I. Toàn cảnh tiềm năng thu hút du lịch quốc tế Bà Rịa Vũng Tàu
Bà Rịa - Vũng Tàu (BR-VT) là một trong những địa bàn trọng điểm trong chiến lược phát triển du lịch quốc gia, được xác định trong Quyết định số 201/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Sở hữu vị trí địa lý chiến lược trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, cùng đường bờ biển dài hơn 300km với nhiều bãi tắm đẹp, tỉnh có lợi thế vượt trội để trở thành trung tâm du lịch nghỉ dưỡng, giải trí tầm cỡ khu vực. Tuy nhiên, thực trạng khai thác tiềm năng này để thu hút du lịch quốc tế Bà Rịa - Vũng Tàu vẫn còn nhiều dư địa. Giai đoạn 2013-2018, ngành du lịch tỉnh ghi nhận sự tăng trưởng, nhưng chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có. Theo Luận văn Thạc sĩ của Nguyễn Thị Tâm Thi (2019), dù lượng khách du lịch đến tỉnh tăng bình quân 9%/năm, nhưng tỷ trọng khách quốc tế còn rất thấp, chiếm không quá 4% tổng lượt khách. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có những giải pháp đột phá, toàn diện để nâng cao sức hấp dẫn đối với thị trường khách quốc tế tiềm năng. Việc phát triển du lịch quốc tế không chỉ mang lại lợi ích kinh tế qua nguồn thu ngoại tệ, mà còn thúc đẩy các ngành liên quan, tạo việc làm và quảng bá hình ảnh địa phương ra thế giới. Hơn nữa, việc tập trung vào phân khúc khách quốc tế, đặc biệt là khách du lịch châu Âu và khách du lịch Hàn Quốc, sẽ góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, thúc đẩy phát triển du lịch bền vững BRVT và giảm sự phụ thuộc vào thị trường nội địa vốn mang tính thời vụ cao. Tương lai của ngành du lịch tỉnh phụ thuộc lớn vào khả năng chuyển mình, từ một điểm đến quen thuộc của du khách trong nước thành một thương hiệu hấp dẫn trên bản đồ du lịch quốc tế.
1.1. Lợi thế địa lý và tài nguyên thiên nhiên đa dạng
Lợi thế lớn nhất của Bà Rịa - Vũng Tàu là vị trí cửa ngõ ra biển Đông của các tỉnh miền Đông Nam Bộ. Vị trí này tạo điều kiện thuận lợi cho việc liên kết vùng trong du lịch với TP.HCM và các tỉnh lân cận. Đặc biệt, khi kết nối sân bay Long Thành hoàn thiện, khoảng cách di chuyển cho du khách quốc tế sẽ được rút ngắn đáng kể. Tài nguyên thiên nhiên của tỉnh rất phong phú, từ bãi biển trải dài như Bãi Sau, Long Hải đến các khu bảo tồn thiên nhiên như Bình Châu – Phước Bửu. Nổi bật là du lịch Côn Đảo, nơi được mệnh danh là một trong những hòn đảo quyến rũ nhất hành tinh, với hệ sinh thái biển nguyên sơ và các di tích lịch sử có giá trị. Các suối nước nóng tự nhiên tại Bình Châu cũng là một tài sản quý giá để phát triển loại hình du lịch nghỉ dưỡng cao cấp và chăm sóc sức khỏe, một xu hướng đang được du khách quốc tế ưa chuộng.
1.2. Giá trị văn hóa lịch sử đặc sắc và độc đáo
Bên cạnh tài nguyên tự nhiên, BR-VT còn sở hữu một hệ thống di tích lịch sử - văn hóa dày đặc. Các công trình như Tượng Chúa Kitô Vua, Bạch Dinh, hệ thống nhà tù Côn Đảo (Di tích Quốc gia đặc biệt) không chỉ là điểm tham quan mà còn là nơi chứa đựng những câu chuyện lịch sử hào hùng của dân tộc. Các lễ hội truyền thống như Lễ hội Nghinh Ông, Lệ Cô mang đậm bản sắc văn hóa miền biển, có sức hấp dẫn lớn đối với du khách muốn khám phá văn hóa bản địa. Việc khai thác hiệu quả các giá trị này sẽ tạo ra những sản phẩm du lịch đặc thù, khác biệt hóa BR-VT so với các địa phương ven biển khác, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh du lịch và thu hút các dòng khách quan tâm đến lịch sử, văn hóa.
II. Thách thức lớn trong thu hút du lịch quốc tế Bà Rịa Vũng Tàu
Mặc dù sở hữu tiềm năng to lớn, việc thu hút du lịch quốc tế Bà Rịa - Vũng Tàu đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Phân tích từ luận văn của Nguyễn Thị Tâm Thi (2019) cho thấy, ngành du lịch tỉnh phát triển chưa tương xứng với vị thế. Một trong những hạn chế lớn nhất là sản phẩm du lịch đặc thù còn đơn điệu, chủ yếu vẫn là tắm biển và thưởng thức hải sản. Tỉnh thiếu vắng các khu vui chơi giải trí, trung tâm mua sắm, tổ hợp nghỉ dưỡng quy mô lớn, đẳng cấp quốc tế để giữ chân du khách và khuyến khích chi tiêu. Thực tế, mức chi tiêu bình quân của khách quốc tế tại BR-VT chỉ khoảng 53 USD/ngày, thấp hơn nhiều so với các điểm đến khác như Đà Nẵng, Hội An. Thời gian lưu trú trung bình cũng chỉ dao động quanh mức 2.48 ngày (số liệu năm 2018), cho thấy sức hấp dẫn chưa đủ lớn để du khách ở lại dài ngày. Bên cạnh đó, công tác xúc tiến du lịch Vũng Tàu ra thị trường quốc tế chưa thực sự hiệu quả, hình ảnh điểm đến còn mờ nhạt. Sự phụ thuộc vào một vài thị trường truyền thống như Nga cũng tiềm ẩn rủi ro khi có biến động kinh tế-chính trị. Những thách thức này đòi hỏi một chiến lược tổng thể và sự đầu tư mạnh mẽ để nâng cao năng lực cạnh tranh du lịch của tỉnh.
2.1. Hạn chế về sản phẩm du lịch và sức cạnh tranh
Thực trạng cho thấy các sản phẩm du lịch đặc thù của BR-VT chưa được đầu tư phát triển bài bản. Hoạt động của du khách quốc tế thường chỉ giới hạn ở các bãi tắm và nhà hàng ven biển. Tỉnh thiếu các hoạt động giải trí về đêm, các chương trình biểu diễn nghệ thuật, các tour khám phá văn hóa, sinh thái chuyên sâu. Điều này dẫn đến tình trạng "khách đông nhưng doanh thu thấp". Hơn nữa, BR-VT đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các điểm đến mới nổi như Phú Quốc, Phan Thiết, Nha Trang, những nơi đã và đang xây dựng thành công các tổ hợp du lịch nghỉ dưỡng cao cấp và khu vui chơi giải trí tầm cỡ. Nếu không tạo ra sự khác biệt, BR-VT sẽ khó giữ chân được dòng khách du lịch châu Âu hay khách du lịch Hàn Quốc, vốn có yêu cầu cao về trải nghiệm và dịch vụ.
2.2. Bất cập trong hạ tầng và nguồn nhân lực du lịch
Mặc dù đã có nhiều cải thiện, hạ tầng du lịch Vũng Tàu vẫn còn một số bất cập. Hệ thống giao thông kết nối đến các điểm du lịch ở khu vực xa trung tâm như Xuyên Mộc, Đất Đỏ cần được nâng cấp thêm. Đặc biệt, nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao vẫn là một bài toán khó. Theo nghiên cứu, nhân sự ngành du lịch tỉnh còn yếu về ngoại ngữ (ngoài tiếng Anh) và thiếu các kỹ năng phục vụ chuyên nghiệp theo tiêu chuẩn quốc tế. Tình trạng thiếu nhân lực có trình độ quản lý cấp cao, am hiểu marketing du lịch quốc tế cũng ảnh hưởng đến khả năng hoạch định chiến lược và vận hành của các doanh nghiệp. Để phục vụ các thị trường khó tính, việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là yêu cầu cấp bách.
III. Giải pháp đa dạng hóa sản phẩm thu hút du lịch quốc tế BRVT
Để giải quyết bài toán sản phẩm đơn điệu và nâng cao năng lực cạnh tranh du lịch, việc đa dạng hóa sản phẩm là giải pháp cốt lõi nhằm thu hút du lịch quốc tế Bà Rịa - Vũng Tàu. Thay vì chỉ tập trung vào du lịch biển truyền thống, tỉnh cần xây dựng một hệ sinh thái sản phẩm đa dạng, đáp ứng nhu cầu của nhiều phân khúc khách khác nhau. Trọng tâm là phát triển các loại hình du lịch có giá trị gia tăng cao và tiềm năng tăng trưởng lớn. Luận văn của Nguyễn Thị Tâm Thi (2019) đã chỉ ra rằng mục đích chính của khách quốc tế đến tỉnh là nghỉ dưỡng (64%) và công việc (14.5%), đây là cơ sở để định hướng phát triển sản phẩm. Cần tập trung đầu tư vào các khu nghỉ dưỡng phức hợp, kết hợp giữa lưu trú, giải trí, thể thao và chăm sóc sức khỏe. Các dự án tại khu vực Hồ Tràm điểm đến quốc tế đang đi đúng hướng với các sân golf, casino, và spa cao cấp. Song song đó, việc khai thác các giá trị văn hóa, lịch sử để tạo ra các tour du lịch trải nghiệm độc đáo là hướng đi cần thiết. Việc tổ chức các sự kiện văn hóa, thể thao, âm nhạc mang tầm quốc tế thường xuyên sẽ tạo ra lý do để du khách quay trở lại. Chiến lược sản phẩm cần được xây dựng dựa trên nghiên cứu thị trường bài bản, nhắm đến các thị trường khách quốc tế tiềm năng như Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc và châu Âu.
3.1. Phát triển du lịch nghỉ dưỡng cao cấp và du lịch MICE
Phân khúc du lịch nghỉ dưỡng cao cấp là chìa khóa để tăng doanh thu và kéo dài thời gian lưu trú. Cần có chính sách ưu đãi du lịch hấp dẫn để thu hút các nhà đầu tư chiến lược xây dựng các resort 5-6 sao, biệt thự biển, và các trung tâm chăm sóc sức khỏe (wellness center) tại các khu vực như Long Hải, Hồ Tràm. Đồng thời, đẩy mạnh du lịch MICE Bà Rịa - Vũng Tàu là một hướng đi chiến lược. Với lợi thế gần TP.HCM và sân bay Long Thành trong tương lai, BR-VT có thể trở thành trung tâm hội nghị, triển lãm của khu vực. Việc đầu tư xây dựng các trung tâm hội nghị quốc tế hiện đại, kết hợp với các dịch vụ tổ chức sự kiện chuyên nghiệp và các hoạt động giải trí phụ trợ (team building, gala dinner, tour tham quan) sẽ thu hút lượng lớn khách doanh nhân có mức chi tiêu cao.
3.2. Xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù gắn với văn hóa sinh thái
Để tạo sự khác biệt, BR-VT cần xây dựng những sản phẩm du lịch đặc thù không thể sao chép. Tại Côn Đảo, có thể phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái bền vững như lặn biển ngắm san hô, xem rùa đẻ trứng, đi bộ xuyên rừng quốc gia, kết hợp với các tour tham quan tìm hiểu lịch sử nhà tù. Tại đất liền, cần làm mới các sản phẩm du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp tại các làng nghề truyền thống (làm muối, bánh tráng), các vườn cây ăn trái. Việc số hóa các di tích lịch sử, tạo ra các tour tham quan thực tế ảo (VR tour) cũng là một cách tiếp cận hiện đại để làm tăng sức hấp dẫn cho các điểm đến văn hóa, lịch sử, góp phần vào việc phát triển du lịch bền vững BRVT.
IV. Bí quyết nâng cấp hạ tầng và đẩy mạnh marketing du lịch quốc tế
Bên cạnh sản phẩm, hạ tầng và marketing là hai trụ cột không thể thiếu để thu hút du lịch quốc tế Bà Rịa - Vũng Tàu. Một chiến lược marketing hiệu quả phải bắt đầu từ việc xây dựng một thương hiệu du lịch mạnh, nhất quán cho BR-VT, định vị rõ ràng trong tâm trí du khách quốc tế. Ví dụ, định vị là "Thiên đường nghỉ dưỡng biển cao cấp cửa ngõ TP.HCM" hoặc "Điểm đến của sự kiện và giải trí quốc tế". Công tác xúc tiến du lịch Vũng Tàu cần được triển khai một cách chuyên nghiệp và đồng bộ trên nhiều kênh. Việc áp dụng công nghệ số là yêu cầu tất yếu. Cần xây dựng một cổng thông tin du lịch đa ngôn ngữ, ứng dụng di động (mobile app) cung cấp thông tin toàn diện về điểm đến, dịch vụ, và cho phép đặt tour, phòng trực tuyến. Song song đó, việc hoàn thiện hạ tầng du lịch Vũng Tàu là nền tảng vật chất quan trọng. Cần ưu tiên các dự án giao thông trọng điểm, đặc biệt là các tuyến cao tốc kết nối với TP.HCM và sân bay Long Thành, cũng như nâng cấp hệ thống cảng du lịch để đón các tàu biển quốc tế cỡ lớn. Sự kết hợp hài hòa giữa hạ tầng hiện đại và chiến lược marketing thông minh sẽ tạo ra lực đẩy mạnh mẽ cho ngành du lịch tỉnh.
4.1. Tối ưu kết nối hạ tầng và phát triển giao thông đa phương thức
Việc đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng giao thông là yếu tố sống còn. Tỉnh cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành để sớm hoàn thành cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, đảm bảo kết nối sân bay Long Thành một cách thuận tiện nhất. Ngoài đường bộ, cần nghiên cứu phát triển các tuyến tàu cao tốc đường biển kết nối Vũng Tàu với TP.HCM, Cần Giờ và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Đối với cảng tàu khách quốc tế, cần đầu tư nâng cấp để không chỉ là điểm trung chuyển mà còn là điểm xuất phát cho các hải trình, đồng thời phát triển các dịch vụ hậu cần, mua sắm, giải trí ngay tại cảng để phục vụ du khách. Việc phát triển giao thông công cộng xanh (xe buýt điện, xe đạp công cộng) trong các khu du lịch cũng góp phần tạo nên một hình ảnh du lịch văn minh, bền vững.
4.2. Áp dụng chuyển đổi số và chiến lược marketing du lịch quốc tế
Trong kỷ nguyên số, chuyển đổi số trong du lịch là xu hướng không thể đảo ngược. Ngành du lịch BR-VT cần xây dựng cơ sở dữ liệu lớn (Big Data) về khách du lịch để phân tích hành vi, xu hướng và cá nhân hóa trải nghiệm. Chiến lược marketing du lịch quốc tế cần tập trung vào các nền tảng trực tuyến: tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO), quảng cáo trên mạng xã hội (Facebook, Instagram, TikTok), hợp tác với các blogger, influencer du lịch quốc tế. Cần tổ chức các chương trình fam trip, press trip mời các hãng lữ hành, báo chí từ thị trường khách quốc tế tiềm năng đến trải nghiệm và quảng bá. Xây dựng các nội dung quảng bá hấp dẫn, chuyên nghiệp (video, hình ảnh chất lượng cao) và dịch sang nhiều ngôn ngữ là yếu tố then chốt để tiếp cận hiệu quả du khách toàn cầu.
V. Hướng đi bền vững cho du lịch quốc tế Bà Rịa Vũng Tàu 2030
Để thu hút du lịch quốc tế Bà Rịa - Vũng Tàu một cách bền vững, tầm nhìn đến năm 2030 cần đặt mục tiêu chất lượng lên hàng đầu, thay vì chỉ chạy theo số lượng. Phát triển du lịch bền vững BRVT không chỉ là bảo vệ môi trường tự nhiên mà còn bao hàm cả việc bảo tồn các giá trị văn hóa, cải thiện đời sống cộng đồng và đảm bảo hiệu quả kinh tế lâu dài. Yếu tố con người đóng vai trò quyết định. Do đó, việc đầu tư phát triển nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao phải được xem là ưu tiên hàng đầu. Tỉnh cần có các chương trình liên kết đào tạo với các trường, học viện quốc tế, áp dụng các bộ tiêu chuẩn nghề như VTOS để nâng cao kỹ năng cho người lao động. Song song đó, cần xây dựng một môi trường du lịch an toàn, thân thiện và văn minh. Việc ban hành các chính sách ưu đãi du lịch rõ ràng, minh bạch để thu hút các nhà đầu tư có tầm và có tâm là cực kỳ quan trọng. Cuối cùng, liên kết vùng trong du lịch với TP.HCM và các tỉnh Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long sẽ tạo ra chuỗi sản phẩm liên hoàn, tăng sức hấp dẫn và giữ chân du khách ở lại khu vực lâu hơn. Đây là con đường tất yếu để BR-VT khẳng định vị thế là một trong những điểm đến quốc tế hàng đầu của Việt Nam.
5.1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch theo chuẩn quốc tế
Chất lượng dịch vụ là yếu tố quyết định sự hài lòng của du khách quốc tế. Cần triển khai các chương trình đào tạo, tái đào tạo cho đội ngũ lao động du lịch, tập trung vào kỹ năng ngoại ngữ (tiếng Anh, Hàn, Nga, Nhật), nghiệp vụ chuyên môn (quản lý khách sạn, lữ hành), và kỹ năng mềm (giao tiếp, xử lý tình huống). Khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng văn hóa dịch vụ chuyên nghiệp, tận tâm. Bên cạnh đó, cần đào tạo cho cộng đồng địa phương về làm du lịch, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và giữ gìn bản sắc văn hóa để mỗi người dân trở thành một "đại sứ du lịch", tạo thiện cảm sâu sắc cho du khách.
5.2. Hoàn thiện cơ chế chính sách và tăng cường liên kết vùng
Chính quyền tỉnh cần đóng vai trò kiến tạo, ban hành các chính sách ưu đãi du lịch đột phá về thuế, đất đai, vốn để thu hút các dự án du lịch quy mô lớn, thân thiện với môi trường. Cần đơn giản hóa các thủ tục hành chính, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp. Quan trọng hơn cả là tăng cường liên kết vùng trong du lịch. BR-VT cần chủ động hợp tác với TP.HCM để xây dựng các tour chung nhắm đến khách quốc tế (ví dụ: tour "Sôi động Sài Gòn - Thư thái Vũng Tàu"). Đồng thời, kết nối với các tỉnh miền Tây để tạo ra các sản phẩm du lịch đa dạng, từ biển đảo đến sông nước miệt vườn, tạo thành một hành trình trải nghiệm phong phú và hấp dẫn, cạnh tranh sòng phẳng với các điểm đến khác trong khu vực Đông Nam Á.
