Tổng quan nghiên cứu

Hội đồng nhân dân (HĐND) là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Hoạt động giám sát của HĐND đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo việc thực thi Hiến pháp, pháp luật và nghị quyết của HĐND tại địa phương. Tại huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội, với dân số khoảng 260 nghìn người và mật độ dân số trung bình 2.008,8 người/km² năm 2020, hoạt động giám sát của HĐND huyện có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của HĐND huyện Thường Tín trong nhiệm kỳ 2016-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động giám sát của HĐND huyện Thường Tín, giai đoạn từ năm 2016 đến đầu năm 2021. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện hoạt động giám sát của HĐND huyện, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý công, đặc biệt là lý thuyết về quyền lực nhà nước và quản lý nhà nước địa phương. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết quyền lực nhà nước: Xác định HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, thực hiện chức năng quyết định và giám sát nhằm bảo đảm quyền lực được thực thi đúng pháp luật.
  • Lý thuyết quản lý công: Nhấn mạnh vai trò của giám sát trong quản lý nhà nước, giúp kiểm soát quyền lực, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước.

Các khái niệm chính bao gồm: chức năng giám sát của HĐND, hình thức giám sát, tiêu chí đánh giá hiệu quả giám sát, và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giám sát.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu được thu thập từ các báo cáo, văn bản pháp luật, tài liệu của HĐND, UBND huyện Thường Tín, cùng các số liệu thống kê về hoạt động giám sát trong nhiệm kỳ 2016-2021. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các đại biểu HĐND huyện, các Ban của HĐND, Thường trực HĐND và các cơ quan liên quan.

Phương pháp phân tích sử dụng kết hợp:

  • Phân tích định tính: Đánh giá các báo cáo, văn bản, hoạt động chất vấn, và các hình thức giám sát.
  • Phân tích định lượng: Thống kê số lượng chất vấn, số lượng văn bản quy phạm pháp luật được giám sát, số đoàn giám sát thành lập, tỷ lệ phiếu tín nhiệm.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến đầu năm 2021, tương ứng với nhiệm kỳ HĐND huyện Thường Tín khóa XIX.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hoạt động giám sát qua báo cáo tại kỳ họp: Trong nhiệm kỳ 2016-2021, HĐND huyện Thường Tín đã xem xét và thảo luận các báo cáo công tác 6 tháng và hàng năm của Thường trực HĐND, UBND, TAND, VKSND. Tỷ lệ báo cáo được xem xét đạt trên 90%, góp phần nâng cao trách nhiệm của các cơ quan trước HĐND.

  2. Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn: Số lượng chất vấn của đại biểu HĐND huyện tăng dần qua các kỳ họp, với hơn 70% các câu hỏi tập trung vào các lĩnh vực quản lý nhà nước trọng điểm như tài chính, đầu tư công, và giải quyết khiếu nại tố cáo. Tỷ lệ trả lời chất vấn đạt khoảng 85%, tuy nhiên vẫn còn tồn tại tình trạng trả lời chưa đầy đủ hoặc chưa kịp thời.

  3. Giám sát văn bản quy phạm pháp luật: HĐND huyện đã xem xét hơn 100 văn bản quy phạm pháp luật do UBND cùng cấp ban hành trong nhiệm kỳ, phát hiện và kiến nghị sửa đổi, bãi bỏ một số văn bản không phù hợp với quy định pháp luật cấp trên. Tỷ lệ văn bản được giám sát chiếm khoảng 80% tổng số văn bản ban hành.

  4. Thành lập đoàn giám sát chuyên đề: Trong nhiệm kỳ, HĐND huyện đã thành lập 15 đoàn giám sát chuyên đề, tập trung vào các vấn đề bức xúc như quản lý đất đai, đầu tư công, và giải quyết khiếu nại tố cáo. Kết quả giám sát đã giúp phát hiện nhiều tồn tại, hạn chế và đề xuất các giải pháp khắc phục.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy hoạt động giám sát của HĐND huyện Thường Tín đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Việc xem xét báo cáo và chất vấn đã tạo điều kiện cho các cơ quan nhà nước nâng cao trách nhiệm và minh bạch trong hoạt động. So với một số địa phương khác, tỷ lệ giám sát văn bản và thành lập đoàn giám sát của huyện Thường Tín tương đối cao, phản ánh sự chủ động và tích cực của HĐND huyện.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế như hiệu quả giám sát chưa đồng đều giữa các lĩnh vực, một số chất vấn chưa được trả lời thỏa đáng, và việc theo dõi, đôn đốc thực hiện kết luận giám sát chưa thường xuyên. Nguyên nhân chủ yếu do hạn chế về năng lực của đại biểu, thiếu thông tin chuyên sâu và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số lượng chất vấn theo năm, bảng thống kê số văn bản được giám sát và kết quả đoàn giám sát chuyên đề, giúp minh họa rõ nét hiệu quả hoạt động giám sát.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng năng lực đại biểu HĐND: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về pháp luật, kỹ năng giám sát và phân tích thông tin nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và năng lực thực hiện chức năng giám sát. Mục tiêu đạt 100% đại biểu được đào tạo trong nhiệm kỳ tiếp theo. Chủ thể thực hiện: HĐND huyện phối hợp với Học viện Hành chính Quốc gia. Thời gian: 2023-2025.

  2. Đổi mới phương thức giám sát, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin: Áp dụng các công cụ số hóa trong thu thập, xử lý thông tin giám sát, tổ chức các phiên họp trực tuyến để nâng cao hiệu quả và tính kịp thời của hoạt động giám sát. Chủ thể thực hiện: Thường trực HĐND huyện, Phòng Công nghệ thông tin huyện. Thời gian: 2023-2024.

  3. Nâng cao phối hợp giữa HĐND với các cơ quan liên quan: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác giám sát, đặc biệt trong việc theo dõi, đôn đốc thực hiện kết luận giám sát. Mục tiêu giảm 30% thời gian xử lý kiến nghị sau giám sát. Chủ thể thực hiện: Ban Thường vụ Huyện ủy, HĐND huyện. Thời gian: 2023-2025.

  4. Minh bạch hóa hoạt động giám sát và tăng cường truyền thông: Công khai kết quả giám sát trên các phương tiện truyền thông của huyện, tổ chức các buổi tiếp xúc cử tri định kỳ để phản hồi kết quả giám sát, nâng cao sự giám sát của nhân dân. Chủ thể thực hiện: Thường trực HĐND, Ban Tuyên giáo huyện. Thời gian: 2023-2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các đại biểu HĐND các cấp: Nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hiện chức năng giám sát, áp dụng các giải pháp đổi mới trong hoạt động giám sát tại địa phương.

  2. Cán bộ quản lý nhà nước địa phương: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm trong phối hợp với HĐND để nâng cao hiệu quả quản lý và thực thi pháp luật.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên chuyên ngành quản lý công: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để nghiên cứu sâu về hoạt động giám sát của cơ quan dân cử địa phương.

  4. Cử tri và nhân dân địa phương: Nắm bắt được vai trò của HĐND trong việc giám sát hoạt động của chính quyền, từ đó tham gia giám sát xã hội hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động giám sát của HĐND huyện Thường Tín bao gồm những hình thức nào?
    Hoạt động giám sát bao gồm xem xét báo cáo tại kỳ họp, chất vấn và trả lời chất vấn, giám sát văn bản quy phạm pháp luật, thành lập đoàn giám sát chuyên đề, lấy phiếu tín nhiệm và tiếp xúc cử tri. Ví dụ, trong nhiệm kỳ 2016-2021, huyện đã thành lập 15 đoàn giám sát chuyên đề.

  2. Tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động giám sát là gì?
    Hiệu quả được đánh giá dựa trên sự chuyển biến kinh tế - xã hội tại địa phương, mức độ đạt được mục tiêu giám sát, chi phí bỏ ra so với kết quả và sự thực thi các kiến nghị sau giám sát.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến hạn chế trong hoạt động giám sát của HĐND huyện?
    Nguyên nhân gồm năng lực đại biểu còn hạn chế, thiếu thông tin chuyên sâu, sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các cơ quan và chưa có cơ chế theo dõi, đôn đốc hiệu quả sau giám sát.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực đại biểu HĐND trong giám sát?
    Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng giám sát, cập nhật kiến thức pháp luật và ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động giám sát.

  5. Vai trò của công nghệ thông tin trong hoạt động giám sát của HĐND?
    Công nghệ giúp thu thập, xử lý thông tin nhanh chóng, tổ chức họp trực tuyến, công khai kết quả giám sát, từ đó nâng cao tính minh bạch và hiệu quả giám sát.

Kết luận

  • Hoạt động giám sát của HĐND huyện Thường Tín trong nhiệm kỳ 2016-2021 đã đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Các hình thức giám sát đa dạng, bao gồm xem xét báo cáo, chất vấn, giám sát văn bản, thành lập đoàn giám sát và lấy phiếu tín nhiệm.
  • Hạn chế chủ yếu là năng lực đại biểu, thiếu thông tin chuyên sâu và phối hợp chưa đồng bộ giữa các cơ quan.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo đại biểu, đổi mới phương thức giám sát, tăng cường phối hợp và minh bạch hóa hoạt động giám sát.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2023-2025 nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND huyện Thường Tín, góp phần xây dựng chính quyền địa phương trong sạch, vững mạnh.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, đại biểu HĐND và các tổ chức liên quan cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức và sự tham gia của nhân dân trong hoạt động giám sát.