Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng của tỉnh Hải Dương, với dân số gần 2 triệu người và tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân trên 9% mỗi năm, công tác giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền Ủy ban nhân dân (UBND) cấp huyện trở thành một nhiệm vụ trọng yếu nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân và ổn định chính trị xã hội. Từ năm 2019 đến 2023, tỉnh Hải Dương đã tiếp nhận hàng nghìn đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh, trong đó có hơn 6.000 đơn đủ điều kiện xử lý, thể hiện sự gia tăng về số lượng và tính phức tạp của các vụ việc. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 12 đơn vị cấp huyện của tỉnh trong giai đoạn 2019-2023, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về công tác này. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao năng lực quản lý nhà nước và tăng cường niềm tin của người dân vào chính quyền địa phương, đồng thời hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: Thứ nhất, lý thuyết về quyền con người và pháp luật hành chính, nhấn mạnh quyền tố cáo là quyền cơ bản của công dân được Hiến pháp và Luật Tố cáo năm 2018 bảo vệ. Thứ hai, mô hình quản lý công và quản trị nhà nước, tập trung vào nguyên tắc minh bạch, khách quan và hiệu quả trong giải quyết tố cáo. Các khái niệm trọng tâm bao gồm: tố cáo, giải quyết tố cáo, thẩm quyền giải quyết tố cáo, nguyên tắc giải quyết tố cáo (đúng pháp luật, công khai, khách quan, kịp thời), và các điều kiện bảo đảm hoạt động giải quyết tố cáo như sự chỉ đạo của cấp ủy Đảng, hệ thống văn bản pháp luật đồng bộ, nguồn nhân lực, vai trò người đứng đầu và nguồn lực tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa Mác – Lênin kết hợp với quan điểm của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật. Phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê và lịch sử. Dữ liệu thu thập từ các báo cáo chính thức của UBND cấp huyện, Thanh tra tỉnh Hải Dương, Ban Tiếp công dân và các cơ quan liên quan trong giai đoạn 2019-2023. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ 12 đơn vị cấp huyện của tỉnh Hải Dương. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn diện nhằm đảm bảo tính đại diện và toàn diện. Phân tích dữ liệu sử dụng kỹ thuật xử lý số liệu thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ giải quyết tố cáo qua các năm và phân tích định tính các trường hợp điển hình. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến hết năm 2023, phù hợp với phạm vi thu thập dữ liệu và đánh giá thực trạng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng đơn thư tố cáo và giải quyết: Năm 2022, các cấp chính quyền tỉnh Hải Dương tiếp nhận 6.184 đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh đủ điều kiện xử lý, giảm 12,77% so với năm 2021 nhưng vẫn duy trì mức cao. Trong năm này, đã giải quyết 127/136 vụ tố cáo, đạt tỷ lệ giải quyết trên 93%, thể hiện sự nỗ lực trong công tác xử lý.

  2. Thực trạng giải quyết tố cáo về đất đai: Tại huyện Bình Giang năm 2019, UBND tiếp nhận 37 đơn về đất đai, trong đó có nhiều vụ việc được xác minh và xử lý nghiêm, như việc kỷ luật cán bộ vi phạm quản lý đất đai. Thành phố Hải Dương năm 2023 tiếp nhận 50 đơn tố cáo, trong đó 39 đơn thuộc thẩm quyền giải quyết, với tỷ lệ giải quyết đạt khoảng 87%. Các vụ việc chủ yếu liên quan đến vi phạm trong quản lý đất đai, xây dựng trái phép và thu hồi đất.

  3. Giải quyết tố cáo về quản lý tài chính, ngân sách: Tại huyện Ninh Giang năm 2019, có 403 đơn thư, trong đó 143 đơn tố cáo, với 7 đơn tố cáo vi phạm quản lý kinh tế, chiếm 4,8%. Thành phố Hải Dương năm 2021 ban hành 9 kết luận giải quyết tố cáo liên quan đến tài chính, trong đó có các vụ việc kết luận tố cáo sai hoặc không có cơ sở.

  4. Năng lực cán bộ và điều kiện bảo đảm còn hạn chế: Cán bộ, công chức giải quyết tố cáo thường kiêm nhiệm, chưa được đào tạo bài bản, dẫn đến chất lượng xác minh, thu thập chứng cứ còn sơ sài. Nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả giải quyết tố cáo.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác giải quyết tố cáo tại UBND cấp huyện tỉnh Hải Dương đã có nhiều chuyển biến tích cực, thể hiện qua tỷ lệ giải quyết tố cáo đạt trên 90% trong nhiều năm gần đây. Việc tập trung xử lý các vụ việc liên quan đến đất đai và tài chính ngân sách phản ánh đúng thực trạng phát sinh nhiều khiếu kiện trong các lĩnh vực này. So sánh với các nghiên cứu trong nước, kết quả phù hợp với xu hướng nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và minh bạch hành chính. Tuy nhiên, hạn chế về năng lực cán bộ và nguồn lực tài chính là nguyên nhân chính khiến một số vụ việc giải quyết chậm hoặc chưa triệt để, dẫn đến tình trạng khiếu kiện vượt cấp và tụ tập đông người gây mất ổn định xã hội. Việc công khai, minh bạch trong quy trình giải quyết tố cáo còn chưa đồng đều giữa các địa phương, ảnh hưởng đến niềm tin của người dân. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số lượng đơn thư tiếp nhận và tỷ lệ giải quyết qua các năm, bảng phân tích các lĩnh vực tố cáo phổ biến và kết quả xử lý tương ứng, giúp minh họa rõ nét thực trạng và xu hướng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ giải quyết tố cáo: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ giải quyết tố cáo, kỹ năng thu thập và đánh giá chứng cứ, kỹ năng giao tiếp với người dân. Mục tiêu nâng tỷ lệ giải quyết đúng hạn lên trên 95% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Nội vụ phối hợp với Thanh tra tỉnh.

  2. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật và quy trình giải quyết tố cáo: Rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan để đảm bảo tính đồng bộ, rõ ràng, dễ áp dụng. Xây dựng quy trình chuẩn hóa, minh bạch, công khai trên cổng thông tin điện tử. Thời gian thực hiện: 1 năm. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tư pháp.

  3. Đầu tư cơ sở vật chất và công nghệ thông tin: Cung cấp trang thiết bị hiện đại, phần mềm quản lý đơn thư trực tuyến, hệ thống lưu trữ và bảo mật dữ liệu. Mục tiêu nâng cao hiệu quả xử lý và giảm thời gian giải quyết tố cáo. Thời gian: 2 năm. Chủ thể: UBND cấp huyện, Sở Thông tin và Truyền thông.

  4. Tăng cường công khai, minh bạch và đối thoại với người dân: Thiết lập kênh thông tin phản hồi, tổ chức đối thoại định kỳ giữa chính quyền và người dân để giải quyết kịp thời các vướng mắc, nâng cao niềm tin xã hội. Chủ thể: UBND cấp huyện, Ban Tiếp công dân. Thời gian: liên tục.

  5. Tăng cường chỉ đạo, giám sát của cấp ủy Đảng và chính quyền: Cấp ủy Đảng cần chỉ đạo quyết liệt, giao nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan liên quan, đồng thời kiểm tra, đánh giá định kỳ công tác giải quyết tố cáo. Chủ thể: Ban Thường vụ Tỉnh ủy, UBND tỉnh. Thời gian: hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức UBND cấp huyện và các cơ quan liên quan: Nghiên cứu để nâng cao năng lực, hiểu rõ quy trình và nguyên tắc giải quyết tố cáo, từ đó thực hiện công tác hiệu quả hơn.

  2. Lãnh đạo cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, chỉ đạo công tác tiếp công dân và giải quyết tố cáo phù hợp với thực tiễn địa phương.

  3. Sinh viên, học viên cao học chuyên ngành Quản lý công, Luật hành chính: Tài liệu học tập, nghiên cứu về quản lý nhà nước, pháp luật tố cáo và thực tiễn giải quyết khiếu nại, tố cáo tại địa phương.

  4. Các nhà nghiên cứu, chuyên gia trong lĩnh vực quản lý nhà nước và pháp luật hành chính: Tham khảo để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về công tác giải quyết tố cáo, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật và quản lý hành chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện là gì?
    Giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện là quá trình thụ lý, xác minh, kết luận và xử lý các tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật trong công vụ và quản lý nhà nước do UBND cấp huyện quản lý, nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân và ổn định xã hội.

  2. Quy trình giải quyết tố cáo gồm những bước nào?
    Quy trình gồm: thụ lý tố cáo (xác định đủ điều kiện tiếp nhận), xác minh nội dung tố cáo (thu thập chứng cứ, lấy ý kiến các bên), kết luận nội dung tố cáo (đánh giá đúng sai), và xử lý kết luận (áp dụng biện pháp xử lý hoặc chuyển cơ quan điều tra nếu có dấu hiệu tội phạm).

  3. Nguyên tắc giải quyết tố cáo cần tuân thủ là gì?
    Phải đảm bảo đúng pháp luật, công khai, minh bạch, khách quan, chính xác và kịp thời. Đồng thời bảo vệ quyền lợi của người tố cáo, người bị tố cáo và các bên liên quan, tránh việc lợi dụng tố cáo gây mất ổn định.

  4. Những khó khăn chính trong công tác giải quyết tố cáo tại UBND cấp huyện?
    Bao gồm năng lực cán bộ còn hạn chế, nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất chưa đầy đủ, quy trình giải quyết còn chậm, thiếu đồng bộ, và một số vụ việc phức tạp dẫn đến khiếu kiện vượt cấp, gây áp lực cho chính quyền địa phương.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả giải quyết tố cáo?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện pháp luật và quy trình, đầu tư công nghệ thông tin, tăng cường công khai minh bạch, đối thoại với người dân và sự chỉ đạo quyết liệt của cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương.

Kết luận

  • Giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện tỉnh Hải Dương đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ quyền lợi công dân và ổn định chính trị xã hội.
  • Thực trạng cho thấy tỷ lệ giải quyết tố cáo đạt trên 90%, nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về năng lực cán bộ và nguồn lực tài chính.
  • Các vụ việc tố cáo chủ yếu tập trung vào lĩnh vực đất đai, tài chính ngân sách và quản lý công chức.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ về đào tạo, hoàn thiện pháp luật, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường minh bạch nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết tố cáo.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng và lãnh đạo địa phương tiếp tục chỉ đạo quyết liệt, triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2024-2026 để xây dựng hệ thống giải quyết tố cáo hiệu quả, minh bạch và công bằng.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn, góp phần xây dựng chính quyền địa phương vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Hải Dương.