Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội, đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao kết cấu hạ tầng kỹ thuật và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tại huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An, công tác đầu tư XDCB từ nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN) đã góp phần làm đổi mới diện mạo địa phương, đồng thời tạo tiền đề phát triển kinh tế - xã hội hòa nhập với tỉnh và cả nước. Giai đoạn 2016-2018, tổng kế hoạch vốn đầu tư công thuộc ngân sách huyện quản lý đạt khoảng 524 tỷ đồng cho 320 công trình, trong đó vốn đầu tư đã thanh toán gần 492 tỷ đồng. Tuy nhiên, vẫn tồn tại nhiều hạn chế như đầu tư manh mún, dàn trải, dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn thấp và thất thoát ngân sách.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng sử dụng vốn đầu tư XDCB tại Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng huyện Cần Giuộc, làm rõ các tồn tại, nguyên nhân và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án sử dụng vốn NSNN trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2016-2018, với trọng tâm là công tác quản lý, phân bổ và sử dụng vốn tại Ban Quản lý dự án. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư công, giảm thất thoát và lãng phí vốn NSNN, đồng thời hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý vốn đầu tư công: Nhấn mạnh vai trò của việc phân bổ, sử dụng vốn hiệu quả nhằm tối đa hóa lợi ích kinh tế - xã hội, đồng thời giảm thiểu thất thoát và lãng phí.
  • Mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng: Bao gồm các giai đoạn chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và kết thúc xây dựng, với các nguyên tắc quản lý chặt chẽ về chi phí, tiến độ và chất lượng.
  • Khái niệm hiệu quả sử dụng vốn đầu tư: Được đánh giá qua các chỉ tiêu như hiệu quả tuyệt đối (hiệu số giữa kết quả đầu tư và chi phí bỏ ra) và hiệu quả tương đối (tỷ lệ kết quả đạt được trên tổng vốn đầu tư), cùng các chỉ tiêu kinh tế - xã hội như tăng trưởng tài sản cố định, cải thiện đời sống dân cư, phát triển hạ tầng.

Các khái niệm chính bao gồm: vốn đầu tư xây dựng cơ bản, vốn ngân sách nhà nước, hiệu quả đầu tư, quản lý dự án, chi phí đầu tư xây dựng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ báo cáo tài chính, kế hoạch vốn, quyết toán dự án của UBND huyện Cần Giuộc và Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng huyện; số liệu thống kê từ Phòng Thống kê huyện; kết quả điều tra xã hội học với 160 phiếu khảo sát cán bộ, công chức liên quan đến quản lý và sử dụng vốn đầu tư XDCB.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả, so sánh, tổng hợp số liệu; phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong công tác quản lý vốn; áp dụng phần mềm SPSS để xử lý dữ liệu khảo sát.
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2016-2018, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đến năm 2025.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và phù hợp với đặc thù quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình phân bổ và sử dụng vốn đầu tư XDCB: Tổng vốn đầu tư đã phê duyệt và quyết toán trong giai đoạn 2016-2018 là khoảng 501 tỷ đồng cho 172 công trình, trong đó vốn thanh toán đạt gần 492 tỷ đồng, còn nợ khoảng 8,8 tỷ đồng. Năm 2018 có kế hoạch vốn cao nhất với 147,5 tỷ đồng, tăng 62% so với năm 2016 (99,95 tỷ đồng).

  2. Hiệu quả sử dụng vốn còn hạn chế: Qua thanh tra, phát hiện có hiện tượng hoàn công thừa khối lượng, thanh toán thừa cho nhà thầu với tổng giá trị khoảng 137 triệu đồng; một số công trình thay đổi thiết kế nhưng không được cập nhật đầy đủ; năng lực tư vấn thiết kế và giám sát còn yếu, dẫn đến sai sót trong lập dự toán và nghiệm thu.

  3. Chậm trễ trong lập kế hoạch và phân bổ vốn: Việc phân bổ vốn cho Ban Quản lý dự án còn chậm do nhiều dự án chưa đủ thủ tục đầu tư, thiết kế chưa hoàn chỉnh, dự toán không chính xác. Một số công trình đủ điều kiện nhưng không được bố trí vốn kịp thời, gây gián đoạn thi công và kéo dài tiến độ.

  4. Bộ máy quản lý và năng lực cán bộ: Ban Quản lý dự án có 42 biên chế, tổ chức chuyên môn hóa cao nhưng còn hạn chế về năng lực quản lý tổng thể dự án. Một số cán bộ còn thiếu kinh nghiệm, dẫn đến việc phối hợp giữa các bộ phận chưa hiệu quả, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng công trình.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do năng lực thiết kế và giám sát còn hạn chế, quy trình lập kế hoạch vốn chưa đồng bộ, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan. So với các địa phương như thành phố Tân An và Mỹ Tho, huyện Cần Giuộc còn chưa phát huy hết vai trò của kế hoạch chiến lược và cơ chế phân bổ vốn minh bạch, dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn chưa cao.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tiến độ giải ngân vốn theo năm, bảng tổng hợp các sai phạm trong thanh toán và biểu đồ phân bổ vốn theo lĩnh vực. Việc cải thiện năng lực quản lý, nâng cao chất lượng thiết kế và giám sát, đồng thời hoàn thiện quy trình phân bổ vốn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư XDCB tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực quản lý và chuyên môn cho cán bộ Ban Quản lý dự án: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý dự án, lập kế hoạch và kiểm soát chi phí; áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án để nâng cao hiệu quả và minh bạch. Thời gian thực hiện: 2024-2025.

  2. Hoàn thiện quy trình lập kế hoạch và phân bổ vốn đầu tư: Xây dựng quy trình chuẩn, đảm bảo dự án đủ thủ tục, thiết kế và dự toán chính xác trước khi phân bổ vốn; tăng cường phối hợp giữa các phòng ban liên quan để rút ngắn thời gian phê duyệt. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Ban Quản lý dự án.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát và thanh tra sử dụng vốn: Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, thường xuyên thanh tra, kiểm tra các dự án để phát hiện và xử lý kịp thời sai phạm, tránh thất thoát vốn. Thời gian: liên tục hàng năm.

  4. Khuyến khích xã hội hóa và huy động nguồn vốn ngoài ngân sách: Đẩy mạnh kêu gọi đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP) để giảm áp lực ngân sách nhà nước, đồng thời nâng cao hiệu quả đầu tư. Chủ thể: UBND huyện, Ban Quản lý dự án, các nhà đầu tư.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản: Nắm bắt các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, cải thiện quy trình quản lý và phân bổ vốn.

  2. Lãnh đạo UBND các cấp và phòng ban tài chính - kế hoạch: Áp dụng các kiến thức về quản lý vốn đầu tư công, xây dựng kế hoạch vốn hiệu quả và minh bạch.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý xây dựng, kinh tế công: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản.

  4. Các tổ chức thanh tra, kiểm toán và giám sát đầu tư công: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát vốn đầu tư công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Cần Giuộc còn thấp?
    Hiệu quả thấp do năng lực thiết kế, giám sát còn hạn chế, quy trình phân bổ vốn chưa đồng bộ, và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan. Ví dụ, một số công trình bị thanh toán thừa và thay đổi thiết kế không được cập nhật kịp thời.

  2. Các nguyên tắc quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản là gì?
    Bao gồm đảm bảo vốn sử dụng đúng mục đích, theo kế hoạch, tuân thủ quy trình đầu tư xây dựng, kiểm soát chi phí và chất lượng công trình, đồng thời thực hiện thanh toán và quyết toán minh bạch.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn?
    Sử dụng các chỉ tiêu hiệu quả tuyệt đối (hiệu số giữa kết quả đầu tư và chi phí) và hiệu quả tương đối (tỷ lệ kết quả đạt được trên tổng vốn đầu tư), kết hợp phân tích số liệu thực tế và khảo sát xã hội học.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý dự án tại Ban Quản lý dự án?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, áp dụng công nghệ thông tin, cải tiến quy trình quản lý, và tăng cường phối hợp giữa các bộ phận liên quan nhằm nâng cao hiệu quả và minh bạch trong quản lý.

  5. Vai trò của xã hội hóa trong đầu tư xây dựng cơ bản là gì?
    Xã hội hóa giúp huy động nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước, giảm áp lực tài chính cho địa phương, đồng thời nâng cao hiệu quả đầu tư thông qua sự tham gia của các nhà đầu tư tư nhân theo hình thức đối tác công - tư.

Kết luận

  • Vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước là nguồn lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội huyện Cần Giuộc.
  • Thực trạng sử dụng vốn còn nhiều hạn chế như chậm trễ phân bổ vốn, sai sót trong thiết kế và giám sát, dẫn đến hiệu quả thấp và thất thoát vốn.
  • Nghiên cứu đã làm rõ các nguyên nhân chủ yếu và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đến năm 2025.
  • Giải pháp tập trung vào nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện quy trình phân bổ vốn, tăng cường kiểm tra giám sát và huy động nguồn vốn xã hội hóa.
  • Đề nghị các cơ quan chức năng và Ban Quản lý dự án triển khai thực hiện các giải pháp nhằm đảm bảo sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản hiệu quả, góp phần phát triển bền vững địa phương.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn.