Giải Quyết Việc Làm Trong Bối Cảnh Công Nghiệp Hóa và Phát Triển Kinh Tế Tri Thức

Giải quyết việc làm không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề xã hội, ảnh hưởng đến an ninh và phát triển bền vững. Trong bối cảnh CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT, vấn đề GQVL ở Việt Nam mang những nội dung và khía cạnh mới, cần được nghiên cứu để tìm ra các phương hướng và giải pháp đúng đắn, phù hợp. Theo tài liệu gốc, hạn chế và cắt giảm tỷ lệ thất nghiệp, tạo ra và duy trì mức công ăn, việc làm cao luôn là một mục tiêu kinh tế vĩ mô quan trọng hàng đầu đối với mỗi quốc gia.

Kinh tế tri thức tạo ra sự biến đổi sâu sắc trong nền kinh tế thế giới, ảnh hưởng không nhỏ đến các tiến trình kinh tế ở hầu hết mọi quốc gia, trong đó có quá trình CNH và giải quyết việc làm ở các nước đang phát triển. Nền kinh tế tri thức chẳng những vận hành trên cơ sở một nguyên lý sáng tạo của cải mới mà còn là nền kinh tế thực sự mang tính chất toàn cầu hóa. Nó dần dần kết nối các nền kinh tế quốc gia thành một nền kinh tế toàn cầu chung, bất chấp sự khác biệt về trình độ phát triển giữa chúng.

Việt Nam đang trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ của thời kỳ CNH, HĐH. Xét về tổng thể, nền kinh tế đất nước vẫn chưa thoát khỏi tính chất của một nền kinh tế nông nghiệp – nông dân, với trình độ dân trí chung còn chưa cao, quy mô dân số vẫn tăng nhanh, nguồn cung lao động vẫn dồi dào trong khi các nguồn lực kinh tế khác còn nhiều hạn chế.

Quá trình CNH, HĐH gắn với phát triển KTTT không khỏi làm biến đổi cấu trúc kinh tế và cơ cấu lao động, tác động đến giáo dục đào tạo và khả năng cung ứng nguồn nhân lực, ảnh hưởng không nhỏ đến phương thức giải quyết vấn đề việc làm ở Việt Nam. Trong bối cảnh đó, vấn đề GQVL ở Việt Nam chẳng những là một vấn đề thời sự gay gắt, ảnh hưởng đến an ninh xã hội và phát triển bền vững, mà còn là một vấn đề hàm chứa những nội dung và khía cạnh mới, cần được nghiên cứu để tìm ra các phương hướng và giải pháp đúng đắn, phù hợp.

Môi trường pháp lý minh bạch và công bằng là yếu tố quan trọng để thu hút đầu tư, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển và tạo ra nhiều việc làm mới. Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật liên quan đến lao động, việc làm, bảo hiểm xã hội, đảm bảo phù hợp với thực tiễn và thông lệ quốc tế.

DNNVV đóng vai trò quan trọng trong tạo việc làm, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Cần có chính sách hỗ trợ DNNVV tiếp cận vốn, công nghệ, thông tin thị trường, đào tạo nguồn nhân lực, giúp họ nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Thị trường lao động ngày càng đòi hỏi người lao động có trình độ tay nghề cao, kỹ năng mềm tốt. Cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ tay nghề cho người lao động, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động. Đồng thời, cần khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào quá trình đào tạo nghề, tạo điều kiện cho người lao động học tập và nâng cao trình độ.

Dự báo chính xác nhu cầu thị trường lao động là cơ sở để xây dựng chính sách đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phù hợp. Cần tăng cường công tác nghiên cứu, khảo sát, thu thập thông tin về thị trường lao động, xây dựng hệ thống dự báo nhu cầu thị trường lao động hiện đại.

Hệ thống thông tin thị trường lao động hiện đại giúp kết nối cung - cầu lao động hiệu quả, giảm thiểu tình trạng mất cân đối cung - cầu. Cần xây dựng hệ thống thông tin thị trường lao động trực tuyến, cung cấp thông tin về việc làm, đào tạo, chính sách lao động cho người lao động và doanh nghiệp.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật lao động, bảo vệ quyền lợi của người lao động. Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật lao động, đảm bảo môi trường làm việc an toàn, công bằng cho người lao động.

Chuyển đổi từ mô hình tăng trưởng dựa vào khai thác tài nguyên và lao động giá rẻ sang mô hình tăng trưởng dựa vào khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm và dịch vụ, tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.

Cơ cấu lại các ngành kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng của các ngành công nghiệp và dịch vụ có giá trị gia tăng cao, giảm tỷ trọng của các ngành nông nghiệp và công nghiệp khai thác tài nguyên. Phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ công nghệ thông tin, dịch vụ tài chính, ngân hàng.

Khuyến khích phát triển các ngành nghề mới, sử dụng nhiều lao động, tạo việc làm tại chỗ, đặc biệt là ở khu vực nông thôn. Hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp xã hội, tạo điều kiện cho người lao động tự tạo việc làm.

Các giải pháp đề xuất tập trung vào việc hoàn thiện thể chế thị trường lao động, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp này sẽ tạo ra một thị trường lao động năng động, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội.

Thị trường lao động Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển trong tương lai. Với lợi thế về dân số trẻ, lực lượng lao động dồi dào và sự hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, Việt Nam có thể trở thành một trung tâm sản xuất và dịch vụ quan trọng của khu vực và thế giới. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần tiếp tục cải cách thể chế, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi.