Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016-2019, huyện Tân Phú Đông, tỉnh Tiền Giang, nhận được nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khoảng từ 80 đến 95 tỷ đồng mỗi năm. Việc đầu tư này nhằm phát triển các công trình nhà ở, công trình công cộng và hạ tầng kỹ thuật, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội địa phương. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều công trình thi công tại Ban Quản lý các dự án huyện Tân Phú Đông thường xuyên bị chậm tiến độ do công tác quản lý tiến độ chưa chặt chẽ, dẫn đến việc phải xin gia hạn tiến độ, ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển kinh tế của huyện.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý tiến độ thi công công trình tại Ban Quản lý các dự án huyện Tân Phú Đông, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng quản lý tiến độ nhằm đảm bảo các công trình được hoàn thành đúng thời gian, chất lượng và chi phí dự kiến. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2016-2019, với trọng tâm là các công tác giám sát, triển khai thi công, quản lý thi công và các công tác liên quan khác.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý dự án xây dựng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội huyện Tân Phú Đông, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các địa phương có mô hình quản lý tương tự trong tỉnh Tiền Giang.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tiến độ thi công công trình xây dựng, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý tiến độ thi công: Tiến độ thi công là kế hoạch thời gian cụ thể hóa các hạng mục công việc trong dự án xây dựng, được lập dựa trên hợp đồng xây lắp và điều kiện thực tế thi công. Quản lý tiến độ nhằm đảm bảo các công việc được thực hiện đúng thời gian, tránh chậm trễ và phát sinh chi phí.

  • Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ thi công: Bao gồm năng lực nhà thầu, năng lực Ban quản lý dự án, năng lực thiết kế, năng lực tư vấn giám sát, các yếu tố rủi ro như trượt giá, thiếu vốn, điều kiện thời tiết, và các yếu tố khác như giải phóng mặt bằng, cung ứng vật liệu.

  • Khái niệm chính: Tiến độ thi công, quản lý tiến độ, năng lực nhà thầu, năng lực Ban quản lý, năng lực tư vấn giám sát, rủi ro thi công, giải pháp nâng cao chất lượng quản lý tiến độ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn chính:

  • Nghiên cứu định tính: Thu thập, phân loại và phân tích các tài liệu pháp luật, các nghiên cứu trước đây, ý kiến chuyên gia và thực tiễn tại Ban Quản lý các dự án huyện Tân Phú Đông. Thảo luận với 5 chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý tiến độ thi công để xây dựng thang đo sơ bộ.

  • Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu qua khảo sát bảng câu hỏi với hơn 150 cá nhân tham gia trực tiếp quản lý tiến độ thi công tại các dự án trên địa bàn huyện. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 2.0, kiểm định độ tin cậy bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích thành phần chính (PCA) để xác định các nhân tố chính ảnh hưởng đến tiến độ, và phân tích ANOVA để so sánh quan điểm các bên liên quan.

Cỡ mẫu khảo sát chính thức đạt ít nhất 90 phiếu trả lời hợp lệ, được chọn theo phương pháp lấy mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng tham gia dự án. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2017 đến 2019, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực nhà thầu yếu kém ảnh hưởng lớn đến tiến độ: Khoảng 65% các nhà thầu tham gia dự án tại huyện Tân Phú Đông là các đơn vị mới thành lập, thiếu kinh nghiệm và trang thiết bị thi công. Điều này dẫn đến việc chậm tiến độ do không chuẩn bị đủ nhân lực và thiết bị, phải đi thuê hoặc mượn trong quá trình thi công.

  2. Năng lực Ban quản lý dự án còn hạn chế: 58% cán bộ quản lý dự án được khảo sát cho biết năng lực chuyên môn và kinh nghiệm còn non trẻ, thiếu kiểm tra hồ sơ kỹ thuật và tham mưu chưa kịp thời, gây khó khăn trong việc xử lý các vướng mắc phát sinh.

  3. Thiết kế kỹ thuật chưa phù hợp thực tế: 47% ý kiến phản ánh công tác khảo sát chưa chính xác, thiết kế không đồng bộ, nhiều lần phải điều chỉnh, làm phát sinh chi phí và kéo dài thời gian thi công. Ví dụ, dự án BOT cầu Đồng Nai mới đã phải điều chỉnh tổng mức đầu tư nhiều lần do thiết kế ban đầu chưa phù hợp.

  4. Tư vấn giám sát chưa phát huy hiệu quả: 52% người tham gia khảo sát cho rằng cán bộ giám sát thiếu kinh nghiệm, làm việc thiếu trách nhiệm, chưa hỗ trợ kịp thời nhà thầu khi gặp khó khăn, dẫn đến việc xử lý sự cố kéo dài, ảnh hưởng đến tiến độ chung.

  5. Các yếu tố rủi ro và khách quan khác: Thiếu vốn, trượt giá vật liệu, thời tiết xấu, khan hiếm nguyên vật liệu và bàn giao mặt bằng chậm cũng là những nguyên nhân phổ biến gây chậm tiến độ. Ví dụ, nhiều công trình phải ngừng thi công do thiếu vốn hoặc vật liệu, gây lãng phí nhân lực và thiết bị.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy năng lực của các bên tham gia dự án là yếu tố quyết định đến chất lượng quản lý tiến độ thi công. Năng lực nhà thầu yếu kém dẫn đến việc không đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật và tiến độ, đồng thời gây khó khăn cho Ban quản lý và tư vấn giám sát trong việc kiểm soát dự án. Tình trạng này tương đồng với các nghiên cứu quốc tế, trong đó yếu tố năng lực nhà thầu và quản lý dự án được xác định là nhân tố chính ảnh hưởng đến tiến độ (Chan và cộng sự, 2004; Long Le-Hoai và cộng sự, 2008).

Việc thiết kế chưa phù hợp thực tế và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên cũng làm phát sinh nhiều thay đổi trong quá trình thi công, gây chậm trễ và tăng chi phí. Điều này phù hợp với các nghiên cứu về nguyên nhân chậm tiến độ do thay đổi thiết kế và thiếu kiểm soát chất lượng (Assay và Al-Hejji, 2005; Love P.D, 1999).

Ngoài ra, vai trò của tư vấn giám sát trong việc hỗ trợ nhà thầu và kiểm soát tiến độ chưa được phát huy tối đa, dẫn đến việc xử lý các vấn đề phát sinh không kịp thời. Đây là điểm cần cải thiện để nâng cao hiệu quả quản lý dự án.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ các nguyên nhân chậm tiến độ theo nhóm yếu tố, hoặc bảng tổng hợp điểm trung bình đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố theo khảo sát.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực nhà thầu: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn, kỹ thuật thi công và quản lý dự án cho các nhà thầu địa phương trong vòng 12 tháng tới. Ban Quản lý dự án phối hợp với các cơ quan đào tạo chuyên ngành xây dựng để thực hiện.

  2. Tăng cường năng lực Ban quản lý dự án: Tuyển dụng và đào tạo cán bộ quản lý có kinh nghiệm, đồng thời xây dựng quy trình kiểm tra, giám sát hồ sơ kỹ thuật chặt chẽ hơn trong 6 tháng tiếp theo. Ban Quản lý dự án chịu trách nhiệm triển khai.

  3. Cải tiến công tác thiết kế và khảo sát: Áp dụng các công nghệ khảo sát hiện đại, tăng cường kiểm tra, thẩm định thiết kế trước khi phê duyệt để giảm thiểu điều chỉnh trong thi công. Thực hiện trong vòng 1 năm, phối hợp giữa Ban Quản lý dự án và đơn vị tư vấn thiết kế.

  4. Tăng cường vai trò tư vấn giám sát: Xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ, nâng cao trách nhiệm và hỗ trợ kỹ thuật cho nhà thầu, đồng thời áp dụng chế tài xử phạt nghiêm khắc đối với vi phạm. Thực hiện ngay và liên tục trong quá trình thi công.

  5. Quản lý rủi ro và nguồn lực: Lập kế hoạch dự trữ vật liệu, điều phối nhân lực và thiết bị hợp lý, đồng thời xây dựng phương án ứng phó với các yếu tố khách quan như thời tiết, trượt giá. Ban Quản lý dự án phối hợp với nhà thầu thực hiện thường xuyên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các huyện, tỉnh: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ thi công, áp dụng giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý dự án.

  2. Nhà thầu xây dựng và tư vấn giám sát: Cải thiện năng lực tổ chức thi công, nâng cao chất lượng giám sát và phối hợp với các bên liên quan để đảm bảo tiến độ.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư công: Tham khảo các cơ sở pháp lý và thực tiễn quản lý tiến độ thi công, từ đó hoàn thiện chính sách và quy định.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kỹ thuật xây dựng, quản lý dự án: Tài liệu tham khảo về lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và thực trạng quản lý tiến độ thi công công trình tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tiến độ thi công công trình thường bị chậm?
    Nguyên nhân chủ yếu là do năng lực nhà thầu yếu kém, thiết kế không phù hợp thực tế, quản lý dự án chưa chặt chẽ, thiếu vốn và các yếu tố khách quan như thời tiết, trượt giá vật liệu.

  2. Làm thế nào để nâng cao chất lượng quản lý tiến độ thi công?
    Cần nâng cao năng lực các bên tham gia dự án, cải tiến công tác thiết kế, tăng cường giám sát, lập kế hoạch quản lý rủi ro và điều phối nguồn lực hợp lý.

  3. Vai trò của tư vấn giám sát trong quản lý tiến độ là gì?
    Tư vấn giám sát giúp theo dõi, kiểm tra tiến độ thi công, hỗ trợ nhà thầu xử lý các vấn đề phát sinh, đảm bảo thi công đúng thiết kế và tiến độ đã được phê duyệt.

  4. Các yếu tố rủi ro nào ảnh hưởng đến tiến độ thi công?
    Bao gồm thiếu vốn, trượt giá vật liệu, khan hiếm nguyên vật liệu, bàn giao mặt bằng chậm, thời tiết xấu và các sự cố kỹ thuật phát sinh trong quá trình thi công.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Kết hợp nghiên cứu định tính qua khảo sát chuyên gia và tài liệu, cùng nghiên cứu định lượng qua khảo sát bảng câu hỏi với hơn 150 người tham gia, xử lý dữ liệu bằng phần mềm SPSS.

Kết luận

  • Quản lý tiến độ thi công công trình tại Ban Quản lý các dự án huyện Tân Phú Đông còn nhiều hạn chế do năng lực nhà thầu, Ban quản lý và tư vấn giám sát chưa đáp ứng yêu cầu.
  • Thiết kế kỹ thuật chưa phù hợp thực tế là nguyên nhân phổ biến gây chậm tiến độ và phát sinh chi phí.
  • Các yếu tố rủi ro như thiếu vốn, trượt giá, thời tiết và khan hiếm vật liệu cũng ảnh hưởng đáng kể đến tiến độ thi công.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực các bên, cải tiến thiết kế, tăng cường giám sát và quản lý rủi ro nhằm đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, hoàn thiện quy trình quản lý và áp dụng các giải pháp đề xuất trong các dự án xây dựng trên địa bàn huyện và các khu vực tương tự.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ thi công công trình, góp phần phát triển kinh tế xã hội bền vững cho huyện Tân Phú Đông!