Giải pháp huy động vốn hiệu quả để xây dựng nông thôn mới tại huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn

• Tác giả: Mai Quỳnh Trọng
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Lan Anh
• Trường học: Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp
• Đề tài: Giải pháp huy động vốn để xây dựng nông thôn mới tại huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục đích nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Ý nghĩa khoa học của luận văn
• 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
• 2.1. Tổng quan lý luận về huy động vốn xây dựng nông thôn mới
• 2.1.1. Một số khái niệm cơ bản nông thôn và nông thôn mới
• 2.1.1.1. Khái niệm nông thôn
• 2.1.1.2. Khái niệm và đặc trưng của nông thôn mới
• 2.2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Đặc điểm tự nhiên kinh tế, xã hội của huyện Bắc Sơn
• 2.2.2. Khái quát về huyện Bắc Sơn
• 2.2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin
• 2.2.3.2. Phương pháp tổng hợp thông tin
• 2.2.3.3. Phương pháp phân tích thông tin
• 2.3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 2.3.1. Các chính sách trong huy động vốn cho xây dựng nông thôn mới ở huyện Bắc Sơn
• 2.3.1.1. Các chính sách nói chung. Chính sách của huyện Bắc Sơn
• 2.3.1.2. Quá trình triển khai cơ chế huy động vốn
• 2.3.2. Thực trạng huy động vốn trong xây dựng nông thôn mới tại huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn
• 2.3.2.1. Tình hình huy động vốn
• 2.3.2.2. Kết quả huy động vốn theo các lĩnh vực đầu tư
• 2.3.2.3. Tình hình xây dựng nông thôn mới tại 03 xã tác giả nghiên cứu điểm
• 2.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác huy động vốn xây dựng nông thôn mới tại huyện Bắc Sơn
• 2.3.4. Đánh giá chung về công tác huy động vốn xây dựng nông thôn mới tại huyện Bắc Sơn
• 2.3.5. Mục tiêu thực hiện Chương trình xây dựng nông mới của huyện Bắc Sơn trong thời gian tới
• 2.3.5.1. Mục tiêu chung
• 2.3.5.2. Mục tiêu cụ thể
• 2.3.6. Nhiệm vụ, giải pháp thực hiện
• 2.3.6.1. Nhiệm vụ trọng tâm
• 2.3.6.2. Một số nhiệm vụ chủ yếu trong năm 2019
• 2.3.6.3. Một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh huy động vốn xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn
• 3. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan lý luận về huy động vốn xây dựng nông thôn mới

Phần này trình bày cơ sở lý luận về huy động vốn và xây dựng nông thôn mới. Tác giả định nghĩa nông thôn là vùng sinh sống chủ yếu của nông dân, với cơ sở hạ tầng kém phát triển. Nông thôn mới là mô hình nông thôn phát triển toàn diện, đáp ứng yêu cầu sản xuất hàng hóa và đô thị hóa. Phần này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của huy động vốn trong việc cải thiện cơ sở hạ tầng và phát triển kinh tế địa phương.

1.1. Khái niệm nông thôn và nông thôn mới

Nông thôn được định nghĩa là vùng có mật độ dân cư thấp, chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp. Nông thôn mới là mô hình phát triển toàn diện, bao gồm kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường. Tác giả nhấn mạnh sự cần thiết của việc huy động vốn để xây dựng cơ sở hạ tầng và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

1.2. Tầm quan trọng của huy động vốn

Huy động vốn là yếu tố then chốt trong việc thực hiện các dự án nông thôn. Nguồn vốn từ ngân sách nhà nước, tín dụng, doanh nghiệp và cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện cơ sở hạ tầng và phát triển kinh tế địa phương.

II. Thực trạng huy động vốn tại huyện Bắc Sơn Lạng Sơn

Phần này phân tích thực trạng huy động vốn tại huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn. Tác giả chỉ ra rằng, mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong việc huy động vốn từ các nguồn khác nhau, nhưng nhu cầu vốn đầu tư vẫn còn lớn. Các chính sách huy động vốn cần được cải thiện để đáp ứng yêu cầu phát triển.

2.1. Nguồn vốn huy động

Các nguồn vốn chính bao gồm ngân sách nhà nước, tín dụng, doanh nghiệp và cộng đồng. Tuy nhiên, nguồn vốn từ ngân sách nhà nước còn hạn chế, trong khi nhu cầu đầu tư vào cơ sở hạ tầng và các dự án nông thôn vẫn rất lớn.

2.2. Khó khăn trong huy động vốn

Một trong những khó khăn chính là sự thiếu hụt nguồn vốn từ ngân sách nhà nước. Ngoài ra, việc huy động vốn từ cộng đồng và doanh nghiệp cũng gặp nhiều thách thức do điều kiện kinh tế địa phương còn hạn chế.

III. Giải pháp huy động vốn xây dựng nông thôn mới

Phần này đề xuất các giải pháp tài chính nhằm tăng cường huy động vốn cho xây dựng nông thôn mới tại huyện Bắc Sơn. Các giải pháp bao gồm cải thiện chính sách huy động vốn, tăng cường nguồn lực từ cộng đồng và doanh nghiệp, cũng như tận dụng các nguồn tài trợ khác.

3.1. Cải thiện chính sách huy động vốn

Cần có các chính sách huy động vốn linh hoạt và hiệu quả hơn, bao gồm việc tăng cường nguồn vốn từ ngân sách nhà nước và khuyến khích đầu tư từ doanh nghiệp.

3.2. Tăng cường nguồn lực từ cộng đồng

Việc huy động sự tham gia của cộng đồng trong các dự án nông thôn là yếu tố quan trọng. Cần có các chính sách khuyến khích người dân đóng góp cả về tài chính và lao động.

Tổng quan nghiên cứu

Xây dựng nông thôn mới (XDNTM) là nhiệm vụ trọng tâm nhằm thực hiện thành công Nghị quyết 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Tại huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn, với dân số khoảng 69.274 người (năm 2017), trong đó 93,5% sống ở khu vực nông thôn, việc huy động vốn để phát triển cơ sở hạ tầng và nâng cao đời sống người dân là vấn đề cấp thiết. Từ năm 2014 đến 2018, huyện mới có 5/19 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong khi tổng nhu cầu vốn đầu tư giai đoạn 2016-2020 lên tới khoảng 1.443,7 tỷ đồng. Tuy nhiên, vốn ngân sách nhà nước chỉ đạt khoảng 620 tỷ đồng trong 3 năm, dẫn đến sự thiếu hụt nghiêm trọng nguồn lực tài chính.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng huy động vốn đầu tư xây dựng nông thôn mới tại huyện Bắc Sơn, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp huy động vốn hiệu quả, bền vững đến năm 2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 3 xã trọng điểm: Nhất Hòa, Vũ Lăng và Chiến Thắng, với dữ liệu sơ cấp thu thập từ 180 phiếu điều tra, bao gồm 30 cán bộ xã, thôn và 150 hộ dân. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho chính quyền địa phương và các bên liên quan nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại vùng nông thôn miền núi còn nhiều khó khăn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về phát triển nông thôn mới, huy động vốn và quản lý nguồn lực. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

1. Lý thuyết phát triển nông thôn mới: Định nghĩa nông thôn mới là vùng có đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần được nâng cao, cơ sở hạ tầng đồng bộ, kinh tế phát triển bền vững, gắn kết nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ và đô thị. Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 gồm 5 nhóm tiêu chí với 19 tiêu chí cụ thể, bao gồm quy hoạch, hạ tầng kinh tế - xã hội, kinh tế và tổ chức sản xuất, văn hóa - xã hội - môi trường, hệ thống chính trị.

2. Lý thuyết huy động vốn và quản lý nguồn lực: Vốn được hiểu là nguồn lực tài chính, vật chất và vô hình cần thiết cho sản xuất và phát triển kinh tế. Cơ cấu vốn gồm vốn ngân sách nhà nước, vốn tín dụng, vốn doanh nghiệp và vốn huy động từ cộng đồng dân cư. Hai phương thức huy động vốn chính là huy động trực tiếp (phát hành cổ phiếu, trái phiếu) và gián tiếp (qua các tổ chức tín dụng, ngân hàng). Việc huy động vốn hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp chính sách, năng lực quản lý và sự tham gia của cộng đồng.

Ba khái niệm chính được làm rõ là: nông thôn mới, huy động vốn, và các nguồn vốn đầu tư xây dựng nông thôn mới.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp:

• Số liệu sơ cấp: Thu thập qua điều tra, phỏng vấn trực tiếp tại 3 xã Nhất Hòa, Vũ Lăng, Chiến Thắng với tổng 180 phiếu, trong đó 30 cán bộ xã, thôn và 150 hộ dân. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan.

• Số liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các nghị quyết, quyết định, kế hoạch, báo cáo của huyện và tỉnh giai đoạn 2016-2018.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê kinh tế, giám sát đánh giá có sự tham gia và tổng hợp tài liệu. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel để tính toán các chỉ số trung bình, độ lệch chuẩn, độ biến động và phân tích các yếu tố ảnh hưởng.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2018, tập trung đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2019-2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng huy động vốn: Tổng vốn huy động cho XDNTM tại huyện Bắc Sơn giai đoạn 2016-2018 đạt khoảng 620 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách nhà nước chiếm phần lớn, vốn tín dụng đạt khoảng 234,7 tỷ đồng, vốn doanh nghiệp khoảng 95,1 tỷ đồng và vốn huy động từ cộng đồng dân cư khoảng 116 tỷ đồng. So với nhu cầu vốn 1.443,7 tỷ đồng, vốn huy động mới đạt khoảng 43%.

2. Kết quả xây dựng nông thôn mới tại 3 xã nghiên cứu: Chỉ có 5/19 xã đạt chuẩn nông thôn mới đến năm 2018. Tỷ lệ giao thông nông thôn được cứng hóa đạt khoảng 24%, hệ thống thủy lợi và điện nông thôn còn nhiều hạn chế, với 8,07% hộ dân chưa có điện lưới quốc gia.

3. Yếu tố ảnh hưởng đến huy động vốn: Bao gồm chính sách nhà nước chưa hoàn chỉnh, năng lực cán bộ địa phương còn hạn chế, cơ sở hạ tầng yếu kém, nhận thức và sự tham gia của người dân chưa cao. Ví dụ, chính sách tín dụng còn hạn chế về hạn mức vay, người dân có tư tưởng ỷ lại vào nhà nước, chưa chủ động đóng góp.

4. So sánh với các địa phương khác: Huyện Sơn Động (Bắc Giang) và Hà Quảng (Cao Bằng) đã huy động được nguồn lực lớn từ cộng đồng dân cư, với tỷ lệ đóng góp của người dân lên tới gần 6,2% tổng vốn đầu tư tại Sơn Động, nhờ công tác tuyên truyền, vận động và sự phối hợp chặt chẽ của các cấp chính quyền.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc huy động vốn chưa đạt hiệu quả tại Bắc Sơn là do địa hình phức tạp, dân cư phân bố thưa thớt, kinh tế hộ gia đình còn yếu, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ và chính sách hỗ trợ chưa đủ mạnh. So với các huyện miền núi có điều kiện tương đồng như Sơn Động và Hà Quảng, Bắc Sơn còn thiếu sự chủ động trong huy động nguồn lực từ cộng đồng và doanh nghiệp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ vốn huy động theo từng nguồn (ngân sách, tín dụng, doanh nghiệp, cộng đồng) và bảng so sánh tiến độ đạt chuẩn nông thôn mới giữa các xã. Biểu đồ đường có thể minh họa xu hướng huy động vốn qua các năm 2016-2018.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của chính sách phù hợp, năng lực cán bộ và sự tham gia tích cực của người dân trong huy động vốn xây dựng nông thôn mới. Việc học hỏi kinh nghiệm từ các địa phương thành công sẽ giúp huyện Bắc Sơn nâng cao hiệu quả huy động vốn, góp phần phát triển kinh tế xã hội bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân: Đẩy mạnh truyền thông về lợi ích của XDNTM, khuyến khích người dân tự nguyện đóng góp ngày công, tiền của và hiến đất. Mục tiêu tăng tỷ lệ đóng góp của cộng đồng lên ít nhất 10% tổng vốn đầu tư trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, các xã và các tổ chức đoàn thể.

2. Hoàn thiện chính sách hỗ trợ và ưu đãi: Đề xuất điều chỉnh chính sách tín dụng, nâng hạn mức vay cho hộ nông dân, doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn; miễn giảm thuế, hỗ trợ chi phí đầu tư hạ tầng. Thời gian thực hiện trong năm 2019-2020, chủ thể: Sở Tài chính, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, UBND tỉnh.

3. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý địa phương: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng huy động vốn, quản lý dự án và vận động cộng đồng cho cán bộ xã, thôn. Mục tiêu hoàn thành đào tạo cho 100% cán bộ liên quan trong năm 2019. Chủ thể: Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, UBND huyện.

4. Phát triển cơ sở hạ tầng đồng bộ và ứng dụng khoa học công nghệ: Tập trung đầu tư nâng cấp giao thông, thủy lợi, điện nông thôn; khuyến khích ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp để tăng thu nhập, tạo động lực huy động vốn. Thời gian thực hiện giai đoạn 2019-2020, chủ thể: UBND huyện, các phòng ban chuyên môn.

5. Tăng cường phối hợp với doanh nghiệp và các tổ chức tài chính: Thu hút đầu tư từ doanh nghiệp thông qua các chính sách ưu đãi, hợp tác công - tư; mở rộng kênh huy động vốn gián tiếp qua ngân hàng, quỹ tín dụng. Chủ thể: Ban chỉ đạo XDNTM huyện, Sở Kế hoạch và Đầu tư.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp huy động vốn xây dựng nông thôn mới, từ đó xây dựng chính sách phù hợp và chỉ đạo hiệu quả.

2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kinh tế nông nghiệp, phát triển nông thôn: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về huy động vốn, mô hình phát triển nông thôn mới, phương pháp nghiên cứu và phân tích số liệu.

3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, hạ tầng nông thôn: Hiểu rõ tiềm năng, khó khăn và cơ chế huy động vốn tại địa phương, từ đó có chiến lược đầu tư phù hợp, góp phần phát triển bền vững.

4. Các tổ chức phi chính phủ, tổ chức tài chính và ngân hàng: Tham khảo để thiết kế các chương trình hỗ trợ tài chính, tín dụng và hợp tác phát triển nông thôn, nâng cao hiệu quả huy động vốn và sử dụng nguồn lực.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao huy động vốn xây dựng nông thôn mới tại Bắc Sơn còn hạn chế?
   Nguyên nhân chính là do địa hình phức tạp, dân cư thưa thớt, kinh tế hộ gia đình yếu, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ và chính sách hỗ trợ chưa đủ mạnh. Người dân còn tư tưởng ỷ lại, chưa chủ động đóng góp.

2. Các nguồn vốn huy động chủ yếu gồm những gì?
   Bao gồm vốn ngân sách nhà nước, vốn tín dụng từ ngân hàng, vốn đầu tư của doanh nghiệp và vốn huy động từ cộng đồng dân cư thông qua đóng góp tiền, ngày công và hiến đất.

3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
   Kết hợp thu thập số liệu sơ cấp qua điều tra, phỏng vấn 180 đối tượng tại 3 xã trọng điểm và số liệu thứ cấp từ các báo cáo, nghị quyết giai đoạn 2016-2018. Phân tích bằng phương pháp thống kê kinh tế và xử lý dữ liệu bằng Microsoft Excel.

4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả huy động vốn?
   Tăng cường tuyên truyền vận động người dân, hoàn thiện chính sách hỗ trợ, nâng cao năng lực cán bộ, phát triển hạ tầng đồng bộ, ứng dụng khoa học công nghệ và thu hút doanh nghiệp đầu tư.

5. Kinh nghiệm từ các địa phương khác có thể áp dụng cho Bắc Sơn như thế nào?
   Các huyện miền núi như Sơn Động và Hà Quảng đã thành công nhờ chỉ đạo tập trung, phối hợp chặt chẽ, huy động nguồn lực đa dạng, vận động người dân tự nguyện đóng góp và phát huy vai trò của cộng đồng trong xây dựng cơ sở hạ tầng.

Kết luận

• Luận văn đã đánh giá thực trạng huy động vốn xây dựng nông thôn mới tại huyện Bắc Sơn, chỉ ra nguồn vốn huy động mới đạt khoảng 43% so với nhu cầu.
• Phân tích các yếu tố ảnh hưởng gồm chính sách, năng lực cán bộ, cơ sở hạ tầng và sự tham gia của người dân.
• So sánh với các địa phương thành công, rút ra bài học kinh nghiệm phù hợp cho Bắc Sơn.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường huy động vốn, nâng cao hiệu quả và bền vững trong xây dựng nông thôn mới.
• Khuyến nghị các bước tiếp theo tập trung vào hoàn thiện chính sách, đào tạo cán bộ, phát triển hạ tầng và tăng cường phối hợp với doanh nghiệp, tổ chức tài chính.

Luận văn là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và các bên liên quan trong phát triển kinh tế nông thôn. Để góp phần thúc đẩy xây dựng nông thôn mới tại Bắc Sơn, cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nghiên cứu trong các giai đoạn tiếp theo.