Nghiên Cứu Giải Pháp Phòng Cháy Chữa Cháy Rừng Tại Huyện Hòa An, Tỉnh Cao Bằng

• Tác giả: Nông Đình Thi
• Người hướng dẫn: TS. Đặng Kim Tuyến
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Lâm học
• Đề tài: Giải Pháp Phòng Cháy Chữa Cháy Rừng Tại Huyện Hòa An, Tỉnh Cao Bằng
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Cao Bằng

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu tổng quát
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 1.3.1. Ý nghĩa khoa học
• 1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
• 2. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 2.1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
• 2.2. Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu
• 2.3. Tình hình nghiên cứu về phòng cháy chữa cháy rừng trên thế giới
• 2.4. Tình hình nghiên cứu về phòng cháy chữa cháy rừng ở Việt Nam
• 2.4.1. Thực trạng phòng cháy chữa cháy rừng ở Việt Nam
• 2.4.2. Nguyên nhân cháy rừng ở Việt Nam
• 2.4.2.1. Nguyên nhân về điều kiện tự nhiên
• 2.4.2.2. Nguyên nhân do điều kiện kinh tế - xã hội
• 3. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 3.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Phạm vi nghiên cứu
• 3.2. Nội dung nghiên cứu
• 3.3. Phương pháp nghiên cứu
• 3.3.1. Quan điểm và cách tiếp cận đề tài
• 3.3.2. Phương pháp thu thập
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Hiện trạng tài nguyên rừng và tình hình cháy rừng tại khu vực nghiên cứu giai đoạn 2017 - 2019
• 4.1.1. Hiện trạng tài nguyên rừng tại địa bàn nghiên cứu
• 4.1.2. Tình hình cháy rừng tại khu vực nghiên cứu giai đoạn 2017 – 2019
• 4.2. Các yếu tố ảnh hưởng tới công tác PCCCR tại địa bàn nghiên cứu
• 4.2.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên ảnh hưởng tới công tác PCCCR
• 4.2.2. Điều kiện kinh tế xã hội
• 4.2.3. Ảnh hưởng của thảm thực vật tới cháy rừng
• 4.3. Nghiên cứu xác định mùa cháy rừng và phân vùng trọng điểm cháy rừng
• 4.3.1. Xác định mùa cháy rừng tại khu vực nghiên cứu
• 4.3.2. Xác định khối lượng của vật liệu cháy, ẩm độ của vật liệu cháy
• 4.4. Đánh giá công tác phòng chống cháy rừng tại khu vực nghiên cứu giai đoạn (2017 - 2019)
• 4.4.1. Các công tác phòng chống cháy rừng chủ đạo
• 4.4.2. Một số luật và văn bản liên quan đến công tác PCCCR
• 4.4.3. Sự tham gia của người dân trong công tác phòng chống cháy rừng
• 4.4.4. Công tác tuyên truyền PCCCR tại khu vực nghiên cứu
• 4.4.5. Các biện pháp kỹ thuật PCCCR tại địa phương
• 4.4.6. Những thuận lợi, khó khăn và đề xuất một số giải pháp góp phần cho công tác phòng cháy chữa cháy rừng huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng
• 5. KẾT LUẬN, TỒN TẠI, KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Giải Pháp Phòng Cháy Chữa Cháy Rừng Hòa An

Rừng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp lâm sản, bảo tồn đa dạng sinh học, du lịch sinh thái và phòng hộ môi trường. Tuy nhiên, hoạt động kinh tế của con người đã làm suy giảm diện tích và chất lượng rừng. Cháy rừng là một trong những nguyên nhân gây tổn thất lớn về kinh tế, môi trường và tính mạng. Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách và đầu tư cho công tác phòng cháy chữa cháy rừng, nhưng cháy rừng vẫn thường xuyên xảy ra. Cần có những nghiên cứu cơ bản về công tác phòng cháy chữa cháy rừng, đặc biệt là nguyên nhân gây cháy rừng, để nâng cao hiệu quả phòng cháy. Huyện Hòa An, Cao Bằng cần có các giải pháp phù hợp.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Công Tác Bảo Vệ Rừng Tại Hòa An

Bảo vệ rừng không chỉ là bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá mà còn là bảo vệ môi trường sống, đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội bền vững cho huyện Hòa An. Rừng giúp điều hòa khí hậu, ngăn chặn xói mòn đất, bảo vệ nguồn nước và là nơi cư trú của nhiều loài động thực vật quý hiếm. Việc phòng cháy rừng Hòa An đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ những giá trị này.

1.2. Hiện Trạng Diện Tích Rừng Và Nguy Cơ Cháy Rừng Tại Hòa An

Huyện Hòa An có diện tích rừng tự nhiên và rừng trồng đáng kể, tuy nhiên, nguy cơ cháy rừng luôn tiềm ẩn, đặc biệt vào mùa khô. Tình trạng đốt nương làm rẫy, sử dụng lửa bất cẩn trong rừng là những nguyên nhân chính dẫn đến cháy rừng. Cần có những biện pháp ứng phó cháy rừng kịp thời và hiệu quả để giảm thiểu thiệt hại do cháy rừng gây ra.

II. Xác Định Nguy Cơ Cháy Rừng Thách Thức Phòng Cháy Ở Hòa An

Cháy rừng là một thách thức lớn đối với công tác bảo vệ rừng ở Hòa An. Việc xác định chính xác nguy cơ cháy rừng Hòa An là vô cùng quan trọng để có thể chủ động phòng ngừa và ứng phó kịp thời. Các yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ cháy rừng bao gồm điều kiện thời tiết, địa hình, loại hình thực bì, hoạt động sản xuất của người dân và công tác quản lý, bảo vệ rừng. Cần phân tích kỹ lưỡng các yếu tố này để đưa ra dự báo chính xác về nguy cơ cháy rừng.

2.1. Ảnh Hưởng Của Thời Tiết Đến Nguy Cơ Cháy Rừng Ở Cao Bằng

Thời tiết khô hanh, nắng nóng kéo dài làm tăng nguy cơ cháy rừng. Gió mạnh cũng là một yếu tố quan trọng, giúp đám cháy lan nhanh và khó kiểm soát. Theo tài liệu nghiên cứu, cần theo dõi sát sao diễn biến thời tiết để đưa ra cảnh báo kịp thời về nguy cơ cháy rừng.

2.2. Vai Trò Của Thảm Thực Vật Trong Việc Gây Ra Cháy Rừng

Loại hình thực bì và khối lượng vật liệu cháy có ảnh hưởng lớn đến khả năng xảy ra và lan rộng của đám cháy. Các loại rừng thông, rừng tràm, rừng tre nứa thường có nguy cơ cháy cao hơn do chứa nhiều vật liệu dễ cháy. Cần có biện pháp quản lý vật liệu cháy hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ cháy rừng.

2.3. Phân Tích Nguyên Nhân Gây Cháy Rừng Do Hoạt Động Của Con Người

Đốt nương làm rẫy là nguyên nhân hàng đầu gây ra cháy rừng ở Hòa An. Ngoài ra, các hoạt động sử dụng lửa bất cẩn trong rừng, đốt rác thải, đốt hương, đèn trời cũng có thể gây ra cháy rừng. Cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức phòng cháy chữa cháy rừng cho người dân.

III. Cách Xây Dựng Kế Hoạch Phòng Cháy Chữa Cháy Rừng Huyện Hòa An

Một kế hoạch phòng cháy chữa cháy rừng chi tiết và hiệu quả là rất cần thiết để bảo vệ rừng ở Hòa An. Kế hoạch này cần xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp và nguồn lực cần thiết. Các bước cơ bản để xây dựng kế hoạch bao gồm: đánh giá nguy cơ cháy rừng, xác định khu vực trọng điểm, xây dựng phương án phòng cháy chữa cháy, tổ chức lực lượng và trang bị phương tiện chữa cháy, tuyên truyền giáo dục và diễn tập phòng cháy chữa cháy rừng.

3.1. Xác Định Khu Vực Trọng Điểm Cháy Rừng Tại Huyện Hòa An

Dựa trên đánh giá nguy cơ cháy rừng, cần xác định các khu vực trọng điểm có nguy cơ cháy cao để tập trung nguồn lực và triển khai các biện pháp phòng cháy chữa cháy. Các khu vực này thường là rừng thông, rừng tràm, rừng tre nứa, hoặc những khu vực có hoạt động sản xuất của người dân gần rừng.

3.2. Xây Dựng Phương Án Ứng Phó Cháy Rừng Chi Tiết Và Cụ Thể

Phương án ứng phó cháy rừng cần quy định rõ trách nhiệm của các lực lượng tham gia, quy trình thông tin liên lạc, phương án huy động lực lượng và phương tiện chữa cháy, phương án sơ tán người dân và tài sản khi cần thiết. Cần thường xuyên cập nhật và diễn tập phương án để đảm bảo tính hiệu quả.

3.3. Tổ Chức Lực Lượng Và Trang Bị Thiết Bị Chữa Cháy Rừng

Cần xây dựng lực lượng chữa cháy rừng chuyên nghiệp và bán chuyên nghiệp, đảm bảo số lượng và chất lượng. Trang bị đầy đủ các phương tiện chữa cháy cần thiết như máy bơm nước, bình chữa cháy, dao phát, cuốc xẻng, quần áo bảo hộ. Cần thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng phương tiện chữa cháy để đảm bảo hoạt động tốt khi có sự cố xảy ra.

IV. Biện Pháp Kỹ Thuật Phòng Cháy Rừng Hiệu Quả Ở Huyện Hòa An

Áp dụng các biện pháp kỹ thuật phòng cháy rừng là một phần quan trọng trong công tác bảo vệ rừng. Các biện pháp này bao gồm: làm đường băng cản lửa, phát dọn thực bì, đốt chủ động có kiểm soát, trồng cây phòng hộ, xây dựng hệ thống tưới nước phòng cháy. Việc lựa chọn và áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp với điều kiện cụ thể của từng khu vực sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ cháy rừng.

4.1. Cách Làm Đường Băng Cản Lửa Để Ngăn Chặn Cháy Rừng

Đường băng cản lửa là một biện pháp hiệu quả để ngăn chặn đám cháy lan rộng. Đường băng được xây dựng bằng cách phát dọn toàn bộ thực bì, đào rãnh sâu hoặc sử dụng vật liệu không cháy để tạo thành một hàng rào ngăn cách giữa khu vực rừng dễ cháy và khu vực an toàn.

4.2. Phát Dọn Thực Bì Để Giảm Vật Liệu Cháy Trong Rừng

Phát dọn thực bì là biện pháp loại bỏ các vật liệu dễ cháy như lá khô, cành cây khô, cỏ dại để giảm nguy cơ cháy rừng. Cần thực hiện phát dọn định kỳ, đặc biệt vào mùa khô để đảm bảo hiệu quả.

4.3. Giải Pháp Đốt Chủ Động Có Kiểm Soát Để Phòng Cháy Rừng

Đốt chủ động có kiểm soát là biện pháp đốt một phần nhỏ diện tích rừng có kiểm soát để giảm lượng vật liệu cháy và tạo ra đường băng cản lửa tự nhiên. Biện pháp này cần được thực hiện bởi những người có kinh nghiệm và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn.

V. Tăng Cường Tuyên Truyền Về Phòng Cháy Chữa Cháy Rừng Hòa An

Nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của người dân về phòng cháy chữa cháy rừng cộng đồng là một yếu tố then chốt để bảo vệ rừng. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua các hình thức đa dạng như: tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo, phát tờ rơi, treo băng rôn khẩu hiệu, sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng. Nội dung tuyên truyền cần tập trung vào các quy định của pháp luật về phòng cháy chữa cháy rừng, các biện pháp phòng ngừa cháy rừng, cách xử lý khi phát hiện cháy rừng và hậu quả của việc gây cháy rừng.

5.1. Tổ Chức Các Buổi Tuyên Truyền Về PCCCR Tại Các Thôn Bản

Tổ chức các buổi tuyên truyền trực tiếp tại các thôn bản là hình thức hiệu quả để tiếp cận người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Cần mời cán bộ kiểm lâm, cán bộ xã và những người có uy tín trong cộng đồng tham gia để tăng tính thuyết phục.

5.2. Phát Tờ Rơi Treo Băng Rôn Khẩu Hiệu Về Phòng Cháy Rừng

Phát tờ rơi, treo băng rôn, khẩu hiệu là hình thức tuyên truyền trực quan, dễ tiếp cận và có tác dụng nhắc nhở người dân về ý thức phòng cháy chữa cháy rừng. Cần lựa chọn nội dung ngắn gọn, dễ hiểu, hình ảnh minh họa sinh động.

5.3. Sử Dụng Các Phương Tiện Truyền Thông Đại Chúng Để Tuyên Truyền

Sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng như đài phát thanh, truyền hình, báo chí, internet để tuyên truyền về phòng cháy chữa cháy rừng là cách hiệu quả để tiếp cận đông đảo người dân. Cần xây dựng các chương trình, bài viết có nội dung hấp dẫn, thu hút sự quan tâm của công chúng.

VI. Đề Xuất Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả PCCCR Tại Hòa An Cao Bằng

Để nâng cao hiệu quả công tác phòng cháy chữa cháy rừng Hòa An, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp chính quyền, các ngành chức năng và người dân. Cần tăng cường đầu tư cho công tác phòng cháy chữa cháy rừng, nâng cao năng lực cho lực lượng kiểm lâm, trang bị đầy đủ phương tiện chữa cháy, xây dựng hệ thống cảnh báo cháy rừng sớm, đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy rừng.

6.1. Tăng Cường Đầu Tư Cho Công Tác Phòng Cháy Chữa Cháy Rừng

Đầu tư cho công tác phòng cháy chữa cháy rừng là đầu tư cho sự phát triển bền vững. Cần tăng cường nguồn lực tài chính để nâng cao năng lực cho lực lượng kiểm lâm, trang bị đầy đủ phương tiện chữa cháy, xây dựng hệ thống cảnh báo cháy rừng sớm.

6.2. Nâng Cao Năng Lực Cho Lực Lượng Kiểm Lâm Địa Phương

Lực lượng kiểm lâm đóng vai trò quan trọng trong công tác bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy rừng. Cần nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng cho lực lượng kiểm lâm thông qua các khóa đào tạo, bồi dưỡng.

6.3. Xây Dựng Hệ Thống Cảnh Báo Cháy Rừng Sớm Và Hiệu Quả

Hệ thống cảnh báo cháy rừng sớm giúp phát hiện đám cháy kịp thời và có biện pháp xử lý nhanh chóng. Hệ thống này có thể bao gồm các trạm quan sát, camera giám sát, hệ thống cảm biến và phần mềm phân tích dữ liệu.

Tổng quan nghiên cứu

Huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng, với diện tích tự nhiên khoảng 60.710 ha và dân số gần 95.500 người, là một vùng miền núi có tài nguyên rừng phong phú, chiếm hơn 55% diện tích tự nhiên. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2017-2019, khu vực này đã ghi nhận 11 vụ cháy rừng với tổng diện tích thiệt hại lên tới hơn 30 ha, chủ yếu do hoạt động đốt nương làm rẫy và thiếu ý thức trong phòng chống cháy rừng. Cháy rừng không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái và an ninh lương thực địa phương. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nâng cao hiệu quả công tác phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR) tại huyện Hòa An thông qua việc đánh giá thực trạng, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phù hợp. Nghiên cứu tập trung vào hai xã điển hình là Bạch Đằng và Lê Chung, nơi có diện tích rừng lớn và đã xảy ra cháy rừng trong những năm gần đây. Thời gian nghiên cứu từ tháng 8/2019 đến tháng 9/2020, nhằm cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý, bảo vệ rừng và PCCCR tại địa phương, góp phần bảo vệ tài nguyên rừng, nâng cao giá trị kinh tế và chức năng phòng hộ môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về cháy rừng và PCCCR, trong đó nổi bật là:

• Tam giác lửa: Bao gồm ba yếu tố cơ bản là vật liệu cháy (độ ẩm < 25%), nguồn lửa và oxy. Sự kết hợp của ba yếu tố này tạo thành điều kiện cần thiết cho cháy rừng xảy ra. Việc phá vỡ một trong ba cạnh sẽ làm suy yếu hoặc dập tắt đám cháy, là cơ sở khoa học cho các biện pháp PCCCR.

• Chỉ tiêu tổng hợp đánh giá nguy cơ cháy rừng (P): Phương pháp của Nesterov và các biến thể được áp dụng để dự báo nguy cơ cháy dựa trên các yếu tố khí tượng như nhiệt độ, độ ẩm, số ngày không mưa. Ví dụ, công thức P = n - 1 / (ti (ti - Di)) giúp phân cấp mức độ nguy hiểm cháy rừng.

• Chỉ số khô hạn (X): Được sử dụng để xác định mùa cháy rừng dựa trên số tháng khô, hạn và kiệt, giúp phân vùng sinh thái và thời gian nguy cơ cháy cao.

• Độ ẩm vật liệu cháy (VLC): Là chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng bén lửa của thảm thực vật, từ đó dự báo cấp độ cháy rừng theo các mức từ thấp đến cực kỳ nguy hiểm.

Các khái niệm chính bao gồm: vật liệu cháy, nguồn lửa, chỉ tiêu tổng hợp P, chỉ số khô hạn X, và các cấp dự báo cháy rừng.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Kế thừa và phân tích số liệu kiểm kê rừng năm 2019, báo cáo của Hạt Kiểm lâm huyện Hòa An, UBND các xã Bạch Đằng và Lê Chung, cùng các tài liệu pháp luật liên quan đến PCCCR. Thu thập dữ liệu thực địa qua điều tra, phỏng vấn 10 cán bộ chuyên trách và 100 hộ dân (50 hộ/xã), kết hợp quan sát thực tế.

• Phương pháp điều tra thực nghiệm: Lập 18 ô tiêu chuẩn (OTC) tại hai xã nghiên cứu để khảo sát tầng cây cao, cây bụi thảm tươi, cây tái sinh và xác định khối lượng, độ ẩm vật liệu cháy. Mỗi OTC có diện tích 1000 m² đối với rừng tự nhiên và 500 m² đối với rừng trồng.

• Phân tích số liệu: Sử dụng phương pháp tổng hợp, thống kê mô tả và so sánh các chỉ số khí tượng, sinh thái, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến PCCCR. Phân tích mối quan hệ giữa các yếu tố tự nhiên và xã hội với tình hình cháy rừng.

• Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 8/2019 đến tháng 9/2020, bao gồm thu thập số liệu, khảo sát thực địa, phân tích dữ liệu và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiện trạng tài nguyên rừng và cháy rừng: Diện tích đất lâm nghiệp có rừng tại huyện Hòa An là 33.676 ha, chiếm 55,5% tổng diện tích tự nhiên. Hai xã nghiên cứu có tỷ lệ đất lâm nghiệp có rừng lần lượt là 73,1% (Bạch Đằng) và 77,1% (Lê Chung). Trong giai đoạn 2017-2019, 11 vụ cháy rừng xảy ra với tổng diện tích thiệt hại 30,01 ha, trong đó xã Lê Chung chịu thiệt hại lớn hơn với 15,5 ha cháy rừng.

2. Yếu tố tự nhiên ảnh hưởng đến PCCCR: Khí hậu nhiệt đới gió mùa với mùa khô kéo dài từ tháng 11 đến tháng 5 năm sau, nhiệt độ trung bình năm 22,8°C, độ ẩm trung bình 81,8%, lượng mưa trung bình 1937 mm/năm. Mùa khô hanh, nắng nóng và gió mạnh tạo điều kiện thuận lợi cho cháy rừng. Địa hình đồi núi phức tạp với 44,6% diện tích có độ dốc trên 35° gây khó khăn trong công tác chữa cháy.

3. Ảnh hưởng của thảm thực vật: Rừng trồng chủ yếu là Keo và Thông, có khối lượng vật liệu cháy lớn và dễ bén lửa do rụng lá nhiều vào mùa khô. Rừng tự nhiên với các loài cây như Sau sau, Kháo, Dẻ cũng có nguy cơ cháy cao do cấu trúc rừng bị phá hủy, cây tái sinh phát triển dày đặc. Khối lượng vật liệu cháy khô và độ ẩm vật liệu cháy được xác định phù hợp với cấp dự báo cháy rừng từ trung bình đến nguy hiểm.

4. Yếu tố kinh tế - xã hội: Tập quán đốt nương làm rẫy, đốt ong, sử dụng lửa trong sinh hoạt của đồng bào dân tộc thiểu số chiếm trên 70% nguyên nhân gây cháy. Trình độ nhận thức về PCCCR còn thấp, thiếu bãi chăn thả gia súc quy hoạch, giao thông đi lại khó khăn làm hạn chế hiệu quả công tác phòng chống.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy tình hình cháy rừng tại huyện Hòa An có xu hướng gia tăng về diện tích thiệt hại, phản ánh sự chưa hiệu quả trong công tác PCCCR. Đặc điểm khí hậu khô hạn kéo dài, địa hình phức tạp và thảm thực vật dễ cháy là những yếu tố tự nhiên làm tăng nguy cơ cháy. Đồng thời, các yếu tố kinh tế - xã hội như tập quán canh tác lạc hậu, nhận thức hạn chế và thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ và mức độ thiệt hại do cháy rừng.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc áp dụng các chỉ số dự báo cháy rừng như chỉ tiêu tổng hợp P và độ ẩm vật liệu cháy đã giúp xác định chính xác mùa cháy và vùng trọng điểm, từ đó có thể xây dựng các biện pháp phòng chống phù hợp. Tuy nhiên, việc triển khai các giải pháp kỹ thuật như làm đường băng cản lửa, đốt trước vật liệu cháy còn hạn chế do thiếu nguồn lực và kinh nghiệm thực tiễn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ diễn biến số vụ cháy và diện tích cháy theo năm, bảng phân tích các yếu tố khí tượng và bảng tổng hợp khối lượng vật liệu cháy theo loại rừng, giúp minh họa rõ ràng mối liên hệ giữa các yếu tố và tình hình cháy rừng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức: Triển khai các chương trình giáo dục, tập huấn về PCCCR cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã trọng điểm như Bạch Đằng và Lê Chung. Mục tiêu nâng tỷ lệ người dân hiểu biết về PCCCR lên trên 80% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với các tổ chức xã hội.

2. Xây dựng và duy trì hệ thống đường băng cản lửa, băng xanh, băng trắng: Thiết kế và thi công các tuyến đường băng cản lửa tại các khu vực dễ cháy, giảm khối lượng vật liệu cháy. Thời gian thực hiện trong 1 năm, ưu tiên các vùng trọng điểm. Chủ thể: Ban quản lý rừng, Hạt Kiểm lâm huyện.

3. Phát triển lực lượng PCCCR chuyên trách và bán chuyên trách: Đào tạo, trang bị phương tiện chữa cháy hiện đại, tổ chức diễn tập thường xuyên để nâng cao kỹ năng ứng phó. Mục tiêu tăng cường lực lượng lên ít nhất 20% trong 3 năm tới. Chủ thể: Hạt Kiểm lâm, Ban CHQS huyện.

4. Quản lý chặt chẽ hoạt động đốt nương làm rẫy và các nguồn lửa khác: Áp dụng các biện pháp kiểm soát, cấp phép đốt, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Thời gian thực hiện ngay và duy trì liên tục. Chủ thể: UBND xã, Công an địa phương.

5. Ứng dụng công nghệ dự báo cháy rừng và giám sát từ xa: Sử dụng phần mềm dự báo cháy rừng kết hợp dữ liệu khí tượng để cảnh báo sớm, phối hợp với hệ thống truyền thông địa phương. Mục tiêu nâng cao độ chính xác dự báo lên trên 90% trong 2 năm. Chủ thể: Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Hạt Kiểm lâm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý rừng và kiểm lâm: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và giải pháp cụ thể giúp nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ rừng và PCCCR tại các vùng miền núi.

2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Luận văn làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất chính sách phù hợp để xây dựng kế hoạch phát triển bền vững tài nguyên rừng.

3. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng dân cư địa phương: Tài liệu giúp hiểu rõ nguyên nhân cháy rừng và cách thức tham gia phòng chống, từ đó tăng cường sự phối hợp và nhận thức cộng đồng.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Lâm học, Môi trường: Cung cấp cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và dữ liệu thực nghiệm quý giá phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo về PCCCR và quản lý rừng.

Câu hỏi thường gặp

1. Nguyên nhân chính gây cháy rừng tại huyện Hòa An là gì?
   Nguyên nhân chủ yếu là do hoạt động đốt nương làm rẫy chiếm trên 70% số vụ cháy, cùng với việc thiếu ý thức trong sử dụng lửa của người dân, đặc biệt trong các dịp lễ tết như Thanh Minh.

2. Phương pháp dự báo cháy rừng được áp dụng như thế nào?
   Dự báo dựa trên chỉ tiêu tổng hợp P của Nesterov và độ ẩm vật liệu cháy, kết hợp với dữ liệu khí tượng như nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa để xác định mùa cháy và vùng trọng điểm, giúp cảnh báo nguy cơ cháy sớm.

3. Khó khăn lớn nhất trong công tác chữa cháy rừng tại địa phương là gì?
   Địa hình đồi núi phức tạp, nhiều nơi dốc và xa dân cư, giao thông khó khăn, lực lượng chữa cháy chủ yếu sử dụng biện pháp thủ công, thiếu phương tiện hiện đại và phối hợp chưa đồng bộ.

4. Các giải pháp kỹ thuật nào được đề xuất để giảm nguy cơ cháy rừng?
   Bao gồm làm đường băng cản lửa, đốt trước vật liệu cháy theo nguyên tắc an toàn, quản lý chặt chẽ nguồn lửa, phát triển lực lượng PCCCR và ứng dụng công nghệ dự báo cháy rừng.

5. Làm thế nào để nâng cao nhận thức của người dân về PCCCR?
   Thông qua các chương trình tuyên truyền, đào tạo, tổ chức hội thảo, phát tờ rơi và sử dụng phương tiện truyền thông đại chúng nhằm phổ biến kiến thức, kỹ năng phòng chống cháy rừng cho cộng đồng.

Kết luận

• Huyện Hòa An có diện tích rừng lớn với nguy cơ cháy rừng cao do đặc điểm khí hậu, địa hình và thảm thực vật dễ cháy.
• Trong giai đoạn 2017-2019, đã xảy ra 11 vụ cháy rừng với tổng diện tích thiệt hại hơn 30 ha, chủ yếu do hoạt động đốt nương và thiếu ý thức phòng chống cháy.
• Các yếu tố tự nhiên và kinh tế - xã hội đều ảnh hưởng mạnh đến công tác PCCCR, đòi hỏi giải pháp toàn diện và đồng bộ.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể như tăng cường tuyên truyền, xây dựng đường băng cản lửa, phát triển lực lượng chữa cháy và ứng dụng công nghệ dự báo.
• Tiếp tục nghiên cứu, giám sát và đánh giá hiệu quả các biện pháp PCCCR trong vòng 2-3 năm tới để điều chỉnh phù hợp, bảo vệ bền vững tài nguyên rừng địa phương.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ rừng và môi trường sống của chúng ta!