Tổng quan nghiên cứu

Phường Long Phước, Quận 9, TP. Hồ Chí Minh, là một cù lao đặc thù với diện tích tự nhiên 2.449 ha, bao quanh bởi sông Đồng Nai và sông Tắc, có khí hậu nhiệt đới cận xích đạo với hai mùa rõ rệt, không khí trong lành và cảnh quan thiên nhiên còn hoang sơ. Vị trí cách trung tâm TP. Hồ Chí Minh khoảng 45 phút đi đường bộ hoặc đường sông, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch sinh thái. Theo số liệu khảo sát giai đoạn 2013-2015, lượng khách du lịch đến Long Phước tăng trưởng bình quân 48,6%/năm, trong đó khách nội địa chiếm phần lớn với 15.600 lượt năm 2015, tăng gấp đôi so với năm 2013. Doanh thu từ du lịch cũng tăng từ 5,8 tỷ đồng năm 2013 lên 14,2 tỷ đồng năm 2015, tương ứng mức tăng trưởng bình quân 56,4%/năm.

Nghiên cứu tập trung làm rõ các lý luận cơ bản về du lịch sinh thái, đánh giá thực trạng phát triển du lịch sinh thái tại phường Long Phước, xác định thuận lợi và khó khăn trong đầu tư, thu hút khách du lịch. Mục tiêu cụ thể là đề xuất các giải pháp phát triển du lịch sinh thái hiệu quả đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025, góp phần nâng cao đời sống kinh tế - xã hội địa phương. Phạm vi nghiên cứu bao gồm khảo sát khách du lịch, doanh nghiệp kinh doanh du lịch, chính quyền địa phương và hạ tầng kỹ thuật tại phường Long Phước trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 7 năm 2016.

Việc phát triển du lịch sinh thái tại Long Phước không chỉ đáp ứng nhu cầu tham quan, nghỉ dưỡng, khám phá sông nước Nam Bộ trong lòng TP. Hồ Chí Minh mà còn góp phần bảo tồn môi trường, phát huy giá trị văn hóa địa phương, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân. Đây là một hướng đi chiến lược phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của Quận 9 và TP. Hồ Chí Minh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về du lịch sinh thái, bao gồm:

  • Khái niệm du lịch và du lịch sinh thái: Du lịch là tổng hợp các hiện tượng và mối quan hệ phát sinh giữa khách du lịch, nhà kinh doanh, chính quyền và cộng đồng trong quá trình thu hút và tiếp đón khách. Du lịch sinh thái là hình thức du lịch dựa vào thiên nhiên, gắn với bản sắc văn hóa địa phương, có sự tham gia của cộng đồng nhằm phát triển bền vững, không làm biến đổi hệ sinh thái và mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng địa phương.

  • Đặc trưng của du lịch sinh thái: Tính đa ngành, đa thành phần, đa mục tiêu, liên vùng, mùa vụ và xã hội hóa. Sản phẩm du lịch sinh thái chủ yếu là tài nguyên thiên nhiên, môi trường trong lành, cảnh quan đặc sắc và văn hóa bản địa.

  • Các loại hình du lịch sinh thái: Du lịch sinh thái cộng đồng, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch kết hợp làng nghề truyền thống, du lịch lịch sử văn hóa, du lịch thể thao giải trí và du lịch đường thủy.

  • Các nhân tố ảnh hưởng đến du lịch sinh thái: Khí hậu, cảnh quan môi trường, tài nguyên du lịch, kinh tế xã hội, kết cấu hạ tầng kỹ thuật, chất lượng lao động, cơ chế pháp luật và chính sách đầu tư, xúc tiến quảng bá.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp khảo sát thực địa và phỏng vấn chuyên sâu:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ các báo cáo kinh tế xã hội phường Long Phước, Quận 9; khảo sát khách du lịch, doanh nghiệp kinh doanh du lịch, lãnh đạo chính quyền địa phương; khảo sát thực tế hạ tầng kỹ thuật và các mô hình du lịch sinh thái tại địa phương.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thực trạng phát triển du lịch sinh thái, đánh giá thuận lợi và khó khăn, so sánh số liệu tăng trưởng khách du lịch, doanh thu, lực lượng lao động và hạ tầng kỹ thuật. Phân tích chuyên gia để đề xuất giải pháp phát triển phù hợp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát hơn 26 doanh nghiệp và hộ kinh doanh dịch vụ du lịch, khoảng 80 lao động trong ngành du lịch, cùng các đối tượng quản lý và khách du lịch nội địa, quốc tế. Lựa chọn mẫu theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào các đơn vị và cá nhân có liên quan trực tiếp đến hoạt động du lịch sinh thái tại Long Phước.

  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 2 đến tháng 7 năm 2016, bao gồm thu thập dữ liệu, khảo sát thực địa, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng khách du lịch và doanh thu: Lượng khách du lịch nội địa tăng từ 7.200 lượt năm 2013 lên 15.600 lượt năm 2015, tăng trưởng bình quân 47,1%/năm; khách quốc tế tăng từ 250 lượt lên 860 lượt, tăng trưởng 85,4%/năm. Doanh thu du lịch tăng từ 5,8 tỷ đồng năm 2013 lên 14,2 tỷ đồng năm 2015, tăng trưởng bình quân 56,4%/năm.

  2. Thực trạng hạ tầng kỹ thuật: Hạ tầng giao thông đường bộ chỉ có gần 50% tuyến đường được trải nhựa, hệ thống bến tàu đường thủy chưa được đầu tư đầy đủ. Hệ thống điện, nước sạch, viễn thông phủ kín 98% hộ dân. Tuyến xe buýt kết nối thuận lợi với trung tâm TP. Hồ Chí Minh.

  3. Nguồn nhân lực du lịch: Lực lượng lao động trong ngành du lịch khoảng 80 người, phần lớn chưa qua đào tạo bài bản, chỉ một số đơn vị như nhà vườn Long Thuận và khu nghỉ dưỡng Long Ngư có nhân viên được đào tạo chuyên nghiệp.

  4. Thuận lợi và khó khăn: Thuận lợi gồm tài nguyên thiên nhiên phong phú, cảnh quan hoang sơ, khí hậu ôn hòa, vị trí gần trung tâm TP. Hồ Chí Minh, sự quan tâm của chính quyền địa phương với các chính sách phát triển du lịch sinh thái. Khó khăn gồm hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, mùa mưa gây khó khăn đi lại, thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, công tác quảng bá còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng mạnh mẽ về lượng khách và doanh thu phản ánh tiềm năng phát triển du lịch sinh thái tại Long Phước. Tuy nhiên, hạn chế về hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là giao thông đường thủy và đường bộ chưa hoàn thiện, ảnh hưởng đến khả năng thu hút và giữ chân khách du lịch, nhất là trong mùa mưa. Lực lượng lao động thiếu kỹ năng chuyên môn làm giảm chất lượng dịch vụ, cần được đào tạo nâng cao.

So với các nghiên cứu về phát triển du lịch sinh thái tại các vùng ngoại ô TP. Hồ Chí Minh, Long Phước có lợi thế về tài nguyên thiên nhiên và văn hóa đặc trưng, nhưng cần cải thiện hạ tầng và nguồn nhân lực để phát triển bền vững. Việc đầu tư đồng bộ hạ tầng, kết hợp quảng bá hiệu quả sẽ giúp tăng cường sức hấp dẫn, mở rộng thị trường khách du lịch nội địa và quốc tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng khách du lịch và doanh thu theo năm, bảng tổng hợp các chỉ tiêu hạ tầng kỹ thuật và lực lượng lao động, giúp minh họa rõ nét thực trạng và xu hướng phát triển.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cấp hạ tầng giao thông: Đầu tư mở rộng, trải nhựa các tuyến đường chính và đường nội bộ, xây dựng bến tàu đường thủy hiện đại, cải thiện hệ thống giao thông công cộng. Mục tiêu tăng khả năng tiếp cận, giảm khó khăn đi lại, hoàn thành trong giai đoạn 2017-2020, do UBND Quận 9 phối hợp Sở Giao thông vận tải thực hiện.

  2. Đào tạo nguồn nhân lực chuyên nghiệp: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng phục vụ, quản lý du lịch sinh thái cho lao động địa phương, ưu tiên các doanh nghiệp du lịch và nhà vườn. Mục tiêu nâng cao chất lượng dịch vụ, hoàn thành trong năm 2018, do Trung tâm đào tạo nghề Quận 9 phối hợp các doanh nghiệp thực hiện.

  3. Quy hoạch và phát triển sản phẩm du lịch đa dạng: Xây dựng các sản phẩm du lịch sinh thái kết hợp văn hóa, ẩm thực, nghỉ dưỡng, thể thao giải trí và du lịch đường thủy. Tăng cường phát triển du lịch cộng đồng và du lịch làng nghề truyền thống. Thực hiện từ 2017 đến 2025, do Ban Quản lý Du lịch Quận 9 chủ trì.

  4. Tăng cường xúc tiến quảng bá du lịch: Đẩy mạnh quảng bá trên các phương tiện truyền thông, tổ chức sự kiện, hội chợ du lịch, xây dựng website và kênh truyền thông xã hội chuyên nghiệp. Khuyến khích du khách truyền miệng và phát triển mạng lưới đối tác du lịch. Mục tiêu tăng lượng khách quốc tế và nội địa, thực hiện liên tục từ 2017.

  5. Bảo vệ môi trường và phát triển bền vững: Áp dụng các giải pháp bảo vệ cảnh quan, xử lý nước thải, quản lý rác thải, giáo dục cộng đồng về bảo vệ tài nguyên du lịch sinh thái. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động du lịch để tránh tác động tiêu cực. Thực hiện song song với các giải pháp phát triển, do UBND phường và các tổ chức môi trường phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chính quyền địa phương và các cơ quan quản lý du lịch: Nhận diện thực trạng, thuận lợi, khó khăn và các giải pháp phát triển du lịch sinh thái phù hợp với đặc điểm địa phương, phục vụ công tác quy hoạch và hoạch định chính sách.

  2. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực du lịch: Tham khảo các mô hình kinh doanh, tiềm năng phát triển, xu hướng thị trường khách du lịch và các giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư tại Long Phước.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, du lịch: Cung cấp cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và dữ liệu thực tiễn về phát triển du lịch sinh thái tại một địa phương cụ thể, làm tài liệu tham khảo học thuật.

  4. Cộng đồng dân cư địa phương và các tổ chức xã hội: Hiểu rõ vai trò, lợi ích và trách nhiệm trong phát triển du lịch sinh thái, từ đó tham gia tích cực vào các hoạt động bảo vệ môi trường, quảng bá văn hóa và phát triển kinh tế địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Du lịch sinh thái là gì và có đặc điểm gì khác biệt so với du lịch truyền thống?
    Du lịch sinh thái là hình thức du lịch dựa vào thiên nhiên, gắn với bản sắc văn hóa địa phương, có sự tham gia của cộng đồng nhằm phát triển bền vững. Khác với du lịch truyền thống, du lịch sinh thái chú trọng bảo vệ môi trường, giáo dục ý thức bảo tồn và mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng địa phương.

  2. Phường Long Phước có những tiềm năng gì để phát triển du lịch sinh thái?
    Long Phước có vị trí địa lý thuận lợi, cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, khí hậu ôn hòa, hệ sinh thái đa dạng, tài nguyên sông nước phong phú, cùng các điểm du lịch như Bảo tàng Áo dài, phim trường Quận 9, nhà vườn sinh thái, tạo nên tiềm năng lớn cho phát triển du lịch sinh thái.

  3. Những khó khăn chính trong phát triển du lịch sinh thái tại Long Phước là gì?
    Khó khăn gồm hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, đặc biệt là đường thủy; mùa mưa gây khó khăn đi lại; nguồn nhân lực du lịch thiếu kỹ năng chuyên môn; công tác quảng bá còn hạn chế; và cần có chính sách hỗ trợ đồng bộ từ chính quyền.

  4. Các giải pháp nào được đề xuất để phát triển du lịch sinh thái tại Long Phước?
    Nâng cấp hạ tầng giao thông, đào tạo nguồn nhân lực chuyên nghiệp, quy hoạch phát triển sản phẩm du lịch đa dạng, tăng cường xúc tiến quảng bá, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững là các giải pháp trọng tâm được đề xuất.

  5. Làm thế nào để cộng đồng địa phương tham gia tích cực vào phát triển du lịch sinh thái?
    Cộng đồng cần được giáo dục nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, tham gia quản lý và khai thác tài nguyên du lịch hợp lý, phát triển các sản phẩm du lịch cộng đồng, đồng thời hưởng lợi trực tiếp từ các hoạt động du lịch để tạo động lực phát triển bền vững.

Kết luận

  • Phường Long Phước có tiềm năng phát triển du lịch sinh thái lớn với tài nguyên thiên nhiên phong phú, vị trí thuận lợi và sự quan tâm của chính quyền địa phương.
  • Lượng khách du lịch và doanh thu tăng trưởng mạnh trong giai đoạn 2013-2015, phản ánh xu hướng phát triển tích cực.
  • Hạ tầng kỹ thuật, nguồn nhân lực và công tác quảng bá là những điểm cần cải thiện để phát triển bền vững.
  • Các giải pháp nâng cấp hạ tầng, đào tạo nhân lực, đa dạng sản phẩm, xúc tiến quảng bá và bảo vệ môi trường được đề xuất nhằm thúc đẩy phát triển du lịch sinh thái đến năm 2020 và định hướng đến 2025.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương trong việc phát triển du lịch sinh thái hiệu quả, góp phần nâng cao đời sống kinh tế - xã hội.

Hành động tiếp theo: Khuyến nghị các cơ quan chức năng triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan và tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh chiến lược phát triển phù hợp. Đề nghị các nhà đầu tư và doanh nghiệp quan tâm khai thác tiềm năng du lịch sinh thái tại Long Phước nhằm tạo ra giá trị kinh tế và xã hội bền vững.