Tổng quan nghiên cứu
Công tác quản lý tài chính đóng vai trò then chốt trong sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực thủy lợi. Công ty TNHH Một thành viên Thủy lợi Yên Lập Quảng Ninh, với hơn 44 năm hình thành và phát triển, quản lý hệ thống công trình thủy lợi phục vụ tưới tiêu cho diện tích khoảng 14.000 ha, cung cấp nước sinh hoạt 30 triệu m³/năm và vận hành 5 trạm bơm với công suất trên 8.000 m³/h. Tuy đã đạt được nhiều thành tựu trong công tác quản lý tài chính, công ty vẫn còn tồn tại những hạn chế như công tác phân tích tài chính chưa đáp ứng yêu cầu, quy trình lập kế hoạch và kiểm tra giám sát tài chính chưa được chú trọng đúng mức.
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính tại Công ty TNHH Một thành viên Thủy lợi Yên Lập Quảng Ninh trong giai đoạn 2019-2021, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo sự phát triển ổn định và bền vững của công ty đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý tài chính nội bộ công ty, bao gồm tổ chức hệ thống quản lý, xây dựng và thực hiện quy chế chi tiêu, lập kế hoạch tài chính, huy động và sử dụng vốn, quản lý tài sản cố định, phân tích báo cáo tài chính, kiểm tra và kiểm soát tài chính.
Việc hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại công ty không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế mà còn đảm bảo an toàn tài chính, tăng cường khả năng cạnh tranh và đáp ứng các yêu cầu quản lý nhà nước trong lĩnh vực thủy lợi. Đây là vấn đề cấp thiết trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu phát triển nông nghiệp bền vững tại Quảng Ninh và các tỉnh lân cận.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính doanh nghiệp, đặc biệt là trong doanh nghiệp nhà nước và lĩnh vực thủy lợi. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:
Lý thuyết quản lý tài chính doanh nghiệp: Tập trung vào các khái niệm về mục tiêu quản lý tài chính, nguyên tắc quản lý tài chính (tập trung dân chủ, hiệu quả, thống nhất, công khai minh bạch), nội dung quản lý tài chính (lập kế hoạch, tổ chức huy động và sử dụng vốn, quản lý tài sản, phân tích báo cáo tài chính, kiểm tra giám sát).
Lý thuyết tài chính công và quản lý tài chính công: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong quản lý tài chính công, đặc biệt trong các doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ công ích như thủy lợi. Lý thuyết này làm rõ các chức năng, nhiệm vụ và công cụ quản lý tài chính công nhằm đảm bảo sử dụng nguồn vốn nhà nước hiệu quả, minh bạch.
Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: tài sản cố định, vốn cố định, vốn lưu động, vốn ngắn hạn, vốn chủ sở hữu, tỷ lệ nợ, khả năng thanh toán, khả năng sinh lời, đòn bẩy tài chính, chi tiêu nội bộ, quy chế chi tiêu, phân tích báo cáo tài chính, kiểm tra tài chính.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn:
Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động quản lý tài chính của Công ty TNHH Một thành viên Thủy lợi Yên Lập Quảng Ninh giai đoạn 2019-2021; các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước; tài liệu nghiên cứu trong nước và quốc tế về quản lý tài chính doanh nghiệp và thủy lợi.
Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp số liệu tài chính; phân tích so sánh các chỉ tiêu tài chính qua các năm; áp dụng phương pháp phân tích SWOT để đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính; phương pháp so sánh để rút kinh nghiệm từ các doanh nghiệp thủy lợi khác trong nước.
Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu tập trung vào toàn bộ hoạt động tài chính của công ty trong giai đoạn 2019-2021, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ cho việc phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.
Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong khoảng thời gian từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2021; đề xuất giải pháp và kiến nghị hoàn thiện công tác quản lý tài chính đến năm 2025.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tổ chức hệ thống quản lý tài chính còn chưa hoàn chỉnh: Công ty đã xây dựng hệ thống quản lý tài chính với các phòng ban chức năng rõ ràng như phòng tài chính kế toán, phòng kế hoạch, phòng quản lý nước, tuy nhiên cơ cấu tổ chức chưa tối ưu, dẫn đến một số quy trình quản lý tài chính chưa được thực hiện hiệu quả. Ví dụ, công tác xây dựng và thực hiện quy chế chi tiêu nội bộ chưa đồng bộ, gây khó khăn trong kiểm soát chi phí.
Kế hoạch tài chính và huy động vốn chưa linh hoạt: Qua phân tích báo cáo tài chính giai đoạn 2019-2021, tỷ lệ vốn chủ sở hữu chiếm khoảng 60%, vốn vay chiếm 40%, cho thấy công ty chủ yếu sử dụng vốn tự có nhưng chưa tận dụng hiệu quả các nguồn vốn vay bên ngoài để mở rộng đầu tư. Kế hoạch tài chính ngắn hạn và dài hạn chưa được cập nhật thường xuyên, ảnh hưởng đến khả năng ứng phó với biến động thị trường và khí hậu.
Quản lý tài sản cố định và vốn lưu động còn nhiều hạn chế: Tài sản cố định của công ty chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản (khoảng 70%), tuy nhiên công tác quản lý, bảo trì và khấu hao tài sản chưa được thực hiện đầy đủ, dẫn đến hao mòn tài sản nhanh và giảm hiệu quả sử dụng vốn cố định. Vốn lưu động chưa được quản lý chặt chẽ, tồn kho vật tư còn cao, gây lãng phí nguồn vốn.
Phân tích báo cáo tài chính và kiểm tra giám sát tài chính chưa phát huy hiệu quả: Công tác phân tích tài chính chưa cung cấp đầy đủ thông tin hỗ trợ cho việc ra quyết định quản lý. Tỷ lệ nợ phải trả trên tổng nguồn vốn có xu hướng tăng nhẹ từ 38% năm 2019 lên 42% năm 2021, cho thấy rủi ro tài chính có chiều hướng gia tăng. Kiểm tra, kiểm soát tài chính chưa được thực hiện thường xuyên và toàn diện, làm giảm khả năng phát hiện và ngăn ngừa sai phạm.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc công ty chưa xây dựng được một hệ thống quản lý tài chính đồng bộ, thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban chức năng. So với một số doanh nghiệp thủy lợi tại các tỉnh khác như Tây Ninh và Bắc Ninh, công ty chưa áp dụng triệt để các cơ chế khoán quản lý, định mức kinh tế kỹ thuật và công nghệ quản lý hiện đại như hệ thống SCADA, phần mềm quản lý tài chính chuyên sâu.
Việc chưa linh hoạt trong huy động và sử dụng vốn khiến công ty bỏ lỡ cơ hội mở rộng đầu tư, trong khi quản lý tài sản cố định chưa tốt làm tăng chi phí vận hành và giảm hiệu quả sử dụng vốn. Công tác phân tích tài chính và kiểm tra giám sát tài chính chưa phát huy vai trò hỗ trợ quản lý, dẫn đến khó khăn trong việc đánh giá chính xác tình hình tài chính và ra quyết định kịp thời.
Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ trọng cơ cấu vốn qua các năm, biểu đồ biến động các chỉ tiêu tài chính như tỷ lệ nợ, khả năng thanh toán, khả năng sinh lời, cũng như bảng tổng hợp các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả quản lý tài chính. Các biểu đồ này giúp minh họa rõ nét xu hướng và điểm nghẽn trong công tác quản lý tài chính của công ty.
Đề xuất và khuyến nghị
Hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý tài chính: Đề xuất xây dựng lại cơ cấu tổ chức phòng tài chính kế toán và các phòng ban liên quan, phân công nhiệm vụ rõ ràng, tăng cường phối hợp liên phòng ban nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Thời gian thực hiện dự kiến trong vòng 12 tháng, do Ban Giám đốc công ty chủ trì.
Nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ cho cán bộ quản lý tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng về quản lý tài chính doanh nghiệp, phân tích báo cáo tài chính, kiểm tra giám sát tài chính, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn đạt chuẩn lên trên 90% trong 2 năm tới, do phòng Tổ chức hành chính phối hợp phòng Tài chính kế toán thực hiện.
Hoàn thiện quy trình quản lý tài chính và quy chế chi tiêu nội bộ: Xây dựng và ban hành quy chế chi tiêu nội bộ chặt chẽ, minh bạch, phù hợp với đặc thù công ty thủy lợi; đồng thời thiết lập quy trình lập kế hoạch tài chính ngắn hạn và dài hạn linh hoạt, cập nhật thường xuyên theo biến động thực tế. Thời gian hoàn thành trong 6 tháng, do phòng Tài chính kế toán chủ trì.
Tăng cường quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn tài chính, tài sản cố định: Áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ vốn lưu động, giảm tồn kho không cần thiết; xây dựng kế hoạch bảo trì, sửa chữa tài sản cố định định kỳ; lựa chọn phương pháp khấu hao phù hợp để phản ánh chính xác giá trị tài sản. Thực hiện liên tục, giám sát hàng năm, do phòng Kế hoạch phối hợp phòng Tài chính kế toán thực hiện.
Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát tài chính: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát tài chính thường xuyên, toàn diện, bao gồm kiểm tra nội bộ và kiểm toán độc lập; áp dụng công nghệ thông tin hỗ trợ kiểm soát tài chính nhằm phát hiện sớm các sai phạm và rủi ro tài chính. Thời gian triển khai trong 1 năm, do Ban Giám đốc và phòng Pháp chế phối hợp thực hiện.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo và quản lý công ty thủy lợi: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững.
Phòng tài chính kế toán các doanh nghiệp nhà nước: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để hoàn thiện quy trình quản lý tài chính, nâng cao năng lực phân tích và kiểm soát tài chính.
Cán bộ quản lý tài chính trong lĩnh vực nông nghiệp và thủy lợi: Hỗ trợ nâng cao trình độ chuyên môn, áp dụng các công cụ quản lý tài chính hiện đại và hiệu quả.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính doanh nghiệp: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý tài chính trong doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực thủy lợi, giúp mở rộng kiến thức và ứng dụng thực tiễn.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao quản lý tài chính lại quan trọng đối với doanh nghiệp thủy lợi?
Quản lý tài chính giúp doanh nghiệp sử dụng hiệu quả nguồn vốn, đảm bảo cân đối thu chi, duy trì hoạt động liên tục và phát triển bền vững. Đặc biệt trong lĩnh vực thủy lợi, quản lý tài chính còn giúp đảm bảo an toàn công trình và phục vụ tốt cho sản xuất nông nghiệp.Những khó khăn chính trong quản lý tài chính tại Công ty TNHH Một thành viên Thủy lợi Yên Lập là gì?
Khó khăn gồm tổ chức bộ máy chưa tối ưu, quy trình lập kế hoạch và kiểm soát tài chính chưa chặt chẽ, quản lý tài sản cố định và vốn lưu động chưa hiệu quả, công tác phân tích và giám sát tài chính chưa phát huy hết vai trò.Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong doanh nghiệp nhà nước?
Cần hoàn thiện cơ cấu tổ chức, nâng cao trình độ cán bộ, xây dựng quy trình quản lý tài chính minh bạch, tăng cường kiểm tra giám sát, áp dụng công nghệ thông tin và quản lý tài sản hiệu quả.Cơ cấu vốn hợp lý trong doanh nghiệp thủy lợi nên như thế nào?
Cơ cấu vốn cần cân đối giữa vốn chủ sở hữu và vốn vay, đảm bảo tỷ lệ nợ không quá cao để giảm rủi ro tài chính, đồng thời tận dụng hiệu quả các nguồn vốn để đầu tư phát triển.Phân tích báo cáo tài chính có vai trò gì trong quản lý tài chính doanh nghiệp?
Phân tích báo cáo tài chính giúp đánh giá chính xác tình hình tài chính, khả năng thanh toán, sinh lời và rủi ro tài chính, từ đó hỗ trợ nhà quản lý đưa ra quyết định đúng đắn và kịp thời.
Kết luận
- Luận văn đã xây dựng được khung lý thuyết toàn diện về quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực thủy lợi, làm cơ sở cho nghiên cứu thực tiễn.
- Phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính tại Công ty TNHH Một thành viên Thủy lợi Yên Lập Quảng Ninh giai đoạn 2019-2021 cho thấy nhiều ưu điểm nhưng cũng còn tồn tại hạn chế cần khắc phục.
- Đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện cơ cấu tổ chức, nâng cao trình độ cán bộ, hoàn thiện quy trình quản lý tài chính, tăng cường quản lý tài sản và kiểm tra giám sát tài chính.
- Các giải pháp được thiết kế phù hợp với đặc thù công ty và điều kiện thực tế, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2025.
- Khuyến nghị công ty sớm triển khai các giải pháp, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật các phương pháp quản lý tài chính hiện đại để nâng cao hiệu quả quản lý trong tương lai.
Call-to-action: Ban lãnh đạo và các phòng ban chức năng của Công ty TNHH Một thành viên Thủy lợi Yên Lập Quảng Ninh nên phối hợp triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo công tác quản lý tài chính ngày càng hiệu quả và bền vững.