Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường và sự hội nhập sâu rộng của Việt Nam vào tổ chức thương mại thế giới (WTO), việc quản lý chi phí sản xuất kinh doanh (SXKD) trở thành yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động doanh nghiệp. Năm 2014, Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản - Tổng Công ty Đông Bắc đối mặt với nhiều thách thức như khai trường phân tán, vỉa than không ổn định, chất lượng than kém, cùng với sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường. Những khó khăn này ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quản lý chi phí SXKD, làm giảm hiệu quả sản xuất và lợi nhuận của công ty.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý chi phí SXKD tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản trong giai đoạn 2016-2020, dựa trên phân tích thực trạng từ số liệu giai đoạn 2013-2015. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào chi phí SXKD và công tác quản trị chi phí tại công ty, với trọng tâm là các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí và các biện pháp quản lý chi phí hiệu quả.

Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ nằm ở việc hoàn thiện cơ sở lý luận về quản lý chi phí trong ngành khai thác than mà còn có giá trị thực tiễn cao, giúp công ty nâng cao năng suất, giảm chi phí, từ đó tăng lợi nhuận và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Qua đó, nghiên cứu góp phần hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng với điều kiện kinh tế thị trường và các quy định pháp luật hiện hành về quản lý tài chính doanh nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chi phí sản xuất kinh doanh, bao gồm:

  • Lý thuyết phân loại chi phí: Chi phí được phân loại theo yếu tố chi phí (nguyên nhiên vật liệu, nhân công, khấu hao tài sản cố định, dịch vụ mua ngoài), theo chức năng hoạt động (chi phí sản xuất, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp), theo mối quan hệ với sản phẩm (chi phí sản phẩm, chi phí thời kỳ), và theo cách ứng xử (biến phí, định phí, chi phí hỗn hợp). Việc phân loại này giúp nhà quản trị hiểu rõ cấu trúc chi phí để đưa ra các quyết định quản lý phù hợp.

  • Mô hình quản lý chi phí theo chu kỳ kế hoạch và kiểm tra: Quản lý chi phí được thực hiện qua các bước lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra và đánh giá, từ đó điều chỉnh kế hoạch cho các kỳ tiếp theo nhằm tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  • Lý thuyết về các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí SXKD: Bao gồm điều kiện tự nhiên, cơ chế quản lý kinh tế, nhân tố kỹ thuật và công nghệ, tổ chức sản xuất và sử dụng lao động, cũng như tổ chức quản lý doanh nghiệp. Các nhân tố này tác động trực tiếp đến cấu trúc và mức độ chi phí, ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm và lợi nhuận doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu kết hợp nhằm đảm bảo tính khách quan và chính xác:

  • Phương pháp điều tra số liệu thực tế: Thu thập số liệu tài chính, sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản giai đoạn 2013-2015 từ các báo cáo nội bộ.

  • Phương pháp thống kê, tổng hợp: Xử lý và phân tích số liệu để đánh giá thực trạng quản lý chi phí, xác định các biến động chi phí theo từng khoản mục.

  • Phương pháp hệ thống hóa và phân tích so sánh: So sánh các chỉ tiêu chi phí thực tế với dự toán, phân tích nguyên nhân biến động chi phí, đồng thời tham khảo kinh nghiệm quản lý chi phí từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

  • Phương pháp tham vấn ý kiến chuyên gia: Thu thập ý kiến từ các nhà quản lý, chuyên gia trong lĩnh vực khai thác khoáng sản và quản lý chi phí để hoàn thiện các giải pháp đề xuất.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ số liệu chi phí và sản xuất kinh doanh của công ty trong giai đoạn 2013-2015, được chọn nhằm phản ánh đầy đủ thực trạng và xu hướng biến động chi phí. Phương pháp phân tích chủ yếu là phân tích định lượng dựa trên số liệu tài chính kết hợp với phân tích định tính từ các ý kiến chuyên gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí SXKD: Số liệu giai đoạn 2013-2015 cho thấy chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 45-50% tổng chi phí sản xuất, trong khi chi phí nhân công trực tiếp chiếm khoảng 20-25%. Biến động giá nguyên vật liệu có ảnh hưởng lớn đến tổng chi phí, với mức tăng trung bình 5% mỗi năm do biến động thị trường và chi phí thu mua.

  2. Hiệu quả quản lý chi phí nhân công còn hạn chế: Chi phí nhân công trực tiếp tăng trung bình 7% mỗi năm, trong khi năng suất lao động chỉ tăng khoảng 3%, dẫn đến chi phí nhân công trên một đơn vị sản phẩm tăng. Việc tổ chức lao động và phân bổ nhân lực chưa tối ưu, gây lãng phí nguồn lực.

  3. Chi phí sản xuất chung và chi phí quản lý doanh nghiệp chiếm tỷ trọng đáng kể: Chi phí sản xuất chung chiếm khoảng 15% tổng chi phí, trong đó định phí chiếm phần lớn. Chi phí quản lý doanh nghiệp chiếm khoảng 10%, với biến động không lớn nhưng chưa được kiểm soát chặt chẽ, ảnh hưởng đến hiệu quả tổng thể.

  4. Công tác lập kế hoạch và kiểm soát chi phí chưa đồng bộ: So sánh chi phí thực tế với dự toán cho thấy có sự chênh lệch trung bình 8-10%, chủ yếu do việc dự toán chưa sát với thực tế và kiểm soát chi phí chưa hiệu quả. Việc phân tích biến động chi phí theo nhân tố giá và lượng chưa được thực hiện thường xuyên và sâu sắc.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các biến động chi phí là do điều kiện khai thác phân tán, vỉa than không ổn định, cùng với việc áp dụng công nghệ và tổ chức lao động chưa tối ưu. So với các nghiên cứu trong ngành khai thác than, kết quả này tương đồng với xu hướng chi phí nguyên vật liệu và nhân công chiếm tỷ trọng lớn, đồng thời nhấn mạnh vai trò của công tác quản lý chi phí trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất.

Việc chi phí sản xuất chung và chi phí quản lý doanh nghiệp chiếm tỷ trọng cao phản ánh sự cần thiết phải cải tiến công tác tổ chức và kiểm soát chi phí. Các biểu đồ phân tích biến động chi phí theo từng khoản mục và nhân tố giá, lượng sẽ giúp minh họa rõ ràng hơn về mức độ ảnh hưởng và trách nhiệm của từng bộ phận.

Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy sự cần thiết của việc áp dụng các phương pháp quản lý chi phí hiện đại, đồng thời tăng cường đào tạo và nâng cao trình độ quản lý cho cán bộ công nhân viên nhằm giảm thiểu lãng phí và nâng cao năng suất lao động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác tổ chức sản xuất và sắp xếp lại lực lượng lao động hợp lý

    • Tăng cường phân tích và đánh giá năng suất lao động để điều chỉnh cơ cấu nhân lực phù hợp.
    • Áp dụng các phương pháp tổ chức lao động khoa học nhằm giảm thiểu thời gian chết và nâng cao hiệu quả sử dụng lao động.
    • Thời gian thực hiện: 2016-2018. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty và phòng nhân sự.

  2. Hoàn thiện tổ chức cung ứng vật tư thiết bị

    • Xây dựng hệ thống quản lý kho và cung ứng vật tư chặt chẽ, áp dụng công nghệ thông tin để theo dõi tồn kho và nhu cầu vật tư.
    • Đàm phán với nhà cung cấp để ổn định giá và chất lượng nguyên vật liệu.
    • Thời gian thực hiện: 2016-2017. Chủ thể thực hiện: Phòng cung ứng và kế toán vật tư.

  3. Hoàn thiện phương pháp giao khoán chi phí cho các phân xưởng, tổ, đội sản xuất theo công đoạn sản xuất

    • Thiết lập hệ thống giao khoán chi phí dựa trên định mức và kết quả thực tế, tạo động lực tiết kiệm chi phí cho các bộ phận.
    • Xây dựng các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả công việc rõ ràng, minh bạch.
    • Thời gian thực hiện: 2017-2019. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý sản xuất và phòng kế toán quản trị.

  4. Tăng cường công tác kiểm soát chi phí sản xuất

    • Áp dụng các công cụ phân tích biến động chi phí theo nhân tố giá và lượng thường xuyên.
    • Đào tạo cán bộ quản lý về kỹ năng kiểm soát và phân tích chi phí.
    • Thiết lập hệ thống báo cáo chi phí định kỳ, kịp thời phát hiện và xử lý các sai lệch.
    • Thời gian thực hiện: 2016-2020. Chủ thể thực hiện: Phòng kế toán quản trị và các bộ phận liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý cấp trung của các doanh nghiệp khai thác khoáng sản

    • Lợi ích: Nắm bắt các giải pháp quản lý chi phí hiệu quả, áp dụng vào thực tiễn để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch chi phí, kiểm soát chi phí sản xuất và đánh giá hiệu quả hoạt động.

  2. Chuyên viên kế toán quản trị và tài chính doanh nghiệp

    • Lợi ích: Hiểu rõ các phương pháp phân tích chi phí, lập dự toán và kiểm soát chi phí theo từng khoản mục.
    • Use case: Thực hiện báo cáo chi phí, phân tích biến động chi phí và hỗ trợ ra quyết định quản lý.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kinh tế, quản lý công nghiệp

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về quản lý chi phí trong ngành khai thác khoáng sản.
    • Use case: Tham khảo để phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn hoặc bài tập lớn liên quan đến quản lý chi phí.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức tư vấn quản lý doanh nghiệp

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý chi phí trong doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp khai thác khoáng sản.
    • Use case: Xây dựng chính sách hỗ trợ, tư vấn cải tiến quản lý chi phí cho doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí sản xuất kinh doanh có vai trò như thế nào trong doanh nghiệp khai thác khoáng sản?
    Quản lý chi phí giúp doanh nghiệp kiểm soát và tối ưu hóa các khoản chi phí, từ đó giảm giá thành sản phẩm và tăng lợi nhuận. Ví dụ, kiểm soát chi phí nguyên vật liệu và nhân công trực tiếp giúp giảm lãng phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.

  2. Phân loại chi phí theo yếu tố chi phí gồm những loại nào?
    Bao gồm chi phí nguyên nhiên vật liệu, chi phí nhân công, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí khác bằng tiền. Việc phân loại này giúp xác định tỷ trọng chi phí và lập kế hoạch chi tiết.

  3. Làm thế nào để lập dự toán chi phí sản xuất chính xác?
    Dự toán dựa trên phân tích dữ liệu lịch sử, phương pháp kỹ thuật và kết hợp cả hai. Cần xác định định mức tiêu hao nguyên vật liệu, nhân công, đơn giá và dự trữ tồn kho hợp lý để xây dựng dự toán sát thực tế.

  4. Nguyên nhân chính gây biến động chi phí sản xuất là gì?
    Biến động do giá nguyên vật liệu thay đổi, năng suất lao động không ổn định, tổ chức sản xuất chưa hiệu quả, cũng như các yếu tố khách quan như điều kiện tự nhiên và thị trường. Phân tích biến động theo nhân tố giá và lượng giúp xác định nguyên nhân cụ thể.

  5. Các giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý chi phí tại doanh nghiệp khai thác khoáng sản?
    Bao gồm hoàn thiện tổ chức sản xuất, cải tiến cung ứng vật tư, giao khoán chi phí theo công đoạn, tăng cường kiểm soát chi phí và đào tạo nâng cao năng lực quản lý. Các giải pháp này cần được thực hiện đồng bộ và có lộ trình cụ thể.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích chi tiết thực trạng quản lý chi phí SXKD tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản dựa trên số liệu giai đoạn 2013-2015, chỉ ra các điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý chi phí.
  • Các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí gồm điều kiện tự nhiên, cơ chế quản lý kinh tế, kỹ thuật công nghệ, tổ chức lao động và quản lý doanh nghiệp được làm rõ, giúp hiểu sâu sắc nguyên nhân biến động chi phí.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực như tổ chức sản xuất hợp lý, cải tiến cung ứng vật tư, giao khoán chi phí và tăng cường kiểm soát chi phí nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí trong giai đoạn 2016-2020.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, góp phần hoàn thiện lý thuyết quản lý chi phí và hỗ trợ doanh nghiệp khai thác khoáng sản nâng cao năng lực cạnh tranh.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp để đạt mục tiêu tiết kiệm chi phí và tăng lợi nhuận. Đề nghị các nhà quản lý doanh nghiệp và chuyên gia nghiên cứu áp dụng kết quả này để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí.