chính đáng của các bên.

IV. Phương Pháp Bảo Vệ Quyền Lợi Tài Sản Của Vợ Chồng

Việc bảo vệ quyền lợi tài sản của vợ hoặc chồng trong các giao dịch dân sự là vô cùng quan trọng. Để đảm bảo quyền lợi của mình, mỗi người cần nắm rõ các quy định của pháp luật liên quan đến tài sản chung và tài sản riêng. Việc tham khảo ý kiến của luật sư và lập các văn bản thỏa thuận rõ ràng là những biện pháp hữu hiệu để phòng tránh tranh chấp và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

4.1. Tìm Hiểu Pháp Luật Về Quyền Sở Hữu Tài Sản Chung

Nắm vững các quy định của pháp luật về quyền sở hữu tài sản chung là bước đầu tiên để bảo vệ quyền lợi của bạn. Luật Hôn nhân và Gia đình quy định rõ những tài sản nào được coi là tài sản chung của vợ chồng, cũng như quyền và nghĩa vụ của mỗi bên đối với tài sản chung đó. Việc hiểu rõ các quy định này sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro pháp lý và bảo vệ quyền lợi của mình trong các giao dịch liên quan đến tài sản chung.

4.2. Lập Văn Bản Thỏa Thuận Rõ Ràng Về Tài Sản

Để tránh những tranh chấp phát sinh trong tương lai, việc lập văn bản thỏa thuận rõ ràng về tài sản chung và tài sản riêng là vô cùng cần thiết. Văn bản này cần ghi rõ nguồn gốc tài sản, quyền sở hữu của mỗi bên, và cách thức phân chia tài sản trong trường hợp ly hôn hoặc có sự kiện khác xảy ra. Việc có một văn bản thỏa thuận chi tiết và rõ ràng sẽ giúp bảo vệ quyền lợi của cả hai bên và tránh được những tranh chấp phức tạp.

V. Thực Tiễn Xét Xử Tranh Chấp Tài Sản Chung Bài Học

Nghiên cứu các vụ án tranh chấp về tài sản chung đã được tòa án xét xử là một cách hiệu quả để hiểu rõ hơn về cách pháp luật được áp dụng trong thực tế. Thông qua việc phân tích các bản án, chúng ta có thể rút ra những bài học kinh nghiệm quý giá về cách bảo vệ quyền lợi tài sản của mình. Các vụ án thường liên quan đến các vấn đề như xác định nguồn gốc tài sản, phân chia công sức đóng góp, và giải quyết các tranh chấp về giao dịch dân sự liên quan đến tài sản chung.

5.1. Phân Tích Án Lệ Về Tranh Chấp Quyền Sở Hữu Tài Sản Chung

Việc phân tích các án lệ về tranh chấp quyền sở hữu tài sản chung giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách tòa án áp dụng pháp luật để giải quyết các tranh chấp tương tự. Các án lệ thường cung cấp những thông tin chi tiết về các yếu tố mà tòa án xem xét khi đưa ra quyết định, cũng như các căn cứ pháp lý được sử dụng. Từ đó, chúng ta có thể rút ra những bài học kinh nghiệm để bảo vệ quyền lợi tài sản của mình trong các tình huống tương tự.

5.2. Bài Học Kinh Nghiệm Từ Các Vụ Án Chia Tài Sản Ly Hôn

Các vụ án chia tài sản khi ly hôn thường rất phức tạp và kéo dài, gây ra nhiều căng thẳng cho các bên liên quan. Việc nghiên cứu các vụ án này giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về những khó khăn và thách thức trong quá trình phân chia tài sản chung. Từ đó, chúng ta có thể chuẩn bị tốt hơn cho việc bảo vệ quyền lợi tài sản của mình nếu chẳng may phải đối mặt với tình huống tương tự.

VI. Tương Lai Pháp Luật Giao Dịch Tài Sản Chung Vợ Chồng

Pháp luật về giao dịch tài sản chung vợ chồng cần tiếp tục được hoàn thiện để đáp ứng những thay đổi của xã hội và bảo vệ tốt hơn quyền lợi của các bên liên quan. Cần có những quy định rõ ràng hơn về các trường hợp phải có sự đồng ý của cả hai vợ chồng khi thực hiện giao dịch, cũng như các biện pháp bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình. Ngoài ra, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật để nâng cao nhận thức của người dân về vấn đề này.

6.1. Hoàn Thiện Quy Định Về Quyền Quyết Định Tài Sản Chung

Cần có những quy định rõ ràng hơn về quyền quyết định tài sản chung của vợ chồng. Trong những trường hợp nào cần sự đồng ý của cả hai bên? Quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong việc quản lý, sử dụng, định đoạt tài sản chung? Việc làm rõ những vấn đề này sẽ giúp tránh được những tranh chấp phát sinh và bảo vệ tốt hơn quyền lợi của các bên.

6.2. Tăng Cường Bảo Vệ Người Thứ Ba Ngay Tình

Cần có những biện pháp bảo vệ hiệu quả hơn quyền lợi của người thứ ba ngay tình trong các giao dịch dân sự liên quan đến tài sản chung của vợ chồng. Các quy định hiện hành còn chưa đủ để bảo vệ những người không biết hoặc không thể biết về tình trạng hôn nhân và quyền sở hữu tài sản của các bên.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế hàng hóa phát triển mạnh mẽ và cơ chế thị trường được vận hành theo định hướng xã hội chủ nghĩa, các quan hệ về tài sản ngày càng trở nên đa dạng và phức tạp. Đặc biệt, quan hệ tài sản chung của vợ chồng đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội hiện đại, phản ánh sự gắn bó mật thiết giữa các thành viên trong gia đình. Theo báo cáo thực tiễn giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình tại tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2017-2020, các tranh chấp liên quan đến tài sản chung của vợ chồng chiếm tỷ lệ đáng kể, cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu sâu về giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng (GD LQTSC).

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá các quy định pháp luật hiện hành về GD LQTSC của vợ chồng theo Luật Hôn nhân và Gia đình (HN&GĐ) năm 2014, đồng thời khảo sát thực tiễn áp dụng tại tỉnh Tiền Giang để nhận diện những khó khăn, hạn chế trong giải quyết tranh chấp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng từ khi Luật HN&GĐ năm 2014 có hiệu lực đến nay, với trọng tâm là các giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng tại Việt Nam.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan, đồng thời góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về quan hệ tài sản trong hôn nhân, thúc đẩy sự phát triển bền vững của gia đình và xã hội. Các chỉ số như tỷ lệ tranh chấp tài sản chung được giải quyết thành công và mức độ hài lòng của các bên trong các vụ án dân sự liên quan sẽ là thước đo hiệu quả của các đề xuất hoàn thiện pháp luật.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về giao dịch dân sự và lý thuyết về chế độ tài sản trong hôn nhân. Theo Bộ luật Dân sự (BLDS) năm 2015, giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. GD LQTSC của vợ chồng là một tập hợp con của giao dịch dân sự, có đặc điểm chủ thể là vợ và chồng, đối tượng là tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân.

Khái niệm chính bao gồm:

• Tài sản chung của vợ chồng: Bao gồm tài sản do vợ chồng tạo lập trong thời kỳ hôn nhân và tài sản không do vợ chồng tạo lập nhưng được thừa kế, tặng cho chung hoặc thỏa thuận là tài sản chung.
• Nguyên tắc xác lập giao dịch: Vợ chồng có quyền tự mình xác lập giao dịch liên quan tài sản chung, nhưng trong một số trường hợp đặc biệt phải có sự thỏa thuận bằng văn bản.
• Trách nhiệm pháp lý: Vợ chồng chịu trách nhiệm liên đới đối với các giao dịch do một bên thực hiện nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình hoặc theo quy định pháp luật.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp phân tích pháp lý để đánh giá các quy định của Luật HN&GĐ năm 2014 và BLDS năm 2015 về GD LQTSC của vợ chồng. Phương pháp so sánh được áp dụng để đối chiếu các quy định pháp luật hiện hành với các giai đoạn lịch sử và pháp luật nước ngoài nhằm làm rõ tính tiến bộ và hạn chế.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm các văn bản pháp luật, án lệ, các bản án dân sự liên quan đến tranh chấp tài sản chung của vợ chồng tại tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2017-2020. Phân tích các bản án và quyết định của Tòa án nhân dân (TAND) giúp rút ra những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng pháp luật.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm khoảng 50 vụ án dân sự liên quan đến GD LQTSC của vợ chồng được xét xử tại TAND tỉnh Tiền Giang trong giai đoạn nghiên cứu. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu phi xác suất theo tiêu chí vụ án có liên quan trực tiếp đến tài sản chung của vợ chồng. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2015 đến 2022, tương ứng với hiệu lực của Luật HN&GĐ năm 2014.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ tranh chấp tài sản chung của vợ chồng chiếm khoảng 30% tổng số vụ án dân sự về hôn nhân và gia đình tại Tiền Giang giai đoạn 2017-2020. Điều này cho thấy mức độ phổ biến và phức tạp của các giao dịch liên quan tài sản chung trong thực tế.

2. Khoảng 70% các vụ án tranh chấp liên quan đến việc một bên vợ hoặc chồng tự ý thực hiện giao dịch mà không có sự đồng ý bằng văn bản của bên còn lại, đặc biệt là các giao dịch về bất động sản và tài sản có giá trị lớn. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến việc giao dịch bị tuyên vô hiệu hoặc phát sinh tranh chấp kéo dài.

3. Việc bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình trong các giao dịch liên quan tài sản chung được thực hiện khá hiệu quả, với hơn 80% các giao dịch với người thứ ba được Tòa án công nhận là hợp pháp, ngay cả khi có tranh chấp nội bộ giữa vợ chồng. Điều này góp phần đảm bảo tính ổn định và minh bạch trong giao dịch dân sự.

4. Các quy định về thỏa thuận bằng văn bản trong giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng được áp dụng chưa đồng đều, dẫn đến khoảng 25% các vụ án có tranh chấp về hình thức giao dịch, gây khó khăn cho việc giải quyết.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tranh chấp xuất phát từ việc thiếu hiểu biết pháp luật và sự lúng túng trong áp dụng các quy định mới của Luật HN&GĐ năm 2014, đặc biệt là về điều kiện thỏa thuận bằng văn bản và đại diện trong giao dịch. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phản ánh thực trạng áp dụng pháp luật còn nhiều bất cập, nhất là trong các giao dịch có giá trị lớn như bất động sản.

Việc bảo vệ người thứ ba ngay tình được quy định rõ ràng trong Luật HN&GĐ và BLDS đã góp phần tạo sự an tâm cho các giao dịch dân sự, đồng thời hạn chế các tranh chấp kéo dài. Tuy nhiên, sự thiếu minh bạch trong công khai chế độ tài sản của vợ chồng vẫn là nguyên nhân gây ra nhiều tranh chấp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ tranh chấp theo loại tài sản (bất động sản, động sản, tài khoản ngân hàng) và bảng thống kê số vụ án theo hình thức giao dịch (có văn bản thỏa thuận, không có văn bản thỏa thuận). Điều này giúp minh họa rõ nét các vấn đề pháp lý và thực tiễn trong GD LQTSC của vợ chồng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng nhằm nâng cao nhận thức của các chủ thể tham gia giao dịch, đặc biệt là về điều kiện thỏa thuận bằng văn bản và trách nhiệm liên đới. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể thực hiện: Sở Tư pháp, Hội Luật gia.

2. Hoàn thiện quy định pháp luật về công khai chế độ tài sản của vợ chồng để tạo sự minh bạch, giảm thiểu tranh chấp do thiếu thông tin. Đề xuất bổ sung quy định về đăng ký, công khai tài sản chung và riêng. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể thực hiện: Bộ Tư pháp, Quốc hội.

3. Đào tạo chuyên sâu cho cán bộ Tòa án, Kiểm sát viên về áp dụng Luật HN&GĐ năm 2014 trong giải quyết tranh chấp tài sản chung của vợ chồng, nhằm nâng cao kỹ năng phân tích, đánh giá chứng cứ và áp dụng pháp luật thống nhất. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể thực hiện: TAND tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.

4. Xây dựng hệ thống mẫu văn bản thỏa thuận giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng để hỗ trợ các bên trong việc thực hiện giao dịch đúng quy định, giảm thiểu rủi ro pháp lý. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể thực hiện: Bộ Tư pháp, các tổ chức hành nghề luật.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Luật sư và chuyên gia pháp lý: Nghiên cứu giúp hiểu sâu sắc về quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng trong lĩnh vực giao dịch tài sản chung của vợ chồng, hỗ trợ tư vấn và giải quyết tranh chấp hiệu quả.

2. Cán bộ Tòa án và Kiểm sát viên: Là tài liệu tham khảo quan trọng để nâng cao năng lực xét xử, đảm bảo áp dụng pháp luật thống nhất và chính xác trong các vụ án liên quan đến tài sản chung của vợ chồng.

3. Các cặp vợ chồng và cá nhân tham gia giao dịch tài sản chung: Giúp nhận thức rõ quyền và nghĩa vụ, tránh các rủi ro pháp lý khi thực hiện các giao dịch liên quan tài sản chung trong hôn nhân.

4. Nhà nghiên cứu và giảng viên luật: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về chế độ tài sản trong hôn nhân và các chính sách pháp luật liên quan.

Câu hỏi thường gặp

1. Giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng là gì?
   Là các hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự liên quan đến tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân, theo quy định tại Luật HN&GĐ năm 2014 và BLDS năm 2015.

2. Khi nào giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng phải có thỏa thuận bằng văn bản?
   Theo Điều 35 Luật HN&GĐ năm 2014, các giao dịch liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký quyền sở hữu hoặc tài sản là nguồn thu nhập chủ yếu của gia đình phải có thỏa thuận bằng văn bản của cả hai vợ chồng.

3. Trách nhiệm pháp lý khi một bên vợ hoặc chồng tự ý thực hiện giao dịch tài sản chung là gì?
   Theo Điều 27 Luật HN&GĐ năm 2014, vợ chồng chịu trách nhiệm liên đới đối với giao dịch do một bên thực hiện nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình. Nếu vi phạm, bên vi phạm phải chịu trách nhiệm cá nhân và bồi thường thiệt hại.

4. Quyền lợi của người thứ ba ngay tình trong giao dịch tài sản chung của vợ chồng được bảo vệ thế nào?
   Người thứ ba ngay tình được bảo vệ theo khoản 1 Điều 32 Luật HN&GĐ năm 2014 và Điều 133 BLDS năm 2015, giao dịch với người thứ ba ngay tình liên quan đến tài sản chung của vợ chồng có hiệu lực, trừ trường hợp ngoại lệ quy định tại Điều 167 BLDS.

5. Làm thế nào để tránh tranh chấp khi thực hiện giao dịch liên quan tài sản chung của vợ chồng?
   Cần tuân thủ quy định về thỏa thuận bằng văn bản trong các trường hợp bắt buộc, đảm bảo sự đồng thuận giữa vợ và chồng, công khai minh bạch thông tin tài sản, và sử dụng các mẫu văn bản giao dịch chuẩn để giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Kết luận

• GD LQTSC của vợ chồng là một bộ phận quan trọng của giao dịch dân sự, chịu sự điều chỉnh đặc thù của Luật HN&GĐ năm 2014 và BLDS năm 2015.
• Thực tiễn tại tỉnh Tiền Giang cho thấy tỷ lệ tranh chấp liên quan tài sản chung của vợ chồng chiếm khoảng 30%, với nhiều vụ án phát sinh do vi phạm điều kiện thỏa thuận và đại diện.
• Quy định bảo vệ người thứ ba ngay tình góp phần đảm bảo tính ổn định và minh bạch trong giao dịch dân sự.
• Cần tăng cường tuyên truyền, hoàn thiện pháp luật và đào tạo chuyên sâu cho cán bộ pháp luật để nâng cao hiệu quả áp dụng.
• Các bước tiếp theo bao gồm xây dựng hệ thống mẫu văn bản giao dịch, đề xuất sửa đổi pháp luật và mở rộng nghiên cứu trên phạm vi toàn quốc.

Hành động ngay hôm nay: Các cơ quan pháp luật, tổ chức hành nghề luật và các cặp vợ chồng nên chủ động tìm hiểu, áp dụng đúng quy định pháp luật về giao dịch liên quan tài sản chung để bảo vệ quyền lợi và tránh tranh chấp không đáng có.