Giải pháp kinh tế nhằm khuyến khích tích tụ ruộng đất tại thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên

Tích tụ ruộng đất có thể được coi là một dạng tích tụ tư bản dưới hình thức hiện vật trong nông nghiệp. Quá trình này diễn ra trên thị trường đất đai và khác biệt so với dồn điền đổi thửa. Dồn điền đổi thửa chỉ mở rộng quy mô thửa đất và giảm số thửa, trong khi tích tụ ruộng đất làm tăng quy mô đất của hộ và có thể dẫn đến sự phân tầng về diện tích và mức sống. Theo luật đất đai, hộ canh tác lúa được coi là có tích tụ ruộng đất nếu có diện tích đất lúa tăng lên trên 3 ha so với thời điểm khảo sát trước đó (Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2003; 2013).

Tích tụ ruộng đất đóng vai trò quan trọng trong việc khắc phục tình trạng manh mún đất đai, tăng quy mô diện tích canh tác, gắn liền với thị trường đất đai và thị trường chuyển nhượng quyền sử dụng đất và thị trường thuê đất. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt, có giới hạn và mang tính địa phương, ảnh hưởng đến khả năng tận dụng kinh tế theo quy mô. Hình thức liên kết, hợp tác giữa các chủ thể sở hữu để hình thành nên quy mô canh tác lớn hơn mà không làm thay đổi tình trạng sở hữu không được xem là tích tụ ruộng đất.

Nghiên cứu cho thấy nhiều hộ gia đình có diện tích đất nông nghiệp nhỏ lẻ, manh mún, gây khó khăn cho việc áp dụng cơ giới hóa và các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi còn chậm, chưa phát huy được tiềm năng và lợi thế của địa phương. Tình trạng thực trạng sử dụng đất nông nghiệp Sông Công cũng cho thấy sự phân bố không đồng đều giữa các khu vực, một số vùng còn bỏ hoang nhiều diện tích đất.

Các yếu tố như tập quán canh tác truyền thống, tâm lý e ngại mất đất, thiếu thông tin về thị trường đất đai, thủ tục hành chính phức tạp, và nguồn vốn hạn chế là những rào cản chính. Ngoài ra, việc định giá đất nông nghiệp còn nhiều bất cập, gây khó khăn cho việc chuyển nhượng và cho thuê đất. Khó khăn tích tụ ruộng đất còn do thiếu sự liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp trong sản xuất và tiêu thụ nông sản.

Chính sách đất đai hiện hành còn một số điểm chưa phù hợp với thực tiễn, như quy định về hạn mức giao đất, cho thuê đất, và thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Cần có những điều chỉnh, bổ sung để khuyến khích chính sách tích tụ ruộng đất Thái Nguyên, tạo điều kiện cho nông dân và doanh nghiệp tiếp cận đất đai một cách dễ dàng hơn, đồng thời đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định về hạn mức giao đất, cho thuê đất, thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất, và định giá đất nông nghiệp. Xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai đầy đủ, chính xác, minh bạch. Phát triển các dịch vụ tư vấn, môi giới đất đai chuyên nghiệp. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về đất đai để nâng cao nhận thức của người dân.

Xây dựng các gói tín dụng ưu đãi cho nông dân và doanh nghiệp vay vốn để mua đất, thuê đất, đầu tư vào sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Hỗ trợ lãi suất, bảo lãnh tín dụng cho các dự án đầu tư vào nông nghiệp Sông Công. Khuyến khích các tổ chức tài chính, ngân hàng tham gia vào thị trường cho vay nông nghiệp.

Khuyến khích hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả. Tạo điều kiện cho doanh nghiệp liên kết với nông dân trong sản xuất và tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị. Xây dựng thương hiệu, nhãn mác cho nông sản địa phương. Mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Cần tăng cường liên kết sản xuất nông nghiệp.

Khuyến khích nông dân và doanh nghiệp áp dụng các giống cây trồng, vật nuôi mới có năng suất cao, chất lượng tốt, và khả năng chống chịu sâu bệnh. Sử dụng các biện pháp canh tác tiên tiến, tiết kiệm nước, phân bón, và thuốc bảo vệ thực vật. Ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp như công nghệ sinh học, công nghệ thông tin, và công nghệ tự động hóa.

Xác định các loại cây trồng, vật nuôi có lợi thế cạnh tranh của địa phương. Xây dựng các vùng chuyên canh tập trung, quy mô lớn, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP. Phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc sản, có giá trị gia tăng cao. Cần chú trọng đến việc phát triển nông nghiệp Sông Công gắn với du lịch sinh thái.

Áp dụng các biện pháp canh tác hữu cơ, giảm thiểu sử dụng hóa chất. Tăng cường trồng cây che phủ đất, chống xói mòn, rửa trôi. Quản lý chặt chẽ việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, và nước thải trong sản xuất nông nghiệp. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất cần gắn liền với bảo vệ môi trường.

Phân tích những điểm mạnh, điểm yếu của các chính sách hỗ trợ tích tụ ruộng đất, như chính sách tín dụng, chính sách hỗ trợ giống, phân bón, và chính sách bảo hiểm nông nghiệp. Xác định những đối tượng được hưởng lợi từ chính sách và những đối tượng chưa được hưởng lợi.

Đề xuất các giải pháp để hoàn thiện chính sách tín dụng, tạo điều kiện cho nông dân tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi dễ dàng hơn. Bổ sung các chính sách hỗ trợ kỹ thuật, thông tin thị trường, và xúc tiến thương mại cho nông sản địa phương.

Sở Nông Nghiệp Thái Nguyên cần tăng cường vai trò trong việc tham mưu, đề xuất các chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp. Ủy ban nhân dân thành phố Sông Công cần chủ động xây dựng kế hoạch, chương trình hành động để triển khai các chính sách của tỉnh và trung ương trên địa bàn.

Phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, chất lượng cao, an toàn, và thân thiện với môi trường. Xây dựng các chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững, từ sản xuất đến chế biến và tiêu thụ. Phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc sản, có giá trị gia tăng cao.

Tăng cường đầu tư vào nghiên cứu, phát triển, và ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp. Khuyến khích đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp, từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ.

Tăng cường sự tham gia của nông dân, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, và chính quyền địa phương vào quá trình xây dựng và thực hiện các chính sách phát triển nông nghiệp. Đảm bảo tính minh bạch, công khai, và dân chủ trong quá trình ra quyết định.